Qytaı sheteldik mamandarǵa esigin aıqara ashty: K-vızany kimder ala alady
ASTANA. KAZINFORM — 2025 jylǵy 1 qazannan bastap Qytaı ǵylym, tehnologııa, ınjenerııa jáne matematıka (STEM) salasyndaǵy sheteldik mamandar úshin jeńildetilgen vızalyq rejım engizdi. Bul eldiń ashyqtyq pen ınnovatsııa baǵytyna berik ekendigin kórsetedi, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń tilshisi.
K-vıza — qalypty vızalar sanatyna jatatyn, biraq talaptary jeńildetilgen jáne sharttary anaǵurlym ıkemdi jańa túri. Ol jas sheteldik mamandarǵa arnalǵan jáne Qytaıda jumys berýshi nemese shaqyrý hatynyń bolýyn mindettemeıdi.
K-vıza ıeleri ǵylymı, bilim berý jáne mádenı almasýlarǵa qatysyp, kásipkerlik jáne iskerlik qyzmetpen aınalysa alady. Qytaı Syrtqy ister mınıstrliginiń túsindirýinshe, bul bastama Qytaı men sheteldiń jas ǵylymı-tehnıkalyq mamandary arasyndaǵy yntymaqtastyq pen tájirıbe almasýdy kúsheıtýge baǵyttalǵan.
K-vıza kimderge arnalǵan
Qytaı bıliginiń túsindirýinshe, bul jańa sanat — Qytaıda nemese sheteldegi bedeldi ýnıversıtetter men ǵylymı-zertteý ınstıtýttarynda bilim alǵan nemese jumys isteıtin mamandarǵa arnalǵan. Úmitkerlerdiń keminde bakalavr dárejesi jáne ǵylym, tehnologııa nemese bilim salasynda jumys tájirıbesi bolýy tıis.
Qoldanystaǵy 12 vızalyq sanattan aıyrmashylyǵy, K-vıza kóp márte kirýge, uzaq merzimge jáne elde uzaq bolýǵa múmkindik beredi. Mundaı tásil zertteýshiler men kásipkerler úshin yńǵaıly, óıtkeni olar qysqa merzimdi jobalarmen aınalysyp, erkin júrip-turýdy qalaıdy.
Halyqaralyq BAQ ne deıdi
The Straits Times (Sıngapýr) basylymy K-vızanyń engizilýi AQSh-pen geosaıası básekelestikte Qytaıdyń ustanymyn kúsheıtýi múmkin dep jazady. AQSh vızalyq saıasatyn qatańdatqan saıyn, kóptegen maman basqa baǵyttardy izdeı bastady. Jańa vıza Qytaıdyń tehnologııalyq derjava bolýǵa jáne ınnovatsııalyq damýdy jedeldetýge degen umtylysyn da kórsetedi.
The Independent (Ulybrıtanııa) K-vızany Qytaıdyń sońǵy on jyldaǵy vızalyq zańnamasyndaǵy alǵashqy iri ózgeris dep atap ótti. Gazettiń paıymynsha, bul eldiń ózin-ózi tanýyndaǵy jańa kezeńniń belgisi. Qytaı endi tek óz mamandaryn saqtap qalýǵa emes, álemniń úzdik kadrlary úshin de tartymdy ortalyqqa aınalýǵa nıetti.
The New York Times (AQSh) jazýynsha, Qytaıdyń tehnologııalyq kompanııalary men ýnıversıtetteri dástúrli túrde jergilikti kadrlardy jumysqa alatyn. Bul eldiń STEM salasyna erekshe kóńil bólýimen baılanysty. Degenmen, jartylaı ótkizgishter men bıotehnologııa sııaqty salalarda Qytaı áli de AQSh-tan artta qalyp keledi, sondyqtan sheteldik mamandardy tartý qajettiligi artyp otyr.
Reuters agenttigi K-vızaǵa ótinish berý erejeleri áli jarııalanbaǵanyn atap ótedi. Belgilisi — jas, bilim jáne tájirıbege qoıylatyn talaptar barynsha azaıtylǵan, al rásimdeý úderisi jeńildetilgen. Mundaı tájirıbeni Ońtústik Koreıa, Germanııa jáne Jańa Zelandııa da engizip jatyr, al AQSh, kerisinshe, sheteldik mamandardy jaldaýǵa arnalǵan H-1B vızalary úshin kompanııalardan jylyna 100 myń dollarǵa deıin tólem talap etpek.
