QR Úkimetiniń qaýlysymen Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý erejeleri bekitildi
* * *
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysy №1541
2012 jylǵy 4 jeltoqsan Astana, Úkimet Úıi
Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý qaǵıdalaryn bekitý týraly
«Magıstraldyq qubyr týraly» 2012 jylǵy 22 maýsymdaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń 5-babynyń 5) tarmaqshasyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti qaýly etedi:
1. Qosa berilip otyrǵan Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý qaǵıdalary bekitilsin
2. Osy qaýly alǵashqy resmı jarııalanǵanynan keıin kúntizbelik on kún ótken soń qoldanysqa engiziledi.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri S. AHMETOV.
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2012 jylǵy 4 jeltoqsan №1541 qaýlysymen bekitilgen
Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý qaǵıdalary
1. Jalpy erejeler
1. Osy Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý qaǵıdalary (budan ári - Qaǵıdalar) «Magıstraldyq qubyr týraly» 2012 jylǵy 22 maýsymdaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń (budan ári - Zań) 5-babynyń 5) tarmaqshasyna sáıkes ázirlendi jáne magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý tártibin aıqyndaıdy.
2. Osy Qaǵıdalarda qoldanylatyn negizgi uǵymdar:
1) kúzetiletin obekt - magıstraldyq qubyrdyń biryńǵaı óndiristik-tehnologııalyq keshenine kiretin kúzetiletin múlik (ǵımarat, qurylys, qurylym, jer ýchaske, turǵyn nemese turǵyn emes úı-jaı, ózge múlik);
2) magıstraldyq qubyr - ónimdi qaýipsiz tasymaldaýdy qamtamasyz etetin jelilik bólikten jáne obektilerden turatyn, tehnıkalyq reglamentter men ulttyq standarttar talaptaryna sáıkes keletin biryńǵaı óndiristik-tehnologııalyq keshen;
3) magıstraldyq qubyrdy kúzetý - tulǵalardyń magıstraldyq qubyrǵa qatysty quqyqqa qaıshy áreketterin boldyrmaýǵa, sondaı-aq kúzet pen qaýipsizdiktiń tehnıkalyq quraladaryn qasaqana isten shyǵarýdan qorǵaýǵa baǵyttalǵan is-sharalar júıesi;
4) magıstraldyq qubyrdyń kúzet aımaǵy - magıstraldyq qubyr obektilerine irgeles jatqan jáne halyqtyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý men qubyr obektilerin qaýipsiz jáne irkilissiz paıdalaný úshin qajetti jaǵdaılar jasaýǵa arnalǵan, onyń sheginde aýmaqty belgileý maqsattaryna saı kelmeıtin qyzmet túrlerine shekteý qoıylatyn nemese tyıym salynatyn aıryqsha kúzet jáne paıdalaný jaǵdaılaryndaǵy (qurlyqtaǵy jáne (nemese) sýdaǵy) aýmaq;
5) magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi - Qazaqstan Respýblıkasy, Qazaqstan Respýblıkasynyń ákimshilik-aýmaqtyq birligi nemese magıstraldyq qubyrǵa menshik quqyǵynda ıelik etetin zańdy tulǵa;
6) magıstraldyq qubyrdyń fızıkalyq qaýipsizdigi - tulǵalardyń quqyqqa qarsy is-áreketterinen týyndaıtyn qaterlerden magıstraldyq qubyrdyń qorǵalý jaı-kúıi;
7) magıstraldyq qubyrdy fızıkalyq qorǵaý - tulǵalardyń zaqymdaýǵa ákep soqtyratyn quqyqqa qarsy is-áreketterinen týyndaıtyn magıstraldyq qubyrǵa qatysty qaterlerdi boldyrmaýǵa baǵyttalǵan quqyqtyq normalardyń, uıymdastyrýshylyq sharalar men ınjenerlik-tehnıkalyq sheshimderdiń jıyntyǵy;
8) operator - ónimdimagıstraldyq qubyrmen tasymaldaýdy jáne (nemese) ony paıdalanýdy júzege asyratyn magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi nemese magıstraldyq qubyrǵa ózge de zańdy negizde ıelik etetin zańdy tulǵa ne olar ýákilettik bergen, operatorlyq qyzmetter kórsetetin uıym;
9) ónim - tasymaldaýǵa daıyndalǵan jáne tıisti ónim túri boıynsha tehnıkalyq reglamentterge sáıkes keletin turaqty (turaqty emes) gaz kondensatyn, tabıǵı gazdy, ilespe gazdy, basqa da suıyq jáne gaz tárizdes kómirsýtekterdi, munaı ónimderin qosa alǵandaǵy munaı;
10) tehnıkalyq dáliz - magıstraldyq qubyr nemese qatar salynǵan magıstraldyq qubyrlar men kommýnıkatsııalar júıesi ótetin aýmaq.
