Qyzylordada jylyjaı óndirisin damytýǵa ne kedergi
QYZYLORDA. KAZINFORM — Qyzylorda oblysynda jylyjaı óndirisiniń damýy kóńil kónshiterlik emes. Oǵan ne sebep? Kazinform tilshisi osy taqyrypta jaýapty mamandarmen oı bólisip kórgen edi.
Erekshe jaýapkershilikti qajet etedi
Syr óńiri negizinen óndirispen qatar agrarlyq salaǵa da beıimdelgen. Oblysta jylma-jyl 189 myń gektar alqapqa aýyl sharýashylyǵy daqyldary egiledi.
Degenmen qysqy mezgilde kókónis-baqsha ónimderine úlken suranys baıqalady. Bul jylyjaı óndirisine baılanysty birqatar problema bar ekenin ańǵartady.
Kópshilik tarapynan atalǵan másele jıi qozǵalady. Soǵan qaramastan ol áli de túıtkildi taqyryptyń biri bolyp otyr.
Oblystyq aýyl sharýashylyǵy jáne jer qatynastary basqarmasynyń málimetine súıensek, aımaqta jalpy kólemi 12,1 gektardy quraıtyn 21 ǵana jylyjaı bar.
Qazaqstan fermerler odaǵy oblystyq uıymynyń tóraǵasy Omarhan Pashkenov óńirde jylyjaı óndirisiniń damýyna barlyq múmkindik bar ekenin aıtady. Sondyqtan bul baǵytta jergilikti kásipkerler betburysy qajet.
— Sońǵy ýaqytta jylyjaı sharýashylyǵyn damytýǵa nıet bildirgen azamattardyń kóbeıip kele jatqany qýantady. Dese de ázirge kóńil kónshite qoımaıdy. Kezinde jylyjaıǵa qatysty problema az emes edi. Atap aıtqanda, jergilikti turǵyndar oǵan elektr energııasyn kóbirek qoldanatyn. Bul kókónis daqyldarynyń ózindik qunynyń qymbat bolýyna alyp keletin. Qazir oblystaǵy eldi mekenderdiń basym bóligine «kógildir otyn» jetkizildi. Bul ónimniń ózindik qunyn tómendetýge yqpalyn tıgizedi. Árıne, bul kásip eshkimge ońaı tıe qoımaıdy. Jylyjaıda kókónis daqyldaryn egý dáldikti, jaýapkershilikti, yqtııat bolýdy talap etedi. Bir jerden qate jiberseń, barlyq istegen isiń joqqa shyǵýy ǵajap emes, — deıdi ol.
Oǵan mamandanǵan agronom tapshy
«Bolashaq» ýnıversıtetinde aǵa oqytýshy bolyp qyzmet atqaratyn aýyl sharýashylyǵy ǵylymdarynyń magıstri Aqerke Keńesbaıqyzy jylyjaıda jumys isteı alatyn agronomdardy daıyndaý máselesin qolǵa alý qajettigin aıtady.
Ózi de joǵary oqý orny janyndaǵy jylyjaıda biraz jyldan beri qyzanaq, qııar, qyryqqabat sekildi daqyldardy ósiredi. Jylma-jyl mol ónimge negiz qalap keledi.
Tipti sońǵy ýaqytta jylyjaıda lımon men banan da ósirýge bolatynyn dáleldedi.
— Jylyjaıda qııar men qyzanaqtyń 5-6 túrin ósirýdi qolǵa aldyq. Árqaısysyna jaǵdaı jasaýyń kerek. Olardyń qalypty ósýine nazar aýdaramyz. Osyndaı júıeli jumystyń nátıjesinde munda qulpynaıdy da shyǵara aldyq. Meniń oıymsha, Qyzylordada jylyjaı sharýashylyǵyn damytýǵa ábden bolady. Dese de oǵan mamandanǵan agronom daıyndaý máselesine nazar aýdarǵanymyz durys. Basty sebeptiń biri — osy maman tapshylyǵy dep oılaımyn. Máselen, uzaq jyldar boıy egis alqabynda eńbek etken agronom jylyjaı isin órkendetip kete almaıdy. Syrt kózge bul kásip ońaı kórinetin shyǵar. Onymen aınalysqan adam alǵashqyda biraz qıyndyqqa kezigýi múmkin. Jalpy, jylyjaı sharýashylyǵy Túrkistan oblysynda keńinen damyǵany belgili. Biz osy isti bastaıtyn kezde sol oblystyń Saryaǵash aýdanyna baryp qaıttyq. Sol jaqtaǵy baǵbandardyń jumysyna qaraı otyryp «Qyzylordada nege jylyjaı isin damyta almaımyz» degen oı keldi, — dedi Aqerke Keńesbaıqyzy.
Qys mezgilinde syrttan tasymaldaıdy
Bul maqsatta jylyjaı sharýashylyǵyn damytýǵa baǵyttalǵan memlekettik baǵdarlamalar bar.
Atap aıtqanda, oǵan nıet bildirgen azamattar «Aýyl amanaty», «Bastaý Bıznes» arqyly qalaǵan somasynda nesıe alýyna, sondaı-aq 1 mln 476 myń teńge kóleminde qaıtarymsyz grant alýyna bolady.
Alaıda aýyl sharýashylyǵy boıynsha nesıe alýǵa ótinish bildirgen azamattardyń basym bóligi mal sharýashylyǵyn damytýǵa yqylas bildirgen.
Sonyń saldarynan qyzylordalyq turǵyndar qys aılarynda jáne erte kóktemde alys-jaqyn shetelden kelgen ónimderdi tutynýǵa májbúr.
Bul ónimderdi ózimizde óndirýge ne kedergi? Jergilikti kásipkerler jylyjaı sharýashylyǵyn damytý baǵytynda memlekettik baǵdarlamalardy paıdalanýǵa nege qyzyǵýshylyq bildirmeı otyr?
«Agrarlyq nesıe korporatsııasynyń» oblystaǵy fılıal dırektory Mahanbet Turmahanov atalǵan saýalǵa bylaısha jaýap berdi.
— Oǵan birneshe sebep bar dep oılaımyn. Máselen, aýa raıy, jerdiń qunarsyz bolýy egin sharýashylyǵymen aınalysýǵa kóp kedergisin keltiredi. Biz aýyl sharýashylyǵyn ártaraptandyrý, jylyjaı óndirisin damytýǵa qarjylaı kómek kórsetýge daıynbyz, — dedi ol.
Eske salsaq, budan buryn Qyzylorda qamysy Eýropa elderine eksporttalyp jatqanyn sóz etken edik.