Kóp máseleniń kilti - kóshi-qonda

ASTANA. QazAqparat - Elimizdiń keıbir óńirinde jumys kúshi jetispeı jatsa, endi bir aımaqtarda «eki qolǵa bir kúrek izdegen» adamdardyń qarasy basymdaý.

 Sol sebepti, Úkimet elimizdegi kóshi-qondy retteý úrdisin halyqty jumyspen qamtýǵa, demografııany damytýǵa tıimdi paıdalanýǵa múddeli. Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken «Jumyspen qamtýdyń jol kartasy-2020» baǵdarlamasynyń 2016 jyldyń alǵashqy jartysyndaǵy júzege asyrylý barysyn túıindeýge arnal­ǵan brıfıngte Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý mınıstri­niń orynbasary Birjan Nurymbetov osy týraly baıandady, dep jaazady "Egemen Qazaqstan" basylymy.

«Jumyspen qamtýdyń jol kartasy-2020» baǵdarlamasyna 78 myń 400 adam qatysty. Qazir olardyń 32 myńnan astamy ózin-ózi jumyspen qamtysa, taǵy 750 adamnyń ishinara jumysy bar», dedi vıtse-mınıstr. Baǵdarlamaǵa qatysqandardyń arasynda az qamtylǵan 3 myń 340 adam bar, olardyń 2 myń 500-ge jýyǵynyń múmkindigi shekteýli.

Joǵaryda atap ketkenimizdeı, Úkimet halyqty bir orynǵa baılanyp otyra beretin eski ádetten aryltyp, kóshi-qon úrdisin kúsheıtip, sol arqyly jumyssyzdyqty joıýǵa da bel sheship kiriskeni baıqalady. Qazirgi tańda el ishindegi kóshi-qon úderisin jandandyryp, halyqtyń qulshynysyn arttyrýǵa tyrysyp otyr. Mınıstrlik ókili osy jıynda aıtyp ótkendeı, respýblıka boıynsha ekonomıkalyq áleýeti tómen 459 eldi meken bar eken. Sondaı eldi mekenderdiń turǵyndaryn tynys-tirshiligi qyz-qyz qaınaǵan jerlerge kóshirý turǵyndardyń ózderi úshin de, el ekonomıkasy úshin de tıimdi bolmaq.

Sol sııaqty, Úkimet jumys kú­shi jetimsiz, halyq kóbeıgen jaǵ­­daı­da aıdarynan jel estirýge bola­tyn aımaqtardy anyqtap, sol óńir­lerge kóshken azamattarǵa, otba­sy­larǵa qoldaý jasap otyr. Sol­tús­tik Qazaqstan, Pavlodar, Shyǵys Qazaqstan syndy oblys­tarǵa ońtústik óńirdiń azamatta­ry nıet bildirse, memleket olar­ǵa qoldaý kórsetýge qashanda ázir. Bul týraly B.Nurymbetov «birin­shiden, kóshi-qonǵa ketken shy­ǵyn­dary óteledi, ol ár otbasy úshin 50 aılyq eseptik kórsetkish shama­syndaǵy qarajat. Ekinshiden, otbasynyń árbir múshesine 35 AEK qara­jat beriledi. Kásipkerlikpen aınalysqysy keletinderge 5 mıllıon teńgege deıin shaǵyn nesıe beriledi», dedi.

Birjan Nurymbetov bıylǵy jyly 320 otbasy osy úrdis boıynsha qonys aýdarǵanyn, jyl sońyna deıin taǵy 200 otbasy ońtústik óńirden soltústiktegi eldi mekenderge kóshiriletinin jetkizdi.

Kóshi-qon úrdisiniń jumys­syz­dyqpen kúreste ǵana emes, demo­grafııalyq ahýaldy jaqsartýǵa da septigi tıetin túri bar. Máselen, eger túrli oblystar arasyndaǵy kóshi-qonnyń qazirgi qarqyny ózgerissiz qala berse, 2050 jylǵa qaraı el halqynyń 55 paıyzyn ońtústik óńirdiń turǵyndary quraýy ábden múmkin. Al 2030 jyldarǵa qaraı soltústik oblystardaǵy halyqtyń sany 2030 jyldyń ózinde 1 mıllıon adamǵa deıin azaıyp ketpek. Vıtse-mınıstr arnaıy júrgizilgen zertteýler nátıjesi osyndaı boljamǵa jeteleıtinin aıtyp otyr.

Osy jıynda aıtylǵandaı, «Jumyspen qamtýdyń jol kartasy-2020» baǵdarlamasyn júzege asyrý úshin jalpy kólemi 100 mıllıard teńge qarajat jumsalady dep josparlanǵan. «Aýyldyq jerlerde jańa óndiris oryndaryn ashý qarqyny tómen ekenin bárimiz bilemiz. Sondyqtan bul jerlerde kásipkerlikti damytýǵa kóbirek kóńil bólip, qoldaǵan tıimdirek. Ol, birinshi kezekte, shaǵyn nesıe berý arqyly júrgiziledi. Bıyl shaǵyn nesıe berýge bólingen qarajat edáýir kóbeıdi. Buǵan deıin jyl saıyn 10 mıllıard shamasynda bólinip kelse, bıyl 30 mıllıard teńgege deıin jetti. Sonyń arqasynda 9 myńnan astam adam shaǵyn nesıe alyp, kásipkerlik bas­taıdy. Kásipkerler 12 myńǵa jýyq jumys oryndaryn ashady dep jos­parlap otyrmyz. 1 shildedegi esep boıynsha, 2 871 adam shaǵyn nesıe alyp, 2 708 jańa jumys oryndaryn ashty», deıdi vıtse-mınıstr.

B.Nurymbetovtiń aıtýynsha, búgingi tańda elimizdegi ekono­mıkalyq belsendi azamattardyń úlesi 8 mıllıon 907 myń adamdy quraıdy. Olardyń ishinde ju­my­ssyzdardyń sany 45 myńǵa jýyqtaıdy.