Qobyz ben jetigenge suranys joǵary - qolónershi Almas Mustafa
ALMATY. KAZINFORM - Qazaqtyń ulttyq aspaptaryn alys-jaqyn shetelge eksporttap, olardy áleýmettik jeli arqyly tanytyp júrgen qolónershi, etnodızaıner, zerger Almas Mustafamen Kazinform tilshisi suhbattasty.
- Ózińiz týraly aıtyp ótseńiz. Qolónerge, onyń ishinde ulttyq aspaptardy jasaýǵa qalaı keldińiz ?
- Men Almaty oblysy Narynqol aýdanynda dúnıege keldim. Bala kezden sýret saldym, sýretshi bolamyn dep ýnıversıtetke tústim. Biraq ózim oılaǵandaı sýret ónerinde emes, qolóner degen bóliminde oqydym. 4 jylda mýzykalyq aspaptar jasaý synybyn bitirdim. Iranda ótken festıvalde medal alyp kelgenmin. Rektor «bizde qalýyń kerek» dep grant berdi. Sóıtip ýnıversıtette magıstratýrany támamdadym. Odan keıin sheberhana ashtym. 16 jyldaı ýaqyt ótti, saz aspaptar, zergerlik buıymdar, teriden jasalǵan buıymdar, er toqym, at ábzelderin jasaımyz.
- Ulttyq aspaptarǵa el ishindegi jáne sheteldegi suranys qandaı ?
- Men alǵash jumysty bastaǵanda qazaqtyń ulttyq aspaptaryna suranys joǵary bolǵan. Kóbine Qytaıdaǵy qazaq baýyrlarymyz satyp alatyn. Keıin Qytaı ishki saıasatyna baılanysty onda aspap jiberý múmkin bolmaı qaldy. Ol toqtaǵan soń, biz Astrahan jáne ózge elderdegi qandastarymyzǵa ınternet arqyly saýda jasaı bastadyq. Qazir biz shetelge qaraǵanda ishki naryqqa jumys isteımiz. Balalar aspaptary, dombyra, jetigen, prıma qobyz óte jaqsy alynady. Sondyqtan bizdiń negizgi ónim búgingi kúni - prıma qobyz ben jetigen.
- Bir aspapty jasaýǵa shamamen qansha ýaqyt ketedi ?
- Bir aspapty jasaýǵa, tek sheberlikpen jasaımyn deseń shamamen 1 apta, 10-15 kún ketedi. Al mende 5 jyl boıy, 10 jyl boıy bitpeı turǵan aspaptar bar. Aqyryn bir tusyn túrtip qoıasyń, oılanasyń, qaıtyp kelip basqa tusyn ózgertesiń. Al balalardyń aspaptary tipti tez jasalady, 2-3 kún, ári ketse 1 aptada bitedi.
- Elimizde etnodızaın qalaı jáne qandaı baǵytta damyp keledi? Sheteldik tájirıbe qandaı ?
- Elimizde etnodızaın jeke adamdardyń qulshynysymen damyp kele jatyr. Belgili bir baǵyt qoıylǵan memlekettik baǵdarlama joq. Biraq Iranǵa qarasaq qolónerge jylyna 1 mlrd dollar aqsha bóledi. Ol jaqta 41 provıntsııa bar, solar arasynda nátıjesine qaraı bólip beredi. Oǵan sheberlerge grant beriledi, shıkizat alynady, tegin oqytylady, basqa da qajettilikteri óteledi. Nátıjesinde Irannyń tanymal kilemi, keramıkasy, qysh-qumyrasy, buıymdary shyǵady. Jyldyń sońynda osy aqsha 10 mlrd dollar bolyp memleketke qaıtady eken. Júıeni osylaı qalyptastyrǵan. Sol sekildi bizdiń elde de osyndaı kún týady dep oılaımyz. Biz jekelegen sheberler árıne, óz jumysymyzdy jasaımyz. Biraq «jalǵyzdyń shańy shyqpas» deıdi.
- Qolóner men ulttyq aspaptardy áleýmettik jelide dáripteýdy qalaı bastadyńyz ?
- Men Astanada ótken Kóshpendiler oıyndaryna deıin áleýmettik jelige kóp beınejazba túsirmeıtinmin. Biraq osy jarystan keıin tanymdyq baǵytta rolıkter túsiretin boldym. Qazirgi deıin TikTok-ta biraz jazba saldym, áli túsiremin. Óıtkeni qolónerge qyzyǵatyn aýdıtorııa bar. Kóbisi túsinbese de, beınejazbalardy kórip, pikirlerin jazady. Men balalar, jastar kórsin deımin. Jalpy TikTok jelisindegi paraqshamda qolóner, onyń ishinde saz aspaptar jasaýdyń syrymen bólisemin. Oǵan qosa, «aýyldyń vaıbyn» salamyn.
- Qandaı ulttyq aspapty jasaý ózgelerine qaraǵanda qıynǵa soǵady ?
- Negizginen aspapqa tájirıbe jasap, jańadan jasap shyǵarǵan qıyn. Burynǵy zamanda boldy degen derekterdi súıenip jasaısyń. Sol jasaǵandardyń ishinde naqty bireýi súıikti aspabym dep aıta almaımyn. Sebebi qaısysy qolyma tússe de, soǵan barlyq mahabbatymdy beremin. Shamam jetkenshe ádemi, qaıtalanbaıtyndaı jasaýǵa tyrysamyn. Tek «erteń ol ómirsheń bolsa eken», «eldiń qolynda qalsa eken» degen oımen jasaımyn.
Osyǵan deıin Pavlodarda dáýlesker kúıshi Rústembek Omarovtyń dombyrasy saqtalyp turǵany týraly jazdyq.