Qýyrylǵan et ıisinen júrek aınýy – asqazan obyrynyń bir belgisi

Soltústik Qazaqstan oblysynda asqazan obyry jıi kezdesetin onkologııalyq aýrýlardyń qatarynda. Qazirgi ýaqytta 332 syrqat dıspanserlik esepke alynǵan. Onyń 79-y bıyl aýyryp, qazirgi ýaqytta em alyp jatyr. Asqazan qaterli isiginiń paıda bolýyna ne sebep, kútiný úshin qandaı sharalardy qoldanǵan jón. Kazinform tilshisine SQO kópbeıindi aýrýhana onkologııalyq ortalyǵynyń hırýrg dárigeri Azamat Belbeev aıtyp berdi.

- Azamat Qasymuly, qaterli isik aýrýlarynyń kópke deıin syr bermeıtini belgili, desek te asqazan obyrynyń alǵashqy belgileri bar ma?

- Iıa, tekserilmegen jaǵdaıda onkologııalyq aýrýlardy tek sońǵy satylarynda ǵana anyqtap jatamyz. Biraq patsıenttermen sóılesý barysynda asqazandaǵy jaısyzdyqtyń osydan jarty jyl, keıde tipti 11 aı buryn paıda bolǵanyn bilemiz. Syrqat der kezinde dárigerge kórinbeıdi, altyn ýaqytty joǵaltady. Tek aýrý janyna batqanda ǵana mamannyń kómegine júginedi. Basylmaıtyn qyjyl, asqazanda aýyrlyq, suıyq taǵamǵa aýysý, qusý, salmaq joǵaltý, qýyrylǵan et ıisinen júrek aıný – munyń bári aýrýdyń alǵashqy belgileri. Al dert asqynǵanda adam kúrt salmaq joǵaltady, qursaq qýysynda suıyqtyqtyń jınalýyna baılanysty ish kólemi ulǵaıady, únemi qusady.

- Obyrdy anyqtaý úshin qandaı dıagnostıkalyq ádisti qoldanǵan jón? Nelikten onkomarkerler asqazan qaterli isigin durys kórsetpeıdi?

- Asqazan obyry dıagnozyn qoıý úshin fıbroezofagogostrodýodenoskopııa (FEGDS) jasaý qajet. Sońǵy kezde asqazannyń beınesin kórsetetin qurylǵylar bar. Nelikten zertteýdiń tolyq ataýyn atap óttim. Bul zertteýde biz asqazan-ishek joldarynyń búkil joǵarǵy qabatyn tekseremiz. Ádette patsıentter asqazandy qarady dep oılaıdy, joq, bul ádiste jutqynshaq, óńesh, sodan keıin ǵana asqazan tekseriledi. Onkomarkerler obyrdyń alǵashqy satylarynda aqparat bermeıdi.

Bıyl sáýir aıynda jas áıelge FGDS jasaldy, oǵan sozylmaly gastrıt, asqazanda suıyqtyq bar dep qorytyndy berildi. Naýqas ta, dárigerler de obyr joq dep arqany keńge saldy. 4 aıdan keıin syrqatta IV satydaǵy asqazan qaterli isigi anyqtaldy. Endoskopıst asqazanda suıyqtyq bar ekenin atap ótti! Dáriger naýqasty qaıta tekserýge jiberýi kerek edi, biraq ol muny oryndamady.

Keıde dıagnoz qoıý úshin nemese ol dıagnozdy joqqa shyǵarý úshin naýqasty FGDS-ke 2-3 ret jiberýge týra keledi. Meniń oıymsha, endoskopısterge zor jaýapkershilik júktelgen. Sondyqtan maman daıarlaýǵa barynsha qarajat salý kerek.

- Asqazan obyry emdele me?

- Kóbine radıkaldy ádis qoldanylyp, ota jasalady. Bul – búkil asqazandy nemese asqazannyń bir bóligin alyp tastaý. Ókinishke oraı, elimizde asqazan qaterli isigi bar 2800 naýqas anyqtalsa, sonyń myńǵa jýyǵyna, ıaǵnı 1/3 ǵana ota jasalady, 2/3 bóligi ártúrli rejımde hımıoterapııa alady. Al jalpy dári-dármekter bar, emdeý joly belgili.

- Asqazan obyrynyń aldyn alý úshin qandaı keńes beresiz?

- Bizdiń memleket óńesh pen asqazan obyryn erte anyqtaý máselelerine kóp kóńil bóledi. 2012 jyldan bastap bizdiń oblysta pılottyq rejımde asqazan men óńesh qaterli isigin erte anyqtaý boıynsha skrınıng júrgizilip keledi. Skrınıngpen 50-60 jas aralyǵyndaǵy adamdar qamtylady.

Eger asqazanda qandaı da bir problema bolsa, jylyna keminde 1-2 ret zertteýden ótý qajet. Osyǵan deıin aıtyp ótken belgiler bolǵan jaǵdaıda jedel túrde dárigerge qaralý kerek.

Asqazan qaterli isiginiń aldyn alýdyń negizgi joly – tamaqtaný rejımin saqtaý: ystalǵan jáne qatty qýyrylǵan taǵamdardy, konservilengen taǵamdardy, janýarlardyń maılaryn tutynýdy azaıtý; alkogol men temeki shegýden bas tartý; kúndelikti ratsıonda jemister men kókónisterdi qoldaný.

Sondaı-aq asqazan qaterli isiginiń aldyn alǵyńyz kelse, asqazan polıpozy, sozylmaly atrofııalyq gastrıt sekildi arty obyrǵa aparýy múmkin aýrýlardy der kezinde emdetý kerek.

- Asqazan obyryna negizinen kimder shaldyǵady?

- Oblystaǵy statıstıkaǵa toqtalsaq, qazir óńirde asqazan obyry dıagnozy 332 adamǵa qoıylǵan. Byltyr 113 adamda, bıyl 79 syrqatta jańadan anyqtaldy. Aýyrǵandardyń shamamen ár úshinshisi – er adam. Ókinishke qaraı, byltyr 55, bıyl 41 naýqas qaıtys boldy.

Jalpy asqazan obyrynyń IV satysynyń úles salmaǵy – 29%, ıaǵnı ár úshinshi naýqas aýrýy asqynǵan kezde ǵana bizge júginedi. 60 jastan asqan adamdar jıi shaldyǵady, sonymen birge obyrdy 30 jáne 40 jasqa deıingi adamdarda anyqtaǵan jaǵdaılar bar. Demek, bizdiń óńirde syrqattanýshylyq pen ólim-jitim boıynsha jaǵdaı kóńil kónshitpeıdi.

- Rahmet!