Qytaıdaǵy úsh urpaqqa jalǵasyp kele jatqan ulttyq óner - sheteldegi qazaq baspasózi
ASTANA. KAZINFORM - Kazinform HAA sheteldegi qazaq tilinde taraıtyn aqparat kózderine aptalyq sholýyn usynady.
Ózbekstan men Qazaqstan ózara kelisimderdiń oryndalý tetikterin talqylady – ÓzA
Tashkent qalasynda Ózbekstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Bobýr Ýsmanov pen Qazaqstan Respýblıkasynyń Ózbekstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Beıbit Atamqulovtyń qatysýymen ekijaqty kezdesý ótti. Bul týraly osy aptada «ÓzA» aqparat agenttigi habarlady.
Habarlamada aıtylǵandaı, kezdesý barysynda taraptar Ózbekstan men Qazaqstan arasyndaǵy strategııalyq seriktestikti odan ári tereńdetý joldaryn, sondaı-aq eki el basshylary deńgeıinde qol jetkizilgen kelisimderdiń oryndalý barysyn jan-jaqty talqylady. Bul kelisimder ózara saýda-ekonomıkalyq, kólik-logıstıka, mádenı-gýmanıtarlyq jáne aımaqtyq qaýipsizdik baǵyttarynda keń aýqymdy yntymaqtastyqty kózdeıdi.
Taraptar elder arasyndaǵy dostyq, tatý kórshilik jáne kópjaqty ózara qoldaý rýhynda qurylyp kele jatqan seriktestikti odan ári nyǵaıtýdyń mańyzdylyǵyn erekshe atap ótti. Osy oraıda, joǵary deńgeıdegi saparlar nátıjesinde qalyptasqan ózara túsinistik pen senim – ózara yntymaqtastyqtyń senimdi negizi ekeni aıtyldy.
Sondaı-aq osy aptada «ÓzA»-da «Ózbekstan altyn óndirýden álemdik úzdik ondyqqa kirdi» degen taqyryptaǵy aqparat jarııalandy.
Atalǵan basylymnyń málimetinshe, 2024 jyly dúnıejúzi boıynsha altyn óndirý kólemi 3600 tonnany qurady. Bul kórsetkish 2023 jylmen salystyrǵanda nebári 0,5 paıyzǵa ǵana joǵary. Ósim qarqyny asa joǵary bolmasa da, altynǵa degen suranys ónerkásip pen qarjy naryǵynda turaqty túrde joǵary deńgeıde tur.
Derekke sáıkes, altyn óndirisinde Qytaı dástúrli túrde kósh bastap tur. Odan keıingi oryndardy Reseı men Aýstralııa ıelengen. Al alǵashqy bestikti Kanada men AQSh túıindeıdi. Sol qatarda Ózbekstan da álemniń eń iri on altyn óndirýshi eliniń qataryna engen.
Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy taýar aınalymy $30 mlrd asty – «Halyq gazeti»
QHR Bas keden basqarmasy málimetine sáıkes, 2025 jyldyń qańtar-tamyz aılarynda Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy saýda kólemi ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 5,7 paıyzǵa ósip, 30,68 mlrd AQSh dollaryn qurady, dep habarlaıdy «Halyq gazeti» basylymy.
Qytaılyq BAQ-tyń keltirgen derekterine súıensek, esepti kezeńde Qytaıdyń Qazaqstanǵa eksporty 6,9 paıyzǵa ósip, 19,4 mlrd dollardy qurady.
Al Qazaqstannan Qytaıǵa ımport kólemi 3,9 paıyzǵa artyp, 11,28 mlrd dollarǵa jetken. 2024 jyly Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy taýar aınalymy 43,82 mlrd dollardy qurap, 2023 jylmen salystyrǵanda 6,8 paıyzǵa ósken bolatyn.
