Qyzylordada jeke balabaqshalar men mektepterge baqylaý kúsheıtiletin bolady
QYZYLORDA. KAZINFORM — Qyzylorda oblysy boıynsha mektepke deıingi 676 uıymda 50 myńnan astam bala tárbıelenip jatyr. Oblystyq bilim basqarmasy josparly monıtorıng qorytyndysyn jarııalady.
Basqarma basshysy Asqarbek Esjanovtyń aıtýynsha, 464 jeke balabaqshanyń nebári 75-i tıptik jobadaǵy, al qalǵany jeke jáne jaldamaly ǵımarattarda, onyń ishinde yńǵaılastyrylǵan kottedj, jeke turǵyn úı, eski saýna jáne taǵy basqasynda ornalasqan. Sońǵy kezde jekemenshik balabaqshalardaǵy qyzmet sapasyna qatysty shaǵym kóbeıdi.
— Shıeli aýdanynda «Raıana» balabaqshasy tárbıelenýshisiniń birneshe jerden tistelýi, «Syr bolashaǵy» balabaqshasynda búldirshinniń ystyq sýǵa kúıip qalýy, «Kúnim-aı» balabaqshasynyń jeke kólikpen balalardy balabaqshaǵa tasymaldaýy saldarynan jol-kólik oqıǵasy bolyp, 2 balanyń aýyr halde jansaqtaý bólimine túsýi qoǵamdyq rezonans týdyrdy. Jeke balabaqshalardyń kópshiligi áli kúnge bala tasymaldaýda talapty saqtamaıdy. Ótken jyldary balanyń tamaqtan ýlaný deregi, oqý jylynyń basynda Qyzylorda qalasyndaǵy «Nur álemi», «Syr besigi» balabaqshalarynda bala urý, Qyzylorda qalasyndaǵy «Jas urpaq» ınklıýzıvti balabaqshasynda balany kerýetten qulatý derekteri anyqtaldy. Osyndaı oqıǵalardan-aq keıbir jeke balabaqshalardyń balalardyń qaýipsizdigi men ómirine nemquraıly qaraıtynyn kórýge bolady. Al bizdiń qoǵam mundaı jaǵdaılarda únsiz qalady nemese jergilikti atqarýshy organdy kinálap shyǵady, — dedi Asqarbek Esjanov.
Monıtorıng barysynda anyqtalǵan basqa da kemshilik jetip jatyr. Oryn tapshylyǵy, ashananyń talapqa saı emestigi, azyq-túlik, dári-dármek qorynyń jetispeýi, sanıtarlyq talaptyń saqtalmaýy, taǵysyn taǵy.
Eki jyl buryn barlyq balabaqshada Face-ID mobıldi qosymshasy paıda boldy. Basqarma basshysy osy arqyly 2023-2025 jyldary jeke balabaqsha ıeleri «urlap kelgen» 14 mlrd teńge qarjy únemdelgenin atap ótti. Osy kúni eńbekke jaramsyzdyq paraǵyn bazadan kórýge múmkindik týdy. Sonyń arqasynda jalǵan anyqtama jasaýshylardyń joly kesildi.
— Kemshilikter anyqtalǵan, ony qalpyna keltirmegen nemese qalpyna keltirgeni jóninde málimet usynbaǵan Qyzylorda qalasynda 44, Jańaqorǵan aýdanynda 24, Shıeli aýdany boıynsha 26 uıym memlekettik tapsyrys alýshylar tizbesinen shyǵaryldy. Osydan 5 jyl buryn balabaqshalarǵa memlekettik tapsyrys kólemi ortasha eseppen 24 240 teńge bolsa, 2025 jyly 73 myń teńgege deıin, ıaǵnı 3 ese ósti. Qarjylandyrý kólemi ulǵaıǵanymen balabaqshalardyń jaı-kúıi ózgergen joq, jaýapkershilik artqan joq. Memleketten qajetti qarjylyq qoldaýdy alady, oǵan qosa ata-ana tólemaqysyn alady. Al balalarǵa barynsha jaǵdaı jasaýǵa kelgende qulyqsyz. Mundaı pysyqaılarǵa kóz jumyp qaraı almaıtynymyzdy qatań túrde eskertemiz, — dedi basqarma basshysy.