3. Magıstraldyq qubyrdy jobalaý, salý, qaıta qurý, keńeıtý, tehnıkalyq qaıta jaraqtandyrý, jańǵyrtý, kúrdeli jóndeý kezinde magıstraldyq qubyrdyń fızıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý, sondaı-aq ony fızıkalyq qorǵaý boıynsha talaptardy saqtaý jáne:
1) osy Qaǵıdalardy;
2) magıstraldyq qubyrlardy kúzetýge qoıylatyn talaptardy belgileıtin normatıvtik-tehnıkalyq jáne ózge de normatıvtik qujattamany, sonyń ishinde standarttardy, qurylys normalaryn jáne erejelerin (QNjE);
3) magıstraldyq qubyrdy jáne (nemese) onyń bólikterin salǵan (qaıta qurý, keńeıtý,tehnıkalyq jaraqtandyrý, jańǵyrtý, kúrdeli jóndeý) kezde jumys qujattamasynyń barlyq túzetýlerimen jáne ózgeristerimen qurylys-montajdaý jumystarynyń naqty oryndalýyn rastaıtyn jobalaý jáne oryndaý qujattamasyn basshylyqqa alý qajet.
2. Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý tártibi
4. Magıstraldyq qubyrlardy kúzetýdi uıymdastyrý:
1) kúzetiletin obektilerde ótkizý jáne obektishilik tártipterdi engizýdi jáne qamtamasyz etýdi;
2) magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesiniń (operatordyń) qaýipsizdik qyzmetimen ózara is-qımyl jasaýyn;
3) kúzet beketterin, jumyldyrý toptaryn, jedel áreket etý toptaryn qoıýdy;
4) kúzetiletin obektiler personalynyń, kelýshilerdiń is-áreketterin baqylaýdy;
5) kúzetiletin obektilerge qatysty quqyqqa qarsy is-áreketterdiń jolyn kesýdi;
6) kúzet pen qaýipsizdiktiń tehnıkalyq quraldaryn engizýdi;
7) kúzet kúshteriniń kúzet pen qaýipsizdiktiń tehnıkalyq quraldarynyń iske qosylý dabyldaryna áreket etýin kózdeıdi.
5. Magıstraldyq qubyrdy kúzetý kúzet qyzmetiniń sýbektisimen kúzet qyzmetin kórsetý týraly shart negizinde júzege asyrylady.