Sonymen qatar osy aptada «Halyq gazeti» basylymynda «Qytaıdyń alǵashqy ulttyq standartqa saı ıntellektýaldy qalalyq poıyzy iske qosyldy» degen aqparat jaryq kórdi.
Atalǵan BAQ-tyń málimetinshe, 18 qyrkúıekte Tsındao qalasynda Qytaıdyń ulttyq standartqa saı alǵashqy ıntellektýaldy qalalyq poıyzy jolǵa shyqty.
Jańa úlgidegi qatynas kóligi - jyldamdyǵy saǵatyna 200 shaqyrym júretin D tıpti mýnıtsıpaldy poıyz. Ol - serııalanǵan Qytaıdyń standartty ıntellektýaldy mýnıtsıpaldy poıyz platformasyndaǵy ónimder serııasynyń biri. Kólik tsıfrlyq ıntellekt tehnologııasyn barlyq ólshemge biriktiredi jáne GoA4 deńgeıindegi tolyq avtomatty júrgizý tehnologııasyn qoldanady.
Traktor zaýyty Iran men aımaqtyq aýyl sharýashylyǵynyń qozǵaýshy kúshi - ParsToday
Tabrızde jasalǵan traktorlar Irannyń ulttyq óndirisi men ónerkásiptik ózin-ózi qamtamasyz etý sımvoldarynyń biri bolyp tabylady, dep jazdy ParsToday aqparat agenttigi.
Irandyq BAQ-tyń dereginshe, Tabrızde ornalasqan Iran traktor óndirisi kompanııasy Batys Azııa aımaǵyndaǵy eń iri jáne tájirıbeli aýylsharýashylyq tehnıkasyn óndirýshilerdiń biri. Ol óz qyzmetin 1968 jyly bastady jáne eldegi aýyl sharýashylyǵyn mehanıkalandyrýdy damytýda mańyzdy ról atqardy.
ParsToday agenttiginiń habarlaýynsha, bul kompanııa shyǵarǵan traktorlar Iranda ǵana emes, aımaqtyń kóptegen elderinde de qoldanylady.
Irandyq traktor zaýytynyń birneshe túrli ereksheligi bar. Atap aıtqanda, ónimder men modelderdiń ártúrliligi, ózin-ózi jáne jergilikti qamtamasyz etý etý, sondaı-aq ártúrli elderge eksporttaý sekildi erekshelikteri bar. Sonymen qatar osy aptada ParsToday-de ««Robolegal»; Irannyń alǵashqy robot zańgeri» degen taqyryptaǵy aqparat jaryq kórdi.
Irannyń bir top sot qyzmetkerleri men zańgerleriniń qatysýymen «Robolegal» dep atalatyn Irannyń alǵashqy robot-advokatynyń tusaýy kesildi. Onyń dızaınerleriniń pikirinshe, bastapqyda halyqqa zańgerlik keńes berý úshin paıdalanýǵa bolatyn tehnologııa edi.
Dúısenbi kúni keshke Parsıan Esteglal qonaqúıinde bir top ırandyq sot qaıratkerleri men zańgerleriniń qatysýymen ırandyq ınnovatsııalar men tehnologııa belsendileri Máhdı Ismaılı men Muhammad Vahedı ázirlegen «Robolegal» atty Irannyń alǵashqy robot zańgeri tanystyrylǵan.
ParsToday aqparat agenttiginiń habarlaýynsha, Robolegal dızaınerleriniń biri Máhdı Ismaılıdiń pikirinshe, bul júıe Irannyń quqyqtyq máselelerine negizdelgen jasandy ıntellekt arqyly qaıta oqytyldy, sondyqtan quqyqtyq suraqtarǵa naqty jaýap berý múmkindigi bar.
«Túıe baqtym, túmendep tabys taptym» - CNR
«Túıe baqtym, túmendep tabys taptym». Osy aptada Qytaıdyń Ortalyq halyq radıosy aqparattyq portalynda osyndaı taqyryptaǵy aqparat jaryq kórdi.
