Kompıýter bolmaǵan kezde statıstıka qalaı jınaldy — statbıýro

ASTANA. KAZINFORM – Barlyq málimet qaǵazǵa túsirilip, tsıfrlyq tehnologııa áli qoldanysqa enbegen ýaqytta úlken derekter qalaı óńdeldi? Ulttyq statıstıka bıýrosy tarıhqa sheginis jasap, statıtıkalyq málimetter qalaı jınalǵanyn jazdy.

— XX ǵasyrdaǵy statıstıkterdiń negizgi quraldarynyń biri arıfmometr boldy. Onyń kómegimen kórsetkishterdi qosý, azaıtý, kóbeıtý jáne bólý sııaqty negizgi arıfmetıkalyq amaldar oryndaldy. Keıinirek esepteý-taldaý mashınalary — tabýlıatorlar keńinen qoldanyla bastady. Olar arnaıy baǵdarlamalar boıynsha jumys istep, perfokartalardaǵy derekterdi óńdep, nátıjesin qaǵaz taspaǵa shyǵaratyn, — dep jazdy statbıýrodan.

1957 jyly eseptiliktiń qarqyndy ósýine baılanysty respýblıkalyq Mashına-esep stantsııasy jáne oblystarda osyndaı bólimsheler quryldy.

— Bul qurylymdar derekterdi jınaý, óńdeý jáne biriktirý jumystaryn atqardy. 1960-jyldardyń sońynda statıstıkada «BESM B», «Mınsk 22» jáne «Mınsk 32» elektrondy esepteýish mashınalary qoldanyldy. 1970-jyldardyń ortasynan bastap mashına-esep stantsııalary esepteý ortalyqtaryna aınaldy. Olar ortalyqtandyrylǵan túrde jańa tehnıka men resýrstar alyp otyrdy. Sol kezde ES serııaly EEM-der (1020/22, 1032, 1035/36, 1055, 1066 jáne t. b.) keńinen taraldy, — delingen habarlamada.

Aýdandyq jáne qalalyq esepteý ortalyqtary myńdaǵan kásiporynǵa, sonyń ishinde kolhozdar men memlekettik mekemelerge de qyzmet kórsetti. Dál osy mashınalardyń arqasynda 1970-jyldardyń ortasynda Memlekettik statıstıkanyń avtomattandyrylǵan júıesin engizý múmkin boldy.

Bul júıe jyldyq esepterdi, sanaq materıaldaryn jáne bir jolǵy esepterdi óńdeý protsesin aıtarlyqtaı jedeldetip, derekterdi jedel qalyptastyrýǵa jol ashty. Búgingi kúni statıstıka tolyqtaı zamanaýı tehnologııalarǵa negizdelgen.

Protsesterdiń avtomattandyrylýy derekterdi óńdeý merzimin birneshe ese qysqartty. Buryn JІÓ kórsetkishterin esepteý jıyrma kúnge deıin ýaqyt alsa, qazir bar bolǵany bir saǵatta oryndalady.

Úlken derekterdi óńdeýde open source sheshimderine negizdelgen arhıtektýra qoldanylady. Sonyń nátıjesinde keıbir kórsetkishterdi óńdeý ýaqyty 24 saǵattan 2 saǵatqa deıin qysqardy.

Al elimizdiń tsıfrlyq shtaby Prezıdent Joldaýyn oryndaý úshin birqatar sheshim qabyldady. Bılik organdary jappaı jasandy ıntellekt jetistikterin engizýge den qoıyp otyr.