6. Kúzet qyzmetin kórsetý týraly shart magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi (operator) jáne kúzet qyzmetiniń sýbektisi arasynda jasalady. Kúzet qyzmetin kórsetý týraly shart negizinde kúzet qyzmetin kórsetý «Kúzet qyzmeti týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańymen retteledi. Kúzet ýaqyty, kúzetý tásili, kúzetshiler sany, qarýlanýy, tehnıkalyq jáne arnaıy quraldary kúzet qyzmetin kórsetý týraly shart talaptarymen aıqyndalady. Kúzetshiler sany, qarýlanýy, tehnıkalyq jáne arnaıy quraldary «Kúzet qyzmeti týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyn júzege asyrý jónindegi sharalar týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2002 jylǵy 5 sáýirdegi № 407 jáne «Jekelegen qarý túrleriniń aınalymyna memlekettik baqylaý jasaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyn júzege asyrý jónindegi sharalar týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2000 jylǵy 3 tamyzdaǵy № 1176 qaýlylarymen bekitilgen normatıvterden aspaýy tıis. Kúzet qyzmetin kórsetý týraly shart jasasý aldynda kúzet qyzmetiniń sýbektisi men magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesiniń (operatordyń) ýákiletti ókilderi kúzetýge jatatyn magıstraldyq qubyrlarǵa tekserý júrgizedi.
Magıstraldyq qubyrlardy tekserý quqyqqa qarsy qol suǵýshylyqqa onyń jasyrynýshylyǵyn, turaqtylyǵyn aıqyndaý maqsatynda jergilikti jerde magıstraldyq qubyrdyń jaı-kúıin, qasıetterin jáne erekshelikterin zertteý jáne magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesiniń (operatordyń) talaptaryn eskerýmen magıstraldyq qubyrdy fızıkalyq qorǵaý jóninde sharalar ázirleý maqsatynda júrgiziledi.
7.Magıstraldyq qubyrlardyń kúzeti kúzetý, patrýldeý tásilderimen nemese tehnıkalyq quraldardy qoldaný arqyly júzege asyrylady.
8. Kúzet tásilimen kúzetý kúzet qyzmetiniń sýbektisi qyzmetkerleriniń áreketi magıstraldyq qubyrlardy kózben sholyp baıqaý jáne baqylaý-ótkizý pýnktterin uıymdastyrý, kúzet beketterin qoıý (statsıonarlyq, aınalyp shyǵý, perımetr boıynsha beketter, saqtandyrý beketteri) arqyly ony quqyqqa qaıshy qol suǵýshylyqtan fızıkalyq qorǵaýdan turady.
9. Patrýldeý tásilimen kúzetý kúzet qyzmetiniń sýbektisi qyzmetkerleriniń tobymen (jumyldyrylǵan toptar, jedel áreket etý toptary), onyń ishinde tehnıkalyq quraldardy paıdalanyp, tikeleı magıstraldyq qubyrlarǵa qatysty quqyqqa qaıshy áreketter jasaýǵa nemese jasaýǵa daıyndyqtardyń jolyn kesý maqsatynda kólik quralymen nemese ózge de quraldarmen magıstraldyq qubyrdy aınalma, aınala júrý, kózben sholý arqyly baıqaýdy qamtıdy.
10. Tehnıkalyq quraldardy qoldanyp magıstraldyq qubyrdy kúzetý tásili kúzet qyzmetiniń sýbektisi qyzmetkerleriniń magıstraldyq qubyrdy tehnıkalyq quraldardyń kómegimen baqylaý jáne quqyqqa qaıshy qol suǵýshylyqtardan (tehnıkalyq beketter) ony fızıkalyq qorǵaý áreketterinen turady.
