Kináli joq, kólik zaqymdalǵan: júrgizýshi qandaı áreketke barýy tıis

ASTANA. KAZINFORM — Kim kináli bolýyna qaramastan, shyǵyndy azaıtyp, óz quqyǵyńyzdy qorǵaý úshin durys áreket etý óte mańyzdy. Kazinform agenttigi osyndaı jaǵdaıda qalaı áreket etý kerektigin túsindiredi.

Sýpermarketten nemese kezdesýden qaıtyp kele jatyp kóligińizde soǵylǵan, syzat nemese synǵan fara kórdińiz delik. Jan-jaǵyńyzda jazba da, kináli adam da joq. Mundaı jaǵdaı jaǵymsyz, biraq kóp kezdesetin jaıt. Ásirese qalalarda, kólikter tyǵyz turyp, bári tıisti turaq jasaı bermeıtini sebebinen turaqtaǵy zaqymdaný eń jıi kezdesetin jol-kólik oqıǵalarynyń biri sanalady.

Osy kezde qalaı áreket etý kerek ekenin bilý mańyzdy. Kimge qońyraý shalý, neni qujattaý, qandaı dálel jınaý jáne ótemaqy alý joldary týraly osy maqalada tolyq aıtamyz. Bul sizge sabyrly bolyp, quqyǵyńyzdy qorǵaýǵa, jıi bolatyn qatelikterden aýlaq bolýǵa kómektesedi.

Aldymen zaqymdalǵan jerdi jaqynnan jáne jalpy kólik turǵysynan sýretke túsirińiz. Sodan keıin turaqtaǵy kóligińizdiń ornalasýyn, kórshi kólikterdi, jol syzyqtaryn, boıaý izderi, áınek synyqtary, shınanyń izi sııaqty belgilerdi de fotoǵa túsirińiz.

Polıtsııa kelgenge deıin kólikti qozǵaýǵa bolmaıdy. Bul kóliktiń qaı jerde jáne qalaı zaqymdanǵany týraly daýly jaǵdaılardyń aldyn alady jáne zańǵa saı, sondaı-aq oqıǵa ornynan qozǵalǵanyńyz úshin aıyppul salynbaýy úshin qajet. Jol erejesine sáıkes, oqıǵa ornynan az da bolsa qozǵalý — «oqıǵa ornyn tastap ketý» bolyp sanalady.

102 nómirine habarlasyńyz. Oqıǵa ornyn tekserińiz: mańaıda beınebaqylaý kameralary, kúzetshi, turaq qyzmetkeri bar ma? Kórshiles kólikte otyrǵan júrgizýshi oqıǵany kórgen bolýy múmkin. Kýáger tapsańyz, onyń aty-jónin jáne baılanys aqparatyn jazyp alyńyz.

Sonymen qatar kórshi kólikterdi de tekserińiz. Jaqynda soǵylǵan, boıaý túsi sizdiń kóligińizdiń túsine saı kólikter bar ma? Olardy da sýretke túsirińiz. Kóbinese kináli júrgizýshi oqıǵa ornynan alystamaı, basqa jaqqa jaı ǵana turaqtaýy múmkin. Sondyqtan jaqyn mańdaǵy qatarlardy da qarap shyǵyńyz.

Eger turaqta kameralar bolsa, olardyń ıesi nemese ákimshiligimen baılanysyńyz. Polıtsııa arqyly vıdeo suratý qajet bolady, óıtkeni mundaı jazbalar kóbine bir aptadan artyq saqtalmaıdy. Eger kamera kináli adamnyń memlekettik nómirin túsirse, ony tabý ońaı bolady.
Polıtsııa kelgen jaǵdaıda, olarǵa kináli adam belgisiz ekenin jáne oqıǵa ornynan ketip qalǵanyn habarlańyz. Bul jaǵdaıda 610-bap boıynsha — kólikke zaqym keltirý (2025 jyly aıyppul — 20 MRP, ıaǵnı 78 640 teńge, jáne júrgizýshi kýáligin 6 aıǵa deıin aıyrýy múmkin). Sondaı-aq 611-bap boıynsha — oqıǵa ornyn tastap ketý boıynsha (júrgizýshi kýáligin 1 jylǵa deıin aıyrý jáne 50 MRP, ıaǵnı 196 600 teńge aıyppul) ákimshilik is qozǵalady.

Bul jaǵdaıda zańgerler belsendi túrde polıtsııamen jáne qarsy tarappen yntymaqtastyq tanytyp, máseleni beıbit jolmen sheshýge keńes beredi. Zaqymdy ótep, sotqa deıin barmaýǵa kúsh salyńyz — bul sizdiń jaýapkershilikti jeńildetedi.

Kináli ekenińizdi baıqamasańyz da, jaýapkershilikten qashyp qutyla almaısyz. Kameralar sizdiń kólikke soqqan sátińizdi túsirse jáne oqıǵa ornynan ketseńiz, aıyppul mindetti túrde keledi. Tipti eger siz zardap shekken bolsańyz da, polıtsııa shaqyrmaı ketseńiz — jaýapkershilikten qutylmaısyz.

Sonymen qatar polıtsııadan kóligińizdiń zaqymdalǵany týraly qujat alyńyz. Ony saqtandyrý kompanııasyna tapsyrý kerek bolady. Eger KASKO saqtandyrýyńyz bolsa jáne ol mundaı jaǵdaıdy qamtysa, kináli adam bolmasa da, shyǵyn óteledi. Eger tek mindetti saqtandyrý (OSAGO) bolsa, aldymen kináli adam tabylýy kerek, óıtkeni onyń saqtandyrýy shyǵyndy óteıdi.

Zaqymdy baǵalap, kináli tabylsa, beıbit jolmen sheshińiz. Eger ekinshi júrgizýshi oqıǵa ornynda qalsa, polıtsııa shaqyrmaı turyp, Eýroprotokol toltyrýǵa bolady. Ol úshin zaqym 100 MRP (393 200 teńge) aspaýy, eshkim jaraqat almaýy, eki tarap kelisýi jáne saqtandyrýy bolýy tıis.
Eger kináli siz bolsańyz Eýroprotokol jaqsy sheshim. Ony toltyrsańyz, ákimshilik aıyppul salynbaıdy. Al bolmasa da, kóliktiń kishkene syzatyn tóleý aıyppuldan arzanyraq bolady.
Shyǵyn 100 MRP-den asyp, kelispeýshilik bolsa, polıtsııany shaqyrǵanyńyz jón. Eger jaǵdaı kúrdeli bolsa, oqıǵany dereý zań aıasynda tirkeý mańyzdy. Zań boıynsha, kishigirim syzat ta jol-kólik oqıǵasy bolyp esepteledi.

Kináli adam shyǵyndy tolyǵymen óteýge mindetti: óz kúshimen nemese saqtandyrý arqyly, sot sheshimimen.

Qaýipsizdikti arttyrý úshin turaq rejımi bar vıdeoregıstrator ornatyńyz (kólikke soqqy tıgen kezde avtomatty túrde jazba bastalady). Kameralar kóretin jáne qozǵalys az jerlerde turaqtańyz. Tyǵyz jáne kúrdeli turaqtardan aýlaq bolyńyz.

Buǵan deıin, jol apatyna kináli adam oqıǵa ornynan iz sýytyp ketken jaǵdaıda ne isteý kerektigin jáne qashyp ketken adamnyń qandaı jazaǵa tartylatynyn anyqtap kórgenbiz.