Atalǵan BAQ-tyń dereginshe, Qytaıda Shyǵys merýerti atalǵan ásem qala Shanhaıdan týǵan aýyly Boǵda taýynyń baýraıyna qaıtyp kelgen Nurqanat Qaýleıuly Shanhaı shet tilder ýnıversıtetiniń túlegi. Nán qaladan kórgen-túıgeni mol jigit JOO-dan keıingi baǵytyn ata kásibi bolǵan túıe baǵýǵa buryp, jańasha sharýashylyq qurý ıdeıasymen dástúrli túıe baǵýda tyń jol ashyp, osy kásipke ózgeshe ózgerister ákeldi.
Ol aýyly Fýkań qalasynda Qaýleı túıe baǵý alańyn (ortalyǵyn) ashyp, dástúrli baǵý úlgisine jańalyq engizip, ǵylymı jolmen túıe sútiniń sapasyn joǵarylatqan. Túıe súti, túıe eti syndy ónimderdi óziniń markasymen bazarǵa saldy. Sol arqyly erekshe baǵymshylyq pen saıahatty ushtastyryp, túıe sharýashylyǵyn damytty. Sondaı-aq kóptegen aýyldastaryn jumyspen qamtyp, aýyldy kórkeıtýge úlesin qosty.
Túrkııa Túrkistanda ótken týrnırde altyn jáne qola medal aldy - TRT
Ahmet ıAsaýı kesenesi ornalasqan túrki áleminiń rýhanı astanasy Túrkistan qalasynda alǵash ret eskek esý sportynan «Halyqaralyq Túrkistan kýbogy – 2025» týrnıri ótti.
Bul týraly osy aptada Túrkııa Radıo Televızııa portaly habarlady.
Atalǵan BAQ-tyń keltirgen málimetterine súıensek, týrnırde qarsylastarmen ǵana emes, jelmen de kúresken Túrkııa ulttyq quramasynyń qyzdar komandasy altyn medal men kýbokty jeńip alsa, erler sport maýsymyn Halyqaralyq Túrkistan týrnırimen bastady.
Bul jarysta túrik sportshylar Reseı, Ázerbaıjan, Qazaqstan, Majarstan jáne Ózbekstannyń eskek esý sportynyń eń úzdik sheberlerimen Halyqaralyq Túrkistan kýbogy úshin baq synasqan.
Túrkistan oblysy ákimdiginiń qoldaýymen ótken týrnırde qyzdar komandasy altyn medal men Halyqaralyq Túrkistan kýbogyn, al erler komandasy qola medal men kishi kýbokty qanjyǵasyna baılady.
Sondaı-aq osy aptada «TRT»-da «Almatyda Abaı Qunanbaıulynyń týǵanyna 180 jyl tolýyna oraı konferentsııa ótti» degen taqyryptaǵy aqparat jaryq kórgenin aıta ketýimiz kerek.
Eske sala keteıik, konferentsııada ortaq túrki álipbıimen jaryq kórgen Abaıdyń «Qara sózderimen» birge Túrki akademııasynyń ózge de basylymdary tanystyrylǵan bolatyn.
Almatyda uly aqyn ári oıshyl Abaıdyń týǵanyna 180 jyl tolýyna oraı «Uly aqyn Abaıdyń murasy jáne Túrki álemindegi rýhanı sabaqtastyq» taqyrybynda halyqaralyq konferentsııa ótti. Mańyzdy is-sharany Túrki akademııasy men Qazaqstannyń Ulttyq ǵylym akademııasy uıymdastyrǵan.
