Kóshpendiler oıyndaryna 1 metrlik dabyl daıyndap jatyrmyn – abaılyq qolóner sheberi
SEMEI. KAZINFORM – Abaı oblysy Abaı aýdanynda turatyn qolóner sheberi, etnodızaıner Sáken Nazarhanuly aǵashtan, temirden, kúmis pen súıekten qazaqtyń kóne qarý-jaraqtaryn jasaıdy. Et jaqynyn týǵan kúninde erekshe syılyqpen qýantqysy kelgender oǵan tapsyrys beredi. Eýrazııalyq dızaınerler odaǵynyń múshesi tek qarý emes, mýzykalyq aspaptar, jıhaz ben ulttyq ydys-aıaq túrlerin de jasap keledi. Qyrkúıek aıynda Astanada ótetin Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna ol 1 metrlik dabyl jasap jatyr eken. Bul týraly sheber Kazinform tilshisine bergen suhbatynda aıtty.
- Boıyńyzdaǵy bul qabiletti qalaı baıqadyńyz?
- Abaı aýdany Sarjal aýylynyń týmasymyn. Qolónermen aınalysyp kele jatqanyma 40 jyldaı ýaqyt bolyp qalypty. Bári mektep qabyrǵasynda bastalǵan-tuǵyn. Ol kezde komsomol uıymy degen bolǵan. Sonyń qatarynda júrip, ustazymyz Asqar Slıamovtan úırenip, qolónerge ıkemim keletinin kórdim. Alǵash ret kádesyı retinde kishkentaı dombyra jasaǵanym esimde.
- Ulttyq buıymdardy jasaýyńyzǵa ne túrtki boldy?
- 1995 jyly elimizde Abaı Qunanbaıulynyń 150 jyldyǵy toılandy. Soǵan tostaǵan, qymyz quıatyn ojaý, ústel, oryndyq jáne basqa da zattar jasadym. Ýaqyt óte kele tapsyrys da arta berdi. Ózim de buıymdardyń túrlerin kóbeıte tústim. Qarý-jaraqtan qylysh, naıza, qalqan, shoqpar, sadaq, mýzykalyq aspaptardan dombyra, narqobyz, sybyzǵy, daýylpaz, dańǵyra jasaımyn. Kórmelerge qoıǵanǵa terige basylǵan portretterdi de jasaıtynym bar.
- Qandaı materıaldardy paıdalanasyz?
- Torsyq, tabaq syndy ydys-aıaqtardy jasaǵanǵa kókterekti paıdalanamyn. Sebebi onyń dámi shyqpaıdy. Al basqa aǵashtan jasalsa, as-sýdyń dámin buzyp jiberedi. Narqobyzdy qaraǵashtan, túıeniń terisi men jylqynyń jal-quıryǵynan jasaımyn.
Naıza jasaǵanǵa qaıyń jaqsy. Qylyshty bolat temirden jasaımyn, al saby súıekten, qynaby aǵashtan bolady. Bir qylyshty jasaýǵa 1 jarym aı ketedi. Qalqanǵa qatysty aıtar bolsaq, qańyltyr temirdi dóńgeletip kesip, oıýyn salamyn. Aıtqanda tez bolǵanmen bul qyr-syry kóp, uzaq jumys.
Óskemen men Semeıdegi túgel derlik mýzeılermen jumys isteımin. Olarǵa restavratsııalyq jumystarmen qatar qorlaryndaǵy qarý-jaraqtardyń kóshirmesin jasap beremin. Úıimniń astynda sheberhanam bar. Barlyǵyn sonda jasaımyn.
- Qaı óńirlerden tapsyrys túsip turady?
- Abaı oblysynyń ár aýdanynan tapsyrystar túsedi. Odan bólek, Astana, Almaty qalalarynan, Shyǵys Qazaqstan, Qostanaı oblystarynan tapsyrys beretinder bar. Ár túrli kompanııalardyń suranysymen kádesyılar jasap jiberip turamyn. 2005 jyldan bastap osy ýaqytqa deıin elordadaǵy «Qaıysman» dúkenine kádesyılar jiberemin.
Et jaqynynyń týǵan kúnine erekshe syılyq bergisi kelgender men áskerı adamdar qarý-jaraq alyp jatady. Sadaqty ózine alyp, úıine ilip qoıatyndar da bar. Al mamyr aıynan kúzge deıin qymyz pisken ýaqytta kúbige degen suranys artady. Tabaq, astaý alatyndar da az emes.
- Kez kelgen adam qolónershi bola ala ma álde bul úshin týabitti qabilet kerek pe?
- Kóp adam osyndaı shuqyma jumystan qashady. Qazir endi burynǵyǵa qaraǵanda qoldanýǵa bolatyn jabdyq túrleri mol. Alaıda ol qolmen istegenge jetpeıdi. Oıýdy da qolmen oıǵan jón. Tipti ol qısyq ketse de, sonysymen ádemi bolyp turady. Qolónershi bolý úshin bir orynda tapjylmaı otyra alatyn shydamdylyq, qol eptiligi kerek. Bundaı qabilet ekiniń birinde bar dep aıtýǵa kelmes.
- 8-14 qyrkúıekte Astana qalasyndaǵy V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna Abaı oblysy delagatsııasynyń múshesi retinde baratynyńyzdy estidik. Ózińizben ala ketetin buıymdaryńyzdyń ishinde eń erekshesi qaısysy bolmaq?
- Iá. Abaı oblysynan 10 adam baramyz. Bizdiń óńir atynan 3 kıiz úı tigiledi. Kóshpendiler oıyny ótetin aımaqta ár oblystyń býtıkteri bolady. Soǵan ózimniń kádesyılarymdy, qarý-jaraqtar men ulttyq aspaptardy qoıamyn. Eń erekshesi – uzyndyǵy 1 metrlik dabyl bolmaq. Ony tamyz aıynyń sońyna deıin aıaqtap qalamyn.
- Áńgimeńizge raqmet!