11. Magıstraldyq qubyrlardyń ornalasý, kúzetýdiń tehnıkalyq quraldarymen jabdyqtalýyna jáne basqa da erekshelikterine baılanysty kúzetý tásilderiniń negizgi elementteri mynalar bolyp tabylady:
1) kúzetiletin obektige kiretin jerde ótkizý tártibin qamtamasyz etý, kólik quraldary men jeke tulǵalardyń qozǵalysyn shekteý úshin qoıylatyn baqylaý-ótkizý pýnkti (budan ári - BÓP);
2) jekelegen obektide nemese birneshe obektilerde ashyq alańda nemese qorshalǵan aýmaqta qoıylatyn, kúzetshiler aınalyp júrgende olardyń jalpy uzyndyǵy 100 metrden aspaıtyn statsıonarlyq beket;
3) aınala júrý arqyly bir nemese birneshe obektilerdi kúzetý úshin arnalǵan, aınala júrý uzyndyǵy 100 m artyq, biraq 300 m aspaıtyn, aınalma beketi;
4) baqylaý jáne aqparat jınaý úshin kúzettiń tehnıkalyq quraldar kesheni ornatylǵan úı-jaıda qoıylatyn tehnıkalyq beket;
5) keshendi kúshterdiń, onyń ishinde quqyq qorǵaý organdary jetkenge deıin, kúzetiletin obektiler ınfraqurylymynyń dabyl bergishi iske qosylǵanda jáne operatıvti jaǵdaı shıelenisken kezde kidirissiz den qoıý úshin arnalǵan jedel den qoıý toby;
6) kúzetiletin aýmaqtyń shekarasy boıynsha, onyń ishinde bekettik baqylaý minbesinde BÓP-ten tys kúzetiletin obektiniń aýmaǵyna kirýdi bógeý úshin qoıylatyn perımetr boıynsha beketi;
7) magıstraldyq qubyrlardyń kúzet aımaqtarynda olardy merzimdi tekserý, kúzetin qamtamasyz etý jáne olarǵa qatysty quqyqqa qaıshy qol suǵýshylyq áreketterin kesý jóninde sharalar qabyldaý maqsatynda patrýldeýdi júzege asyratyn jumyldyrý toby;
8) qyzmettik ıtterdi paıdalaný arqyly kınologııalyq beketi;
9) bar kúzet kúshterine qosymsha ýaqytsha qoıylatyn saqtandyrý beketi.
12. Magıstraldyq qubyrdyń kúzetý tıimdiligin arttyrý, fızıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý maqsatynda magıstraldyq qubyrlardy kúzetý úshin qyzmettik ıtterdi paıdalanýǵa bolady.
13. Ekstremaldy jaǵdaılardyń týyndaýyn boldyrmaý, jolyn kesý jáne oqshaýlaý boıynsha kúzet qyzmeti sýbektisiniń qyzmetkerleri men obekti personalynyń is-qımyly tıimdiligin arttyrý maqsatynda magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi (operator) kúzet qyzmeti sýbektisimen birlesip, ár obektide kúzet pen qorǵanys josparlaryn jáne ózara is-qımyl jasasý shemalaryn ázirleıdi. Ózara is-qımyl jasasý shemalary Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaqtyq ishki ister jáne ulttyq qaýipsizdik organdarymen kelisiledi.
Magıstraldyq qubyrlardy terrorızmge qarsy qorǵaýdy qamtamasyz etý jónindegi is-sharalar Qazaqstan Respýblıkasynyń terrorızmge qarsy is-qımyl týraly zańnamasyna sáıkes júzege asyrylady.
