Kitaphana, arhıv jáne kitap isin damytý baǵytynda aýqymdy ister atqaryldy

ASTANA. KAZINFORM — Sońǵy bes jylda QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi arhıv, kitaphana jáne kitap isin damytý, osy salalardaǵy kadrlyq áleýetti nyǵaıtý jáne halyqaralyq yntymaqtastyqty keńeıtý baǵytynda aýqymdy jumystar atqardy. Bul týraly vedomstvonyń baspasóz qyzmeti jarııalady.

Búginde respýblıka boıynsha QR Prezıdentiniń Arhıvi men 4 arnaıy memlekettik arhıvti qosa alǵanda, barlyǵy 236 arhıv mekemesi jumys isteıdi. Ulttyq arhıv qorynda 74,5 myń qordy qamtıtyn 27,8 mıllıonnan astam saqtaý birligi bar.

Bilikti mamandar daıarlaý maqsatynda «Kitaphana isi, aqparatty óńdeý jáne arhıv isi» baǵyty boıynsha memlekettik bilim berý tapsyrysy eki ese ósti — bakalavrıat boıynsha grant sany 20-dan 100-ge deıin kóbeıdi. Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, arhıv jáne kitaphana salasy boıynsha kadr daıarlaýǵa elimizdiń bes óńirinde qosymsha 89 grant bólindi.

Jambyl oblysyndaǵy Qordaı jáne Jambyl aýdandyq arhıvteriniń, Aqtóbe oblysyndaǵy Temir aýdandyq arhıviniń, sondaı-aq Astanadaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Arhıviniń jańa ǵımarattary paıdalanýǵa berildi.

— Memlekettik qoldaý quraldaryn jetildirý maqsatynda 2023 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti bastamasymen jas jazýshylar men aqyndarǵa arnalǵan Prezıdenttik arnaýly ádebı syılyq taǵaıyndaldy. Syılyq «Proza», «Poezııa», «Balalar ádebıeti» jáne «Dramatýrgııa» nomınatsııalary boıynsha beriledi. Ár nomınatsııa boıynsha júlde qory — 4,1 mıllıon teńge. Memleket basshysynyń 2023 jyly Túrkistanda ótken Ulttyq quryltaıda bergen tapsyrmasyna sáıkes, «Qazaqstannyń halyq jazýshysy» qurmetti ataǵyn qaıta engizý maqsatynda 2023 jylǵy 16 qazanda «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik nagradalary týraly» Zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizildi. Bul ulttyq ádebıettiń damýyna eleýli úles qosqan qalamgerler eńbeginiń resmı baǵalanýy, — delingen aqparatta.

2025 jylǵy 23 sáýirde Memleket basshysynyń bastamasymen belgilengen Ulttyq kitap kúni alǵash ret atalyp ótti. Mereke barysynda ádebı úderisti jandandyryp, daryndy avtorlardy qoldaýǵa baǵyttalǵan «Ulttyq kitap» baıqaýynyń jeńimpazdaryn marapattaý rásimi ótti.

Tarıhı jadty saqtaý — mańyzdy baǵyttardyń biri bolyp qala bermek. Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi «Batyrlarǵa taǵzym» veb-portalyn iske qosty. Onda Uly Otan soǵysyna qatysqan 690 myńnan astam jaýynger týraly málimetter toptastyrylǵan. Olardyń qatarynda 365 Keńes Odaǵynyń Batyry, eki márte batyr atanǵan tórt jaýynger jáne Dańq ordeniniń 19 ıegeri bar. Qorǵanys mınıstrligimen birlesip 6 615 qazaqstandyq áskerı tutqyn jónindegi derekter engizildi. Sondaı-aq KAZNEB.KZ platformasynda maıdanger jazýshylardyń shyǵarmalarynyń aýdıonusqalary jarııalandy.

«Arhıv — 2025» jobasy aıasynda 14 elden myńnan astam biregeı tarıhı qujat jınaldy. Arhıv materıaldaryn saqtaý men biryńǵaı elektrondyq arhıvtiń quqyqtyq negizin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan jańa zań jobasy ázirlenip jatyr.

— Osy jyly QR Ulttyq arhıvi halyqaralyq yntymaqtastyqty belsendi túrde damytty. Saýd Arabııasy, Reseı, Lıtva jáne Túrkııa elderiniń arhıv qyzmetterimen memorandýmdarǵa qol qoıylyp, qujattyq murany tsıfrlandyrý jáne saqtaý baǵytyndaǵy birlesken jobalar júzege asyryldy. Tamyz aıynda Ózbekstannyń Buhara qalasynda Qazaqstan arhıvteri kúni ótip, onda «Ózbekstan men Qazaqstannyń arhıvtik qujattaryndaǵy mádenı yntymaqtastyq» birlesken basylymy tanystyryldy. Maýsym aıynda Máskeý qalasynda «Uly Otan soǵysyndaǵy qazaqstandyqtardyń erligine arnalǵan qujattyq kýálik» fotoalbomy usynyldy, — dep jazdy vedomstvonyń resmı saıty.

