Kóp balaly jáne az qamtylǵan otbasylardy turǵyn úımen qamtý tetikteri qandaı?
- Marhabat Jaıymbetuly, turǵyn úı berý protsesi qalaı retteledi? Kóp balaly otbasylar memleketten turǵyn úıdi qandaı sharttarmen ala alady?
- QR Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń tapsyrmasy boıynsha kóp balaly otbasylarǵa kómek berý turǵysynan tıisti normatıvtik-quqyqtyq aktilerge úlken ózgerister engizilip jatyr. Úı berý máselesi, birinshi kezekte, turǵyn úı qatynastary týraly zańǵa baılanysty retteledi. Bıyl 30 sáýir kúni kóp balaly jáne az qamtylǵan otbasylarǵa jaldamaly turǵyn úı berý máselelerin retteý boıynsha «Nurly jer» memlekettik baǵdarlamasyna ózgerister engizildi. Aıta ketý kerek, kezekke turý úshin 5 jyl boıy ózińizde turǵyn úı bolmaýy tıis. Al, Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qalalarynda 3 jyl tirkeýde bolýyńyz kerek. Sondaı-aq, jeke tizim de bar, oǵan sáıkes kóp balaly otbasylarǵa (4 jáne odan kóp balaly), «Altyn alqa», «Kúmis alqa» ıegerlerine baspana birinshi kezekte beriledi.
- Buǵan deıin turǵyn úı kezegi ózektendirilip, kóp balaly otbasylar jeke kezekke engiziledi delingen bolatyn. Bul jumys aıaqtaldy ma? Turǵyn úı kezeginde qansha kóp balaly otbasy bar?
- Elimiz boıynsha 340 myń kóp balaly otbasy bar. 2019 jylǵy 1 qańtardaǵy jaǵdaı boıynsha kezekte 487 myń adam tur. Olardyń ishinde halyqtyń áleýmettik álsiz tobynyń qatarynan - 220 myń adam. Kóp balaly, az qamtylǵan otbasylar - 28 126 adam. І toqsanda bul san 3 myń adamǵa ósti. Búginde kezekte 31 700-den astam adam tur. Zańǵa ózgeris engizilip jatyr. Kóp balaly otbasylarǵa jeke kezek bolady. Buryn UOS ardagerleri men jetim balalarǵa birinshi kezekte beriletin bolsa, qazir osy sanatqa kóp balaly otbasylar da qosylyp otyr.
- Qazir kóp balaly otbasylar negizinen iri qalalarda turady. Turǵyn úı berýde bul eskerile me?
- Turǵyn úı jalpy kezekte turǵan azamattarǵa beriledi. 7 jyldaı ýaqyt ishinde 50 mlrd-tan astam teńgege 40 myńnan astam jalǵa beriletin úıler salynady degen jospar bar. Bul osy 28 myń kezekte turǵan azamattyń máselesin sheshýge múmkindik beredi. Kezekte turǵandardyń eń kóbi Túrkistan oblysynda, Almaty oblysynda jáne Nur-Sultan qalasynda tirkelgen. Sol sebepti de qarajattyń basym bóligi osy óńirlerge bólinedi.
- Kóp balaly otbasylar óz kezegin qalaı teksere alady? Biryńǵaı baza bar ma?
- Biryńǵaı baza bar, egov.kz elektrondyq úkimet portalynda nemese ár ákimdiktiń aqparattyq júıelerinde - e-akimat portalynda azamattar ózderiniń kezektiń qaı jerinde turǵanyn kóre alady.
- Beriletin turǵyn úı qandaı standarttarǵa saı bolýy tıis, sapasyn kim tekseredi?
- Turǵyn úıdiń sapasyna qatysty aıtar bolsaq, oǵan tapsyrys berýshi, merdiger, tehnıkalyq jáne avtorlyq qadaǵalaýshy - osy sýbektiler ózderi jaýap beretin bolady. Al endi standarttarǵa toqtalsaq, memlekettik baǵdarlamamen salynatyn úıler úshinshi jáne tórtinshi komfort júıesinde salynatyn bolady. Bıyl memleket qarajaty esebinen 29 myńǵa jýyq turǵyn úı beriletin bolady, onyń ishinde 13 myńy - jalǵa beriletin úıler, 13 myńy - nesıelik úıler, qalǵan 3 myńy - jekemenshik kompanııalardyń nesıelerin sýbsıdııalaý arqyly beriletin úıler.
