«Kók týdyń jelbiregeni»: Táýelsizdiktiń kók týyn kórgende týǵan óleń
ASTANA. KAZINFORM — «Kók týdyń jelbiregeni» óleńi — shekara asyp, Otanyn ańsap oralǵan qazaqtyń jan tebirenisi.
Jibek Joly arnasynyń «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna qonaq bolǵan Almas Ahmetbekuly ár qazaqtyń júregine jattalǵan týyndynyń shyǵý tarıhyn aıtyp berdi.
– Men osydan 32 jyl buryn arǵy betten, Sháýeshek degen jerden Otanyma oraldym. Biz ol kezde ata jurtty ańsap kele jattyq. Óıtkeni biz elimizge Táýelsizdiktiń 14-aıynda jettik. Ol jaqtaǵy jumysymyzdyń bárin tastap kettik. Bizge bárinen de Táýelsizdik pen memleket qymbat edi. Biz sondaı sezimmen tárbıelendik. Ata-babamyzda da osy Otanǵa degen ańsaý bolǵan. Ózimiz el arasynda tanylǵan aqyn edik. Shekaradan ótip kele jatqanda, Qorǵasta kók tý jelbirep turdy. Ol kún — 1993 jyly 22 aqpan bolatyn. Kók týdyń qabyldanǵanyna 7–8 aı ǵana bolǵan edi. Ol — Táýelsizdiktiń sımvoly, ulttyń, memlekettiliktiń kelbeti. Máńgilik bostandyqtyń bıikte jelbirep turǵan jarqyn jalaýyn kórgende erekshe áser etti, – deıdi aqyn.
Avtor kómeıine óleń joldary kelgende kóńili bosap, kózine jas alǵanyn da jasyrmady.
– Aqtaýlyq Qalybek Kenjáli degen jigitpen tanysyp, birge kele jatyr edik. Ol jigit menen «aqynsyz ba?» dep surady. Men «ıá, qaıdan bildińiz?» dep edim, ol «kók týǵa qarap qatty tolqyp kettińiz ǵoı» dedi. Sol sátte týǵan óleń. 10 shýmaq óleń júrekte jazylyp qaldy. Áni 6–7 jyldan keıin jazyldy.
Kók týdyń jelbiregeni –
Baqyttyń eljiregeni,
Qıyrda qalǵan qazaqtyń
Atajurtyna jete almaı
Kóziniń móldiregeni, – degen kezde kózimiz móldirep shyǵa keldi ǵoı. Mine, búginde oǵan da 32 jyldan asyp ketipti, - deıdi avtor.
Almas Ahmetbekuly óz óleńin ár tyńdaǵan saıyn erekshe áser alatynyn jetkizdi.
– Bul ándi ár tyńdaǵan saıyn alǵashqy sezimnen artyq bolmasa, áserim kem bolmaıdy. Sebebi, osyndaı rýh ár qazaqtyń júreginde bar. Tek eldiń bári aqyn bolmaǵan soń, sóz bolyp syrtqa shyqpaıdy. Mine, sol jurttyń júregindegi pernesin, kez kelgen qazaqtyń jan dúnıesindegi keremet tebirenistiń ústin dóp basqan óleń bolǵannan keıin, halyqqa da keń tarady. Buny meniń ánim dep menshiktene berýge bolmas. Bul — barlyq qazaqtyń júreginen shyǵyp turǵan jalyndy rýhtyń úni, – deıdi stýdııa qonaǵy.
Aqyn Ánurannyń avtory Jumeken Nájimedenovtiń shyǵarmashylyǵyn joǵary baǵalaıdy. Tipti oǵan arnap «Jumekennen 100 óleń» kitabyn jazǵan.
– Jumeken Nájimedenov — meniń óleńdegi, kórkemdiktegi, ádebıettegi, poezııadaǵy, ustanymdaǵy kýmırim. Ádebıet degen ne? Ádebıet degen — ózińdi halyqqa usyný. Usynatyn syılyq ádemi, kórkem bolý kerek qoı. Ol — ulttyń múddesinen shyǵýy kerek. Jumeken — mine, sondaı adam. Ol ulttyń uranyn osydan 70 jyl buryn, 1956 jyly jazyp qoıǵan. Qazirgi ýaqytta «Ult urany jáne uly aqyn» degen kitap daıyndap jatyrmyn. Bıyl ol kisiniń 90 jyldyǵy. Onyń dastandaryn qosqanda 1400 óleńi bar. Biraq ózi ómir súrgen Keńes Odaǵyna bir de bir óleń arnamaǵan. Bar shyǵarmashylyǵyn ultqa ǵana arnaǵan.
Meniń elim, meniń elim,
Gúliń bolyp egilemin,
Jyryń bolyp tógilemin, elim!
Týǵan jerim meniń – Qazaqstanym!Bul — ánurannyń ózegi. Jurtty ornynan turǵyzyp, keýdesin ustatatyn sóz.
Al osy sózdi ol nebári 21 jasynda aıtqan. Bul óleń ánuran bolmaı turyp-aq búkil ulttyń rýhyn bodandyqqa jibermeı ustap turǵan óleń ǵoı. Sondyqtan bizdiń ánuranymyzdyń óleńi — minsiz. Jáne onyń avtory Jumeken de — minsiz, – deıdi Almas Ahmetbekuly.
Aıta keteıik, buǵan deıin Iran men Qytaıdan oralǵan qandastardyń teriskeıdegi tynys-tirshiligi týraly jazyldy.