Pekın men Vashıngtonnyń aıyrmashylyǵy
Qytaı men AQSh vızalyq saıasatynda aıqyn aıyrmashylyq bar. AQSh baqylaýdy kúsheıtip, qarjylyq kedergilerdi ósirip jatsa, Qytaı kerisinshe, talaptardy jeńildetip, sheteldik ınvestorlar úshin jańa salalardy ashyp, Eýropa elderi, Japonııa jáne Ońtústik Koreıa azamattary úshin vızasyz múmkindikterdi keńeıtip jatyr.
Mundaı qarama-qaıshy saıasat ýaqyt óte kele jahandyq eńbek naryǵyndaǵy básekeniń qurylymyn ózgertýi múmkin. Qytaı jas talanttar úshin jańa tartylys ortalyǵyna aınalyp keledi, al AQSh eńbek naryǵynda buryn ústemdik etken pozıtsııasynan aıyrylyp qalýy yqtımal.
Sarapshylar pikiri
Qytaıdyń Halyqaralyq ekonomıka jáne saýda ýnıversıteti janyndaǵy Ulttyq qaýipsizdik jáne basqarý ınstıtýtynyń zertteýshisi Lıan Hýaısın K-vıza Pekınniń jas ǵylymı-tehnıkalyq mamandardy tartýǵa degen nıetin aıqyn kórsetedi deıdi. Onyń pikirinshe, bul shara Qytaıdyń jahandyq tehnologııalyq jarystaǵy ornyn nyǵaıtady, ásirese jasandy ıntellekt salasynda.
Qytaı qoǵamdyq ǵylymdar akademııasynyń sarapshysy Lıýı Sıan vızany berý tetigi áli tolyq qalyptaspady dep esepteıdi. Qaı oqý oryndary «bedeldi ýnıversıtetter» tizimine kiretini de áli anyq emes. Onyń aıtýynsha, naqty erejelerdi bekitýge birneshe aı ketýi múmkin. Osy kezeńde Qytaı SІM men elshilikter ótinishterdi ıkemdi túrde qarastyrady.
Sıdneı tehnologııalyq ýnıversıtetiniń dotsenti Chjan ıÝe K-vızanyń STEM túlekterin halyqaralyq ǵylymǵa tartýǵa jáne Qytaı ýnıversıtetteriniń álemdik reıtıngterdegi ornyn kúsheıtýge yqpal etetinine senimdi.
Alaıda barlyǵy bul bastamany birdeı oń baǵalamaıdy. Dragonfly konsaltıngtik kompanııasynyń Azııa baǵytynyń jetekshisi Barbara Kelemen jańa baǵdarlama AQSh pen Qytaı arasyndaǵy talanttar qozǵalysyna eleýli áser ete qoımaıdy dep sanaıdy. Onyń aıtýynsha, mádenı aıyrmashylyqtar men tildik kedergi áli de basty tosqaýyl bolyp tur.
Sarapshylar Qytaıda aǵylshyn tili áli keńinen qoldanylmaıtynyn jáne bul sheteldik mamandardyń beıimdelýin qıyndatatynyn atap ótedi.
Sonymen birge, K-vızanyń engizilýi Qytaıdyń jasandy ıntellekt, kvanttyq esepteý jáne bıofarmatsevtıka sııaqty joǵary tehnologııalyq salalarda bilikti kadrlarǵa degen ósip kele jatqan suranysyn aıqyn kórsetedi. Bul eldiń ashyqtyq pen tehnologııalyq jańǵyrý saıasatynyń bir bóligi.
AQSh pen Eýropada ımmıgratsııalyq erejeler qatańdap jatqan kezde, Pekın kerisinshe — ıntellektýaldyq almasýǵa jáne ǵylymı yntymaqtastyqqa basymdyq berýde. Osy arqyly Qytaı álemniń túkpir-túkpirinen talanttardy tartatyn jańa ortalyqqa aınalýdy kózdeıdi. Aldaǵy jyldary osyndaı bastamalar jahandyq «kadrlar jarysyndaǵy» kúsh tepe-teńdigin aıqyndap berýi múmkin.
Aıta ketelik Qytaıda «Matmo» taıfýnyna baılanysty eń joǵary deńgeıdegi eskertý jarııalanǵan edi.