Qytaıdaǵy qazaqtar arasynda keń taraǵan «Qaıran áke» kúıiniń avtory ómirden ótti
ASTANA. KAZINFORM — Qytaıdaǵy qazaqtar arasynan shyqqan belgili kúıshi, kópke «Qaıran áke» kúıimen keńinen tanylǵan Nurymbaı Súleımenuly dúnıe saldy.
Áıgili kúıshi, kompozıtor Nurymbaı Súleımenuly 2025 jyly 2 jeltoqsan kúni Tekeste dúnıe saldy. 4 jeltoqsan kúni Tekes aýdan qalashyǵyndaǵy óz úıinde qoshtasý rásimi ótedi. Bul týraly aqyn Dýman Báziljanuly habarlady.
Aıta keteıik, Nurymbaı Súleımenuly — 1956 jyly qarasha aıynda Qytaıdyń Іle aımaǵyndaǵy Tekes aýdanyna qarasty Qaradala aýylynda dúnıege kelgen. Ákesi Súleımen dinı medresede bilim alǵan, saýatty, kózi ashyq adam bolǵan. Sondaı-aq, ol jastaıynan qara qýraı sybyzǵysyn janynan tastamaı, yqylymnyń únin aýlaǵan kúıshi de bolypty. Al sheshesi Jamalqan óleńshil, ánshi, sózge dilmar adam eken. Osyndaı ortada ósken Nurymbaı bala kezinen-aq, ákesiniń kúılerin tyńdap, kóńiline toqyp ósedi. Sol kishkentaı kezinde-aq, qara dombyranyń qulaǵyna jarmasyp, ákesiniń sybyzǵyda oryndaǵan kúılerin dombyraǵa kóshirýge áýestene bastaıdy. Osylaı bastalǵan qyzyǵýshylyq Nurymbaıdy úlken kúıshilik jolǵa jeteleıdi.
Sol dáýirdegi aınalasyna tanymal Muqametjan, Jabyqaı, Shamǵuyn syndy aıtýly kúıshilerdiń aldyn kórip, batasyn alady. Bala kúıshi Nurymbaı jasóspirim kezdiń ózinde halyq kúılerin naqyshyna keltire oryndap el yqylasyna bólengen. Osyndaı qasterli ónerge qanattanyp júrgende ákesi Súleımen 1972 jyly «Mádenıet zor tóńkerisiniń» saldarynan dúnıeden ozady. Ákesinen jastaı aıyrylý kúıshige asa aýyr soqqy bolyp tıedi. Keıin bala júreginde uzaq saqtalǵan osy qasiret — muńly «Qaıran áke» kúıi bolyp ómirge keledi. Osy kúıimen kópshilikke tanylǵan Nurymbaı Súleımenuly odan keıinde tyńdaýshynyń qulaq quryshyn qandyrǵan kóptegen kúı shyǵardy. Atap aıtqanda, «Qart tolǵaýy», «Dala syry», «Ystyq uıa», «Atameken», «Qos aǵama», «Tańjaryqqa arnaý», «Shashaý», «Tekes tolqyny» jáne «Beıjińger» syndy 60-tan astam kúıi keńinen oryndalyp júr. Sonymen qatar «Qarajonym», «Gúl úzdim saǵan arnap», «Іlem meniń» qatarly jıyrmaǵa jýyq án jazǵan.
Kompozıtor, mýzykant Qurmanjan Zikirııaulynyń aıtýynsha, Nurymbaı Súleımenuly — negizinen shertpe kúı dástúrin ustanǵan kúıshi. Onyń shyǵarmashylyǵynyń aýqymy óte keń, formasy jaǵynan bir júıege túsken kesek týyndylar. Ol dombyranyń aspaptyq mýzykadaǵy ornyn joǵarylatý, dombyranyń áýendik sazdaryn qubylta túsýde ózindik dástúr qalyptastyryp, kóptegen qundy kúı shyǵardy. Kúıleri atyna zaty saı qýatty. Qoǵamdyq ómir men tabıǵat dúnıesindegi qubylystardy dombyranyń qos ishegi arqyly beınelenedi. Nurymbaı kúıleriniń mazmuny baı, tolǵamy tereń, áýen-sazy muńly bolyp keledi.
Nurymbaı Súleımenuly 2006 jyly Shyńjań Halyq úkimeti tarapynan «Halyq kompozıtory» degen qurmetti atqa ıe bolady. 2004 jyly ortalyq «Ulttar» baspasynan «Qaıran áke» atty án-kúı jınaǵy kúı tabaǵymen birge baspadan shyqqan.