Konferentsııada Túrki akademııasynyń Abaıdyń mereıtoıyna arnaǵan jańa basylymdary tanystyryldy. Baǵdarlamada 1954 jyly Bakýde kırıll álipbıimen jaryq kórgennen keıin qaıta basylmaǵan Muhtar Áýezovtiń «Abaı joly» romanynyń latyn álipbıimen jazylǵan ázerbaıjan tilindegi jańa basylymy, ortaq túrki álipbıimen jaryq kórgen Abaıdyń «Qara sózderi», sondaı-aq belgili zertteýshi Qaıym Muhamedhanovtyń «Abaıdyń muragerleri» atty eńbeginiń túrik tilindegi aýdarmasy kópshiliktiń qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy.
Túrki akademııasynyń prezıdenti, professor Shahın Mustafaev konferentsııada Abaıdyń tek qazaq halqynyń ǵana emes, búkil túrki órkenıetiniń ortaq qundylyǵy ekenin atap ótken.
Dombyra jasaý óneri – úsh urpaqqa jalǵasyp keledi - Ortalyq halyq radıosy
2025 jyly Shyńjań ólkesiniń qurylǵandyǵynyń 70 jyldyǵy . 70 jyldan beri Shyńjańnyń ekonomıkalyq jáne qoǵamdyq isteri alǵa ilgerlep, Qytaı mádenıetiniń mańyzdy bir bóligi bolǵan ár ulttyń materıaldyq emes mádenı muralaryn qorǵaý qyzmeti de damyp keledi.
Sol materıaldyq emes mádenı muralardyń jalǵasýyna ózindik úlesin qosýshylardyń biri Tarbaǵataı aımaǵynyń Toly aýdanyndaǵy dombyra jasaý óneriniń sheberi atanǵan Mınur Ámınuly, dep jazady qytaılyq Ortalyq halyq radıosy aqparattyq portaly.
Atalǵan basylymnyń málimetinshe, Mınur Ámınulynyń ákesi de dombyra shertetin kúıshi sondaı-aq sheber bolǵan. Qolónerdi ákesinen úırengen sheber dombyra jasaýdyń qyr-syry týraly ózindik oılarymen bólisedi.
Onyń aıtýynsha, dombyraǵa ábden kepken materııaly jaqsy aǵashty paıdalansa, dybysy jaqsy shyǵady. Kez kelgen sheber birden kóp drmbyra jasaı almaıdy, sondyqtan birden, ekiden qolmen jasalǵan dombyrada kemshilik bola bermeýge tıis. Sheberdiń oıynsha, dombyrada adamdy ózine baýraıtyn erekshe qasıet bar. Ol basynda jalpy sheberlikpen aınalysyp bastaǵanmen, keıinnen tek dombyra jasaýǵa bet burǵan. Mınur Ámınulynyń atalǵan kásippen aınalysqaly jarty ǵasyrdan astam ýaqyt ótken. Ol osy uzaq jyldyq dombyra jasaýmen aınalysqan ýaqyttaǵy budan 49 jyl buryn jasaǵan eń sátti shyqqan bir dombyrasy týraly aıtady.
Sheber alǵash dombyra jasap júrgen kezinde óziniń jerlesi Toly aýdanynyń týmasy Qızat Seıtqazyuly degen kompozıtor kisige bir dombyra jasap beredi. Sazgerdiń ol kezde kúı shyǵaryp júrgen kezi eken. Sol dombyramen kóptegen kúıler shyǵarady, Q.Seıtqazyuly sheberge qatty rıza bolady. Atalǵan dombyrany 1976 jyly jasap bergen. Sodan beri uzaq ýaqyt ótse de dombyranyń úninde eshqandaı ózgerister bolmaǵandyqtan kompozıtordyń balasy áli kúnge deıin shertip júrgen kórinedi.
Qazirgi ýaqytta qart sheber Mınur Ámınulynyń balasy Aıqyn da atadan kele jatqan áke jolyn jalǵastyryp, 15 jasynan beri dombyra jasaýmen aınalysyp keledi eken. Ol óziniń dombyra jasaýmen aınalysýyn birinshi áke jolyn qýý bolsa, ekinshisi materıaldyq emes mádenı murany jalǵastyrý, qorǵaý ekenin aıtady.