14. Magıstraldyq qubyrlardy kúzetý kezinde qorǵaý, patrýldeý tásilderimen, tehnıkalyq quraldardy paıdalaný arqyly obektilerdi kúzetý kezinde kúzet kúshteriniń mynadaı normatıvteri belgilenedi:
1) kúzetý tásilimen obektilerdi kúzetý kezinde:
personal men kelýshilerdi ótkizýge jáne tekserýge arnalǵan BÓP - BÓP-te kirýdi basqarýdyń avtomattandyrylǵan baqylaý júıeleri bolmaǵan kezde (ruqsat qaǵazdaryn qolmen tekserý tásilinde) bir kúzetshiniń saǵatyna 50-ge deıin jeke tulǵalardy ótkizýi jáne kirýdi basqarýdyń avtomattandyrylǵan baqylaý júıeleri bolǵan kezde saǵatyna 100-ge deıin jeke tulǵalardy ótkizýi esebimen ár BÓP-qa táýliktik bir statsıonarlyq kúzet beketi;
kólik quraldaryn tekserýge jáne ótkizýge arnalǵan BÓP - qozǵalys qarqyndylyǵy bir BÓP arqyly saǵatyna 10-nan 20-ǵa deıingi birliktegi kólik quraldarynyń ótýi kezinde ár kóliktiń kirýine arnalǵan táýliktik bir statsıonarlyq kúzet beketi;
jeke tulǵalar men kólik quraldaryn ótkizýge jáne tekserýge arnalǵan BÓP (quramdastyrylǵan úlgidegi) - ár BÓP-ke arnalǵan táýliktik eki statsıonarlyq kúzet beketi. Quramdastyrylǵan úlgidegi BÓP kúzetiletin obektiniń derbes erekshelikterin, naqty qaýipter men árbir jeke obektige qatysty jasalǵan quqyqqa qaıshy jáne ózge de áreketter sanyn taldaýdy eskere otyryp engiziledi;
temirjol kóligin ótkizýge arnalǵan BÓP - ár BÓP-ke arnalǵan táýliktik eki statsıonarlyq kúzet beketi. Temirjol kóligin ótkizýge arnalǵan BÓP kúzetiletin obektiniń derbes erekshelikterin, naqty qaýipter men árbir jeke obektige qatysty jasalǵan quqyqqa qaıshy jáne ózge de áreketter sanyn taldaýdy eskere otyryp engiziledi;
ashyq alańdaǵy nemese qorshalǵan aýmaqtaǵy oqshaýlanǵan obekt ne birneshe obektiler - kireberiste nemese uzyndyǵy 100 metrge deıin qozǵalys baǵytynda táýliktik bir statsıonarlyq kúzet beketi;
oqshaýlanǵan, qorshaýmen jabdyqtalǵan bir nemese birneshe obektilerdiń aýmaǵy - uzyndyǵy 100 metrden artyq, biraq 300 metrden aspaıtyn qozǵalys baǵytyndaǵy táýliktik bir aınalma kúzet beketi;
Qysqa oqpandy qyzmettik qarýmen nemese zaqymdaý áreketi bar oqtarymen oqpansyz qyzmettik qarýmen qarýlandyrylǵan kúzetshiniń mindetterin oryndaý kezinde uzyndyǵy 250 metrge deıingi qozǵalys marshrýtynda táýliktik bir aınalma kúzet beketi qoıylady.
Bekettik baqylaý minbelerinen baqylaý arqyly obektini kúzetý jáne qorǵaý boıynsha kúzetshiniń mindetterin oryndaý kezinde táýliktik bir statsıonarlyq beket nemese tóńirektegi ýchaskeniń perımetri boıynsha beket 400 metrge deıin (ormanda - 250 metrge deıin, sýda - 300 metrge deıin) belgilenedi.
Kúzettiń senimdiligin arttyrý úshin táýliktik árbir bes kúzet beketine táýliktik bir saqtandyrý beketi esebimen saqtandyrý beketteri engiziledi.
Kúzetiletin obektiniń derbes erekshelikterin, naqty qaýipter men oǵan qatysty jasalǵan quqyqqa qaıshy jáne ózge de áreketter sanyn taldaýdy eskere otyryp, bir kınologııalyq beketke tórt qyzmettik ıtterdi qoıý esebinen kınologııalyq kúzet beketterin paıdalanýǵa bolady.
2) patrýldeý tásilimen obektilerdi kúzetý kezinde:
jumyldyrý tobynyń ekıpajyna bir mezgilde úsh kúzet qyzmetkeri shyǵarylady.
Magıstraldyq qubyrlarda quqyqqa qaıshy qol suǵýshylyqtarǵa jedel den qoıý úshin kúzetiletin obektige jetýdiń qajetti esepti ýaqytyn eskere otyryp jedel den qoıý toptaryn paıdalanýǵa bolady. Jedel den qoıý tobynyń ekıpajyna bir mezgilde úsh kúzet qyzmetkeri shyǵarylady.