Asqarbek Esjanov atap ótkendeı, keıbir jeke balabaqshalar jalaqyny áli kúnge qolma-qol beredi. Sondyqtan bekitilgen qarjydan kem tólenetin jaǵdaılar kezdesedi. Qyzmetker aıtaıyn dese, «jep otyrǵan nanym ǵoı» dep tilin tisteýge májbúr.
— Jeke balabaqsha quryltaıshylaryna osy úshin zańǵa sáıkes jaýapkershilik kózdelgenin eskertkim keledi. Budan bólek, jaqynda ǵana bir top ata-ana oblys ákimdigine kelip, jeke balabaqshalardyń ata-analar tólemin arttyryp jatqanyna shaǵymdandy. Mundaı zańbuzýshylyqqa barǵan balabaqshalar memlekettik tapsyrystan qaǵylady, — dedi ol.
Óńirde jeke mektepterdiń de jaıy máz emes. 39 jeke mektepte 15 myńnan astam bala oqyp júr.
— Onyń 29-y nemese 74,3%-da pedagogterdiń sapalyq quramy lıtsenzııa talaptaryna sáıkes kelmeıdi. Birshama ýaqyt buryn «jeke mektepterdegi muǵalimder jalaqysyn ala almaı júr, bilim basqarmasy aqshany aýdarmaı otyr» degen esh shyndyqqa janaspaıtyn málimet tarady. Jeke mektepterdi qarjylandyrý bıyldan bastap jergilikti ákimdikterge júkteldi. Biz óz mindettemizdi tolyq oryndap, qańtar, aqpan, naýryz, sáýir, mamyr aılaryna josparlanǵan 8,2 mlrd teńge qarjyny biryńǵaı operator — Qarjy ortalyǵyna tolyq aýdardyq. Qarjyny ýaqytyly ala almaǵan jaǵdaıda «muǵalim men oqýshy osy oblystiki ǵoı, nege sheshpeısizder» dep urandatatyn keıbir kásipkerler sol oqýshylarǵa jasalyp jatqan jaǵdaıdy teksererde «jumysymyzǵa kedergi keltirdi» dep shý shyǵarady, — dedi oblystyq bilim basqarmasynyń basshysy.
Baqylaý bosańsyp ketip edi, jaǵa ustatarlyq jaǵdaılar jıiledi. Bıyl 27 aqpanda «Báıterek school» jeke mektebinde balalar ýlandy. 3 mamyr kúni R.Álıarystanuly atyndaǵy jeke mektep oqýshysy sýǵa ketip, qaza boldy.
Jekemenshik mektepterdiń barlyǵy qala, kentterde.
— Oqýshy tartý úshin Jańaqorǵan jáne Shıeli aýdandaryndaǵy mektep quryltaıshylary shalǵaıdaǵy aýyldardan bala tasymaldaýdy jolǵa qoıǵan. Bul aýdandardaǵy eldi mekenderdiń basym bóligi respýblıkalyq mańyzy bar úlken trassa boıynda ornalasqan. Al olardy tasymaldanatyn balalardyń jol qaýipsizdigi máselesi múldem mazalamaıdy. Maqsaty — tek paıda tabý. Erteńgi kúni osyndaı tasymal kesirinen oqys oqıǵa bolsa, qoǵam aınalyp kelip bilim basqarmasyn kinálaıdy. Biz ortalyq atqarýshy organdarǵa osy jáne basqa da máseleler boıynsha usynystar ázirledik. Aldaǵy ýaqytta bul baǵyttaǵy jumysty kúsheıtemiz. Bizdiń basty maqsatymyz — balalardyń ómiri men qaýipsizdigin qamtamasyz etý. Sapaly bilim, sanaly tárbıe berý, — dedi Asqarbek Esjanov.