Kolledj bitirgenderdiń qansha paıyzy jumysqa ornalasady
ALMATY. KAZINFORM — Elimizdiń kolledjderin bıyl 173 myń túlek támamdaıdy. Byltyr bul tsıfr 159 myń bolǵan. Tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý uıymdarynan túlep ushqan jas mamandar oqýyn bitirgen soń qaıda eńbek etip júr? Bul suraqqa Kazinform tilshisi jaýap izdep kórdi.
Oqý-aǵartý mınıstrliginiń málimetinshe, elimizde 772 tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý uıymy bar, onyń 445-i memlekettik, 327-i jekemenshik.
Sońǵy 5 jylda elimizde 25 kolledj ashylǵan. Qazaqstan boıynsha kolledjder eń kóp shoǵyrlanǵan óńir — Almaty qalasy.
Megapolıste 101 kásiptik bilim berý mekemesi bar. Al eń azy Ulytaý oblysynda — 15.
Ózge óńirlerdegi jaǵdaı mynadaı:
— Abaı oblysy — 33;
— Aqmola oblysy — 30;
— Aqtóbe oblysy — 40;
— Almaty oblysy — 40;
— Atyraý oblysy — 25;
— BQO — 36;
— Jambyl oblysy — 45;
— Jetisý oblysy — 28;
— Qaraǵandy oblysy — 54;
— Qostanaı oblysy — 33;
— Qyzylorda oblysy — 28;
— Mańǵystaý oblysy 26;
— Pavlodar oblysy — 43;
— Túrkistan oblysy — 53;
— SQO — 24;
— ShQO — 38;
— Shymkent qalasy — 41;
— Astana qalasy — 39.
Grant sany kóbeıip keledi
Memleket basshysy 2022 jyly 1 qyrkúıektegi Joldaýynda kolledjderdiń eńbek naryǵyna beıimdelýi kerek ekenin aıtyp, tapsyrma bergen bolatyn.
— Tehnıkalyq jáne kásibı bilim beretin oqý oryndary eńbek naryǵynyń naqty suranysyna beıimdelýi jáne elimizdiń jańa ekonomıkalyq baǵdarynyń mindetterine saı bolýy kerek, — degen edi Prezıdent.
Oqý-aǵartý mınıstrligi usynǵan málimetke sensek, búginde elimizdiń 772 kolledjinde bas-aıaǵy 556 myń stýdent bilim alyp jatyr.
Onyń ishinde 173 myń túlek bıyl oqýyn támamdaıdy. Jalpy kolledj stýdentteriniń 85% memlekettik grant negizinde tegin bilim alady.
— Memlekettik bilim tapsyrysynyń 65 paıyzy tehnıkalyq mamandyqtarǵa baǵyttalǵan. Kelesi oqý jylynan bastap barlyq tehnıkalyq jáne kásibı bilim berý uıymdary suranysqa ıe baǵyttar boıynsha mamandardy tegin daıarlaıtyn bolady. Bul — Memleket basshysynyń tapsyrmasymen júzege asyrylyp jatqan aýqymdy reformanyń bir bóligi. Memlekettik tapsyrys geologııa, energetıka, metallýrgııa jáne mashına jasaý, kólik, baılanys, ІT, qurylys, pedagogıka jáne medıtsına, taý-ken jáne sý salalary sııaqty baǵyttar boıynsha ulǵaıtyldy, — delingen vedomstvo jaýabynda.
Memlekettik tapsyrys negizinde 2021 jyly — 93 myń, 2022 jyly — 124 myń, 2023 jyly — 133 myń jas tálimger qabyldanǵan. 2024–2025 oqý jylynda memlekettik tapsyrys aıasynda 145 myń adam qabyldandy.
Tehnıkalyq jáne kásiptik bilimge qoljetimdilikti qamtamasyz etý maqsatynda jańa oqý jylynda memlekettik tapsyrys kólemin 150 myńnan astam orynǵa deıin ulǵaıtý josparlanǵan.
— Sondaı-aq jyl saıyn kásiporyndardyń ótinimi boıynsha óndiristik tájirıbe men keıingi jumysqa ornalasýdy qamtamasyz etý mindettemesine sáıkes, kolledjderge 10 myń talapker qabyldanady. 2030 jylǵa deıin bul kórsetkish 90 myń stýdentti qamtýy tıis, — dep habarlaıdy mınıstrlikten.