Saqtandyrý is-sharalaryn uıymdastyrý úshin úsh jumyldyrý tobyna táýliktik bir saqtandyrý beketi esebimen saqtandyrý beketteri engiziledi.
Magıstraldyq qubyrlardyń jelilik bóliginiń obektilerinde kúzettiń senimdiligin arttyrý úshin bir kınologııalyq beketke tórt qyzmettik ıtterdi qoıý esebinen kınologııalyq kúzet beketterin paıdalanýǵa bolady.
Kınologııalyq beketter sany kúzetiletin obektiniń derbes erekshelikterin, naqty qaýipter men árbir jeke obektige qatysty jasalǵan quqyqqa qaıshy jáne ózge de áreketter sanyn taldaýdy eskere otyryp belgilenedi.
3) tehnıkalyq quraldardy paıdalanyp kúzetý kezinde:
tehnıkalyq kúzet pýlti - táýliktik bir tehnıkalyq kúzet beketi;
beınemonıtorıng pýlti - kúzetiletin obektide 30 beınekameraǵa deıingi júkteme kezinde táýliktik bir tehnıkalyq kúzet beketi;
qorshaýmen jáne tehnıkalyq kúzet quraldarymen jabdyqtalǵan obektiniń perımetri - uzyndyǵy 1000 metrge deıingi ýchaskege táýliktik bir tehnıkalyq beket;
kúzetiletin obektilerden tehnıkalyq kúzet quraldary iske qosylǵan kezdegi is-qımyldar úshin - tehnıkalyq kúzet quraldarymen jabdyqtalǵan ár 30 ǵımarat pen úı-jaılar úshin táýliktik bir tehnıkalyq beket.
15. Magıstraldyq qubyrlardyń ıeleri (operatorlar) kúzetýdiń ınjenerlik-tehnıkalyq quraldaryn (budan ári - KITQ) engizýdi, olardyń qalypty jumys isteýin qamtamasyz etedi.
16. Buzýshylardyń zańsyz kirýin anyqtaý úshin magıstraldyq qubyrdyń jelilik bóligi belgilengen is-qımyl jasasý reglamentine sáıkes kúzet qyzmeti sýbektisiniń kezekshi qyzmetin habarlandyrýmen qubyrlar monıtorınginiń tıisti avtomattandyrylǵan jumys ornyna aqparattyq sıgnaldardy berýge tıisti qubyrlardy kúzetý jáne aǵatyn jerlerdi tabý júıelerimen jabdyqtalady.
Buzýshylardyń zańsyz kirýin anyqtaý úshin magıstraldyq qubyrlardyń kúzetiletin obektileri muraǵattyq derekterdi uzaq saqtaý shartymen, baqylaýdy basqarý júıesine qol jetkizýdi qosa alǵanda, kúzet-perımetrlik dabyl berý jáne beınebaqylaý biriktirilgen júıelerimen jabdyqtalady. Belgilengen ózara is-qımyl jasasý reglamentine sáıkes kúzet qyzmetiniń sýbektisi kórsetilgen júıeniń tıisti avtomattandyrylǵan jumys ornyn paıdalana otyryp obektini kúzetýdi júzege asyrady. Jekelegen ýchaskelerdiń (jergilikti nysandardyń) KITQ kesheniniń quramynakúzetiletin obekti aýmaǵyna kirýge áreket etý týraly qatty daýystap habarlaý jáne buzýshyǵa psıhologııalyq áser etý úshinkúshti dınamıkter men sırenalardy qosýǵa ruqsat etiledi.
Magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi (operatory) tarapynan kúzet qyzmeti sýbektisiniń is-qımylyna baqylaý júıesin paıdalanýǵa qosymsha ruqsat etiledi.Kúzet qyzmeti sýbektisiniń is-qımylyna baqylaý júıesi muraǵattyq derekterdiń uzaq merzimdi saqtalýy jáne tıisti esepterdi qalyptastyra otyryp jınaqtalǵan derekterge taldaý júrgizý múmkindigimen apparattyq jáne baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi qamtýy tıis.
