Kókte búrkit qana baǵytyn eshqashan ózgertpeıdi — ushqysh
AQTÓBE. KAZINFORM — Jas ushqysh Bıtóre Orazbaı Aqtóbe aýmaǵynda qutqarý, naýqastardy tasymaldaý tapsyrmalaryn oryndaıdy. «QazAvıaQutqarý» AQ qyzmetkeri oqý men tájirıbe arasyndaǵy baılanysty, jumysy jaıly aıtyp berdi.
— Jas ushqysh qaıda bilim alyp, qaı jerde tájirıbe jınady?
— Túrkistan oblysy Otyrar aýdany Kóksaraı aýylynyń týmasymyn. M.Áýezov atyndaǵy jalpy orta mektepti bitirip, 2019 jyly Almatydaǵy Azamattyq avıatsııa akademııasyna oqýǵa tústim. Sol kezde 4 jyl, tájirıbeni qosqanda 5 jyl boıy bilim aldym. Biz 2, 3 jáne 4 kýrsta tájirıbe jınaımyz. Bes jyldyń ishinde Qaraǵandyda, Belarýstiń Mınsk qalasynda boldyq. Sonymen birge «QazAvıaQutqarý» kompanııasynyń tikushaqtarymen josparly ushý jumystary júrgizildi. Qolyma dıplom alǵan soń osy kompanııaǵa jumysqa keldim. Bıyl bir jyl toldy.
Elimizde joǵary oqý ornyn bitirgen ushqyshtar túgel jumysqa ornalasady. Sebebi bul salany tańdaıtyn adam sanaýly. Ózimniń tobymda 5 adam boldy. Onyń úsheýi qazir Eurocopter tikushaǵyn júrgizedi. Biri Kókshetaýda, ekinshisi Almaty qalasynda. Taǵy ekeýi MI-8 jáne K-32 tikushaqtaryn basqarady. Aıyrmashylyqtary bar. Máselen Eurocopter tikushaǵyna eń kóbi 9 adam mine alady. Al MI-8 tikushaǵy 30 adamdy da tasymaldaıdy. Ózim bir jyl ishinde túrli qutqarý, kómek kórsetý tapsyrmalaryn oryndaýǵa qatystym.
— Ushqysh oqıdy, oqı júrip, tájirıbe jınaıdy. Sizder úshin naǵyz tájirıbe ol — ushý saǵattary. Jumysqa kiriskende taǵy jańa dúnıe úırendińiz be?
— Árıne, úırengenimiz kóp. Biz sanavıatsııanyń qyr-syryn meńgerdik. Kezekshilikte izdeý, qutqarý jumystary boldy. Eger adam izdeıtin bolsaq, bizge koordınattardy beredi. Sol jer adamdy izdeý ádisterin paıdalanamyz. Tikushaqta eki ushqysh, sonymen birge tótenshe jaǵdaılar qyzmetiniń qyzmetkerleri bolady. Negizi izdeý jumysyn sol mamandar júrgizedi. Biz de jan-jaqty baqylap otyramyz.
— Tikushaqqa maman retinde alǵash otyrǵan sát esińizde me?
— 2022 jyly Qaraǵandy qalasynda Robinson R44 tikushaǵyna otyrdym. Ol jerde nusqaýshylarmen birge 50 saǵat ushtyq. Tikushaqty alǵash ret sol kezde sezimdim. Bul qalada 8 adamǵa eki tikushaq berildi. Alma-kezek ushyp, tájirıbe jınadyq. Oǵan 3 aı ýaqyt berildi.
— Qazir qansha saǵatqa jetti?
— Saǵatty ózimiz de sanaımyz. Qazirgi Eurocopter ES 145 tikushaǵynda 194 saǵat ushtym. Robinson R44 tikushaǵynda 105 saǵattyq tájirıbem bar. Bul Qaraǵandy men Mınsktegi ýaqyt.
— Іzdeý, qutqarý, kómek kórsetý jumystary týraly aıtyp berseńiz…
— Eń aýyr tıgeni — júk jáne jolaýshylar tasymaldaıtyn GAZel kóliginiń soqtyǵysýy. Sol kezde shuǵyl shaqyrtý túsip, Samara-Shymkent tasjolynyń Belqopa aýyly mańyna bardyq. Zardap shekken bir adamdy Hromtaý qalasyndaǵy aýrýhanaǵa jetkizdik. Bir kúnnen soń qaıta shaqyrtý túsip, zardap shekken tórt adamdy Hromtaýdan Aqtóbe qalasyna tasymaldadyq.