Qazaqstan Jazýshylar odaǵy Arhıv, qujattama jáne kitap isi komıtetiniń qoldaýymen úsh iri jobany júzege asyryp jatyr. Atap aıtqanda, «Jańa Qazaqstannyń ádebı-tanymdyq panoramasy», «Jazýshylardyń ádebı sheberlik mektebi» bilim berý platformasy jáne TMD elderiniń arhıvterinde qazaqstandyq avtorlardyń shyǵarmashylyǵyn zertteý boıynsha ǵylymı baǵdarlama.

Jumysshy mamandyqtar jyly aıasynda «Erlik pen eńbek dastany» atty respýblıkalyq baıqaý ótkizilip, ol jumysshy mamandyq ıeleriniń erligi men eńbegine arnaldy. Baıqaýǵa elimizdiń barlyq óńirinen 45 shyǵarma usynyldy.

Qazaqstandyq baspagerler Beıjiń, Gýanchjoý jáne Maındaǵy Frankfýrt qalalaryndaǵy iri halyqaralyq kitap kórmelerine qatysyp qaıtty.

Ulttyq akademııalyq kitaphana men «Air Astana» avıakompanııasynyń birlesken jobasy júzege asyrylýda. Joba aıasynda áýe kemelerinde Abaı, Muhtar Áýezov, Mirjaqyp Dýlatov, Beıimbet Maılın sekildi qazaq klassıkteriniń aýdıoshyǵarmalary, sondaı-aq halyq kúıleri, epostary men mýzykalyq týyndylary qoljetimdi.

Sapaly ádebıetti keń aýdıtorııaǵa taratýǵa baǵyttalǵan memlekettik baǵdarlamany júzege asyrý da — mańyzdy baǵyttardyń biri. Memlekettik tapsyrys aıasynda 2025 jyldyń sońyna deıin jalpy 236 myń dana tırajben 118 kitap basylyp, taratý josparlanǵan.

2025 jylǵy 1 shildedegi jaǵdaı boıynsha elimizde jalpy qoljetimdi kitaphanalar jelisi 3 883 kitaphanaǵa jetti, olardyń kitap qory — 72 283 946 dana, paıdalanýshylar sany 3 292 226 adam boldy. Respýblıka boıynsha kitaphanalarǵa oqyrmandardyń kelý sany — 51 921 261.

Memleket basshysynyń tapsyrmalaryna sáıkes kitaphanalardy jańǵyrtý jáne táýlik boıy jumys isteıtin Prezıdent kitaphanasyn salý máseleleri qaralýda.

Osy jyldan bastap «Qazaqstannyń jalpyǵa qoljetimdi kitaphanalaryn jańǵyrtýdyń 2025-2027 jyldarǵa arnalǵan jol kartasy» júzege asyrylyp jatyr. Josparǵa sáıkes, kitaphana qyzmeti, tehnologııalyq deńgeıi men qolaılylyǵyn arttyrýǵa baǵyttalǵan transformatsııalyq is-sharalar júzege asyrylyp keledi. Tsıfrlyq servısterdi engizý, materıaldyq-tehnıkalyq bazany jańartý jáne kópfýnktsııaly kitaphana keńistikterin qurý kózdelgen.

QR Ulttyq kitaphanasy 2025 jyly halyqaralyq yntymaqtastyqty belsendi túrde damytýda jáne 2025–2029 jyldarǵa arnalǵan «Koreıaǵa tereze» jobasy aıasynda Malaızııanyń Selangor shtatynyń Ortalyq kitaphanasy korporatsııasy men Koreıa Respýblıkasynyń Ulttyq kitaphanasymen memorandýmdarǵa qol qoıdy.

Bul bastamalar mádenı jadyny saqtaýǵa, arhıv jáne kitaphana isiniń mártebesin kóterýge, sondaı-aq qazaq ádebıetin álemge tanytýǵa yqpal etedi.

Aıta keteıik, Qazaqstan men Reseı Federatsııasy arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq yntymaqtastyq jónindegi Kishi komıssııanyń otyrysynda kınematografııa, kitaphana, mýzeı isi jáne mádenıet salasy qyzmetkerlerin daıarlaý máseleleri kóterildi.