17. Kúzetiletin ýchaskelerde túrli fızıkalyq qaǵıdattardy paıdalanýǵa negizdelgen joǵary kedergige qalypty qarsy turatyn jáne jasyryn ornalastyrý múmkindigi bar tabý quraldary paıdalanylady.
18. Magıstraldyq qubyr obektilerin tekserý nátıjelerine baılanysty olar obektilerdiń kúzet aımaqtaryna adamdar men kólik quraldarynyń BÓP-ti aınalyp erkin ótýine bóget bolatyn qorshaýmen jabdyqtalady.
Kúzet kúshteriniń qozǵalysy úshin magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesimen (operatormen) kúzet aımaǵynda nemese odan tys salynatyn trassa boıyndaǵy joldar paıdalanylady.
19.Qorǵaý jáne paıdalanýdyń erekshe jaǵdaılarynyń buzylýyn boldyrmaý maqsatynda egistik tereńdigi 35 santımetrden aspaıtyn dalalyq aýylsharýashylyq daqyldaryn ósirýge arnalǵan agrotehnıkalyq jumys kesheninen basqa magıstraldyq qubyrdyń kúzetiletin aımaǵynda júrgiziletin jánemagıstraldyq qubyrdyń menshik ıesimen kelisýdi talap etetinkez kelgen jumystar men is-árekettermagıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi beretin magıstraldyq qubyrdyń kúzet aımaǵynda jumys (is-áreket) óndirisine arnalǵan kelisim-hattyń bolýy kezinde ǵana oryndalýy múmkin, bul magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesiniń (operatorynyń) tolyq ataýyn,kelisim-hattyń berilgen kúnin, jumysty (is-áreketti) jasaý ornyn, jumystyń (is-árekettiń) bastalýyn, jumystyń (is-árekettiń) aıaqtalýyn, jumystyń (is-árekettiń) óndirýshisin, jumystyń (is-árekettiń) jaýapty basshysyn, oryndalatyn jumysty (is-áreketti), magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesiniń (operatorynyń) ókili bolǵanda oryndalatyn jumystyń (is-árekettiń) kezeńderin, jumys (is-áreket) óndirisi kezinde qaýipsizdik sharalaryn, jumysty (is-áreketti) óndirýshiniń kelisim-hatty alýy týraly belgini qamtýy tıis.
20. Birneshe magıstraldyq qubyr aımaǵy janasqan jaǵdaıda, olardyń janasý jerlerinde jumys nemese is-qımyl óndirisinde kelisim-hattar kúzet aımaqtary janasatyn barlyq tıisti magıstraldyq qubyrlardyń menshik ıelerinen (operatorlarynan) alynýy tıis.
21. Zańdy nemese jeke tulǵa berilgen kelisim-hatqa sáıkes magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi (operatory) ókiliniń bolýyn talap etetin jumys nemese is-áreket satylarynyń oryndalýy úshin magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesine (operatoryna) osy jumys (is-áreket) bastalǵanǵa deıin bes táýlik ishinde magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi ókilin shaqyrý týraly jazbasha habarlama jiberedi.
Magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi (operator) magıstraldyq qubyrdyń saqtalýyn qamtamasyz etý jónindegi sharalardyń saqtalýyna baqylaýdy júzege asyrý úshin jumys nemese is-áreket ornyna jaýapty ókildiń ýaqytyly kelýin qamtamasyz etedi, sondaı-aq kúzet qyzmeti sýbektileriniń júrgizetin jumysy nemese is-áreketi týraly jazbasha túrde habarlama beredi. Eger jumys nemese is-áreket órtke qaýipti bolyp tabylsa, onda magıstraldyq qubyrdyń menshik ıesi (operator) órt qaýipsizdigi kúzetin júzege asyratyn osyndaı jumysty nemese is-áreketti júrgizý ornynda sýbektiniń bolýyn qamtamasyz etedi.