- Qazaqstanda kóp balaly otbasylardy turǵyn úımen qamtýdyń taǵy qandaı túrleri bar?
- Kezegin kútpeı birden úı alamyn deıtin azamattarǵa jeńildetilgen nesıeler berileıin dep otyr, bul memleket tarapynan jasalyp jatqan úlken kómektiń biri deýge bolady. Ony «Qazaqstannyń turǵyn úı qurylys jınaq banki» AQ arqyly alýǵa bolady. 3 jyldyń ishinde 150 mlrd tg, jyl saıyn 50 mlrd teńgeden taǵy da 6 myń zaem berýge múmkindik bar. Jyl saıyn 6 myń jalǵa beriletin úı, 6 myń kredıttik úı beriletin bolsa, jylyna 12 myń úı beriledi. Buǵan deıin memleketimizde kóp balaly otbasylarǵa orta eseppen 600-ge jýyq úı berilgen bolsa, qazir ol 20 ese kóbeıgeli tur.
Talaptaryna toqtalyp óteıik, 6 myń jeńildetilgen nesıe kóp balaly otbasylarǵa, tolyq emes otbasylarǵa (balany jalǵyz tárbıelep otyrǵan azamattarǵa) jáne múmkindigi shekteýli bala tárbıelep otyrǵan azamattarǵa beriledi. 20 jylǵa deıin 2% jyldyq mólsherlememen, bastapqy jarnasy 10%-ben beriledi. Sonymen qatar, baspana 10 mln teńge turatyn bolsa, bastapqy jarnasyna 1 mln teńge sala almaıtyn azamattar bar, osy máseleni eskere otyryp, «Turǵyn úı sertıfıkaty» túsinigi engizildi. Ol arqyly ákimdikter, kásipkerler nemese iri kásiporyndar kómektese alady. Bolashaqta «7-20-25» baǵdarlamasy, «Nurly jer» baǵdarlamasy jáne jeńildetilgen nesıeler baǵdarlamasy boıynsha ár óńirde atalǵan sertıfıkattarǵa 1 mlrd teńgege deıin qarjy beriledi degen jospar bar. Bul maqsatta kóp balaly otbasylar men áleýmettik áljýaz toptarǵa kómek retide 5 jyl ishinde 85 mlrd tg qarjy bólinedi dep josparlanǵan. Bul, birinshi kezekte, dárigerlerge, muǵalimderge, ishki ister qyzmetkerlerine beriletin turǵyn úı sertıfıkattary.
- Jergilikti atqarýshy organdar tarapynan kóp balaly jáne az qamtylǵan otbasylardy qoldaýdyń qandaı sharalary qarastyrylǵan?
- Jergilikti atqarýshy organdar, ákimdikter ózderi de jalǵa beriletin úılerdi sala alady. Úlken kómegi - osy turǵyn úı sertıfıkattary, bıýdjet múmkindigine baılanysty kómek bere alady. Oǵan memleket tarapynan kóp qarajat bólinip otyr. Jalǵa beriletin úılerge jyl saıyn 90 mlrd tg bólinse, ınfraqurylymǵa 100 mlrd tg qarjy, nesıelik turǵyn úılerge 100 mlrd tg bólinýde. Aıta ketý kerek, elimiz TMD memleketteri arasynda ár adamǵa shaqqanda úıdi eń kóp salatyn el. Byltyr, mysaly, 12,5 mln sharshy metr úı berildi, 1 adamǵa shaqqanda - 0,68 sh.m., salystyrmaly túrde kórshiles Reseı memleketinde - 0,50 sh.m., Belarýste - 0,4 sh.m., Ózbekstanda - 0,4 sh.m. Sondyqtan da, burynǵy Keńes odaǵy memleketteriniń arasynda birinshi oryndamyz dep aıtýǵa bolady. Buǵan qosa, «Nurly jer» baǵdarlamasynyń tıimdiligine toqtalyp ótken jón. 1 teńge salynǵan memleket qarjysyna 8 teńge jekemenshikten kelip otyr. Bul - kez kelgen memlekettik baǵdarlamanyń tıimdiligin kórsetedi. Sondyqtan da osy memlekettik baǵdarlama qazaqstandyqtardyń ál-aýqatyn arttyrýǵa, turmys sapasyn jaqsartýǵa úlken kómegin tıgizedi degen oıymyz bar.
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
