«Qorǵanys qabiletimiz kemeldenip keledi» - baspasózge sholý
***
Keshe Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Astanada ótken Otan qorǵaýshy kúnine arnalǵan merekelik sharaǵa qatysyp, quttyqtaý sóz sóıledi. Elbasy jınalǵandardy Otan qorǵaýshy kúnimen quttyqtady. Osy jaıt arqaý bolǵan maqala el gazeti «Egemen Qazaqstanda» «Qorǵanys qabiletimiz kemeldenip keledi» degen taqyryppen jaryq kórdi. Basylymnyń jazýynsha, Memleket basshysy elimizde joǵary deńgeıdegi qorǵanys qa¬biletin qamtamasyz etý úshin qajetti nárseniń bári jasalyp jatqanyna nazar aýdardy. «Qorǵanys shyǵystary qıyndyqtarǵa qaramastan basym tártip boıynsha qarjylandyrylady. Jaýyngerlik kezekshilikke qaıta jaraqtandyrý baǵdarlamasyna tolyq saı keletin jańa áskerı tehnıka túrleri shyǵady. Taıaý jyldarda qarý men tehnıkanyń barlyq túriniń 70 paıyzy, al jekelegen sanattar boıynsha 100 paıyzǵa deıini jańartylatyn bolady. Jyl saıyn júzden asa shuǵyl tekserý jáne áskerı oqý-jattyǵýlar qazirgi zamanǵy yqtımal soǵys jaǵdaıyna barynsha beıimdelip ótkiziledi», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sońǵy kezderi «jigittiń kóbi áskerge jaramsyz» nemese «áskerge barǵysy kelmeıdi», «Otan aldyndaǵy paryzyn óteýge qulshynys joq», degen syńaıly áńgimeler jıi aıtylyp júr. Tipti, «sol úshin áskerden jaltarǵandarǵa jazany da kúsheıtipti» degendi de estidik. Shynymen, solaı ma? Jalpy, kóktemgi áskerge shaqyrý naýqany qalaı bolyp jatyr? Bul suraqtarǵa tuşymdy jaýapty «Egemen Qazaqstan» gazetiniń tilshisi Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Bas shtaby Uıymdastyrý-jumyldyrý jumystary departamenti bastyǵynyń orynbasary jasaqtaý basqarmasynyń bastyǵy Amantaı Óserbaevtan alǵan. Basylym tilshisiniń barlyq saýalyna egjeı-tegjeıli jaýap bergen ol: «Qazirgi ýaqytta shaqyrtý pýnktine óz erkimen kelýshilerdiń sany kúnnen-kúnge arta túskenin zor qýanyshpen aıta alamyz. Áskerden ártúrli áleýmettik nemese jeke basynyń máselesi boıynsha jaltaryp, jergilikti áskerı basqarý organdarynda esepke alý qaǵıdattaryn buzǵandar bar, árıne. Alaıda, áskerı qyzmetten jaltarǵandar jaýapqa tartylatyn bolady. Áskerı qyzmetten jaltarý myń aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde aıyppul tóleýmen, ne osyndaı mólsherdegi túzeý jumystarymen, nemese bir jylǵa deıin bostandyqty shekteýmen, ne osyndaı merzimge bostandyqtan aıyrýmen jazalanady. Eger áskerge shaqyrylýshy tergeý organy isti sotqa ótkizgenge deıin óz erkimen áskerge shaqyrý pýnktine kelse, onda ol qylmystyq jaýapkershilikten bosatylady. Áskerı qyzmetten bosatýǵa zańdy sebepteri bolmaı jaltarǵan azamattarǵa myń aılyq eseptik kórsetkish kóleminde aıyppul salynady nemese eńbekpen túzetý jumystaryna jiberiledi, tipti bir jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylýy múmkin», - dedi. Suhbat «Áskerge árkimniń-aq bar talasy» degen taqyryppen berilgen.
***
Pavlodar ýnıversıtetiniń stýdentteri Asqat Aıtjanov pen Nurǵıza Qalınova mıllıon teńge utyp aldy. «Ekspress K» gazetiniń jazýynsha, olar qymyzdan qalaı balmuzdaq jasaý kerek ekendigin oılap tapqan. Stýdentter «Qazaqstandy qalaı azyqtandyrýǵa bolady?» bıznes-jobalar baıqaýynda jeńiske jetipti. «Biz tóreshilerdiń nazaryna ózimiz bilim alyp jatqan JOO-nyń zerthanasynda ázirlegen fırmalyq balmuzdaǵymyzdy usyndyq. Ol hımııalyq qospasyz taza tabıǵı ónimnen jasalǵan», - deıdi olar.
***
Pavlodar mańyndaǵy eldi mekenniń turǵyny óz aýlasynan ejelgi qorym taýyp aldy. Bul jaıynda «Lıter» gazeti jazýda. Basylymnyń jazýynsha, aýyl turǵyny úıine sý qubyryn tartý úshin or qazý barysynda adam súıegine kez bolǵan. Adamnyń súıegin kórgen polıtsııa qyzmetkerleri bastapqyda bul jerde qylmys bolǵan degen uıǵarymǵa kelgen. Alaıda, qabirden áıel adamǵa tıesili kúmis saqına shyqqannan eıin onyń ejelgi qorym ekendigi anyqtaldy. Arheologtar onyń 8-10 ǵasyrlardaǵy qımaq ne bolmasa túrki qorymy ekendigin aıtýda.