— Komandır men ekinshi ushqysh mindetterin qalaı bólisip alady?
— Tikushaq kóbine jer betinen 600 metr bıiktikte ushady. Tikushaqty komandır nemese ekinshi ushqysh basqarady. Kabınaǵa kirgen kezde komandır kimniń basqaratynyn aldyn ala aıtady. Tikushaqty eki adam birden basqara almaıdy. Keıde bararda komandır, qaıtar baǵytta ekinshi ushqysh retinde men basqaramyn.
— Qaı kez qaýipti?
— Ár komandırdiń mınımýmy bolady. Tapsyrma da soǵan saı beriledi. Máselen qazir komandırde kórý aımaǵy 2 myń metr bolýy tıis. Áýe komandıri osy kezde ǵana ushýǵa sheshim qabyldaı alady. Al eger aýa raıy sol mınımýmnan tómen bolsa, ruqsat bermeıdi.
— Aqtóbede aýa raıy keremet, al shalǵaı aýylda boran bolsa…
— Ol kezde ushýǵa ruqsat bermeıdi. Eki jaqta da aýa raıy qolaıly bolýǵa tıis.
— Ushqyshqa qoıylatyn talaptar qandaı?
— Jyl saıyn medıtsınalyq tekserýden ótemiz. Árıne, salmaq mańyzdy. Sebebi ushqyshtyń salmaǵy men boıy saı bolýy tıis. Eger saı kelmese, qaıta tapsyrady.
— Aqtóbege qalaı keldińiz?
— Elimizde kóp qalada ekinshi ushqysh bolmady. Onyń ishinde Aqtóbe, Pavlodar, Kókshetaý, Aqtaý, Qaraǵandy qalalary bar. Bolashaqta komandırlerdiń janynda júrip, tájirıbe jınap, ózim de sol deńgeıge jetkim keledi. Ol úshin saǵat jınalýy tıis. Keıin komandır jolyna daıyndaıdy. Bilim men tájirıbe qatar shyńdalýy kerek. Aspanda sheshimdi komandır qabyldaıdy, biraq ekıpaj ózara aqyldasyp, ortaq mámilege keledi.
— Kókte ne kezigedi?
— Kóktem men kúzde qus kelip, jyly jaqqa oralady. Sol kezde qustar jıi kezigedi. Biraq bizde betpe-bet soqtyǵysý bolmady. Qustardy kórgende baǵytta ózgertemiz. Ásirese kókte búrkit baǵytyn eshqashan ózgertpeıdi. Odan ózimiz qashamyz.
Aıta keteıik, TJM «QazAvıaQutqarý» AQ Aqtóbedegi bóliminde kezekshi ekıpajda tórt qyzmetker bar. Ekıpaj Ulttyq shuǵyl medıtsınany úılestirý ortalyǵynan suranys alyp, jolǵa shyǵady. Ekıpaj jazda 1 saǵat, qysta 1,5 saǵat buryn kelip, ázirlenýi tıis. Shuǵyl shaqyrtýlarǵa da shyǵady. Tek tuman, boryndy kúni jáne túnde ushpaıdy. Senbi-jeksenbi jáne meıram kúnderi dep bólmeıdi. Ekıpajdyń jumys ornynda otyrýy mindetti emes, tek qońyraý shalǵanda dereý jetip bolýy tıis. Qutqarý, naýqastardy tasymaldaý jumystaryn júrgizetin tikushaqtardyń áýe otyny 500 shaqyrymǵa ǵana jetkilikti. Sol sebepti Aqtóbe oblysy boıynsha Shalqar aýdanynda janar-jaǵarmaı stansasy jumys istep tur. Al eger qosymsha bak bolsa taǵy 1 saǵat qosylady.
Eske salsaq, qarasha aıynda ǵana Shymkent halyqaralyq áýejaıynda jańa L-410 kóp maqsatty áýe kemesin qabyldaý rásimi ótti. Bul ushaq Ónerkásipti damytý qorynyń qarjylaı qoldaýymen satyp alyndy. Jańa tehnıka Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń jańartylyp jatqan avıatsııalyq parkindegi úshinshi ushaq.