Eske salaıyq, bıyl elimizde kolledjge túsý qaǵıdalary jańartyldy.
Atap aıtqanda, arnaýly memlekettik organdar jáne quqyq qorǵaý organdary, azamattyq qorǵaý organdary, memlekettik feldegerlik qyzmet qyzmetkerleriniń, qyzmettik mindetterin atqarý kezinde qaza tapqan nemese múgedek bolǵan áskerı qyzmetshilerdiń, sondaı-aq medıtsına qyzmetkerleriniń balalarynyń ótinishi negizinde memlekettik grant konkýrstan tys taǵaıyndalady.
Kolledj támamdaǵan túlekter qaıda júr?
Byltyr Úkimet otyrysynda Premer-mınıstr Oljas Bektenov kolledj túlekteriniń bilimi jumys berýshilerdiń talaptaryna sáıkes kele bermeıtinin atap ótken bolatyn.
— Jańa óndiristerdi ashý kezinde bilikti jumysshylardyń jetispeıtinin kórip otyrmyz. Al, jastar bolsa, kolledjde oqýǵa qulyqsyz, — dedi Úkimet basshysy.
Degenmen Oqý-aǵartý mınıstrliginiń jaýabyna sáıkes, jyl saıyn jumysqa ornalasqan kolledj túlekteriniń sany artyp keledi.
Atap aıtqanda:
- 2022 jyly elimizdiń kolledjderin 137 802 stýdent bitirse, 87 379 (77%) túlek jumysqa ornalasqan. 24 250 (17,6%) adam joǵary oqý ornyna túsken ne dekrettik demalysqa shyqqan, ne bolmasa áskerge ketken.
- 2023 jyly kolledjdegi oqýyn 141 311 túlek aıaqtaǵan. Onyń ishinde 91 616 (79%) adam turaqty jumysqa ornalassa, 25 419 (17,9%) adam JOO-ǵa tústi, dekrettik demalysqa shyqty nemese áskerge attandy.
- 2024 jyly kolledjderdi 159 606 maman támamdady. Onyń basym bóligi, ıaǵnı 108 122 (81%) adam jumysqa ornalasqan. Taǵy 26 287 (16,5%) adam bilimin ári qaraı jalǵastyrdy, dekretke shyqty nemese áskerı boryshyn óteýge ketti.
Stýdentter qansha shákirtaqy alady?
Kazinform saýalyna jaýap bergen Oqý-aǵartý mınıstrligi keıingi 3 jylda kolledj stýdentteriniń stıpendııa 100 paıyzǵa ulǵaıǵanyn habarlady. 2022 jyly tálimgerler orta býyn mamandyqtary boıynsha 20 948 teńge, jumys biliktiligi boıynsha 21 787 teńge shákirtaqy alǵan.
2023 jyly bul qarjy 50 paıyzǵa kóbeıip, orta býyn mamandyqtary boıynsha 31 422 teńgege deıin, jumys biliktiligi boıynsha 32 681 teńgege deıin ulǵaıdy.
Al 2024 jyldyń qyrkúıeginen bastap kolledj stýdentterine arnalǵan stıpendııa taǵy 50 paıyzǵa ósti. Shákirtaqy mólsheri orta býyn mamandyqtary boıynsha 31 422 teńgeden 41 896 teńgege deıin, jumys biliktiligi boıynsha 32 681 teńgeden 43 574 teńgege deıin kóterildi.
Vedomstvo bıyl kolledj stýdentteriniń shákirtaqysyn taǵy da ulǵaıtý jóninde málimet bergen joq.
Buǵan deıin Úkimet otyrysynda bakalavrıat, magıstratýra, doktorantýra stıpendııasy bıyl kúzde ósetini habarlanǵan edi.
Eske salaıyq, kolledjderde 1 stýdentke bólinetin qarjy eki ese artady. Osy jyldyń 1 qyrkúıeginen bastap 1 stýdentti daıarlaý úshin bólinetin qarjynyń ortasha mólsheri 437 myń teńgeni qurasa, ol endi ortasha eseppen 912 myń teńgege jetedi.
Sonymen qatar Oqý-aǵartý mınıstri Ǵanı Beısembaev 2027 jylǵa deıin kolledj stýdentteriniń jataqhana máselesi tolyq sheshiletinin aıtqan bolatyn.