Qytaı saýda logıstıkalyq ındýstrııasyn qalaı damytyp jatyr
ASTANA. KAZINFORM – Qytaı álemdegi 124 elmen saýda seriktestigin ornatqan. Strategııalyq mańyzǵa ıe elder qatarynda Qazaqstan da bar. Biz úshin aspan asty eliniń ınvestıtsııalyq, naryqtyq paıdasy orasan. Al Qytaı úshin Qazaqstannyń saýda seriktesi retindegi artyqshylyǵy men kemshiligi qandaı? Bul saýaldarǵa Guangzhou Yanxu Changsheng International Trade Co logıstıkalyq kompanııasynyń aktsıoneri Tsıýı Bın Jibek joly telearnasynda shyǵatyn «Jahan jaıy» baǵdarlamasynda jaýap berdi.
- Іshki jáne halyqaralyq logıstıkany qurýda Qytaı sońǵy jyldary qandaı negizgi sharalardy júzege asyryp jatyr?
- Qytaı sońǵy jyldary ınfraqurylymdy jetildirdi. Zamanaýı logıstıkalyq ındýstrııalyq parkter qurdy, temirjol men avtomobıl joldary habtarynyń baılanysyn kúsheıtti, mýltımodaldy tasymaldaýdy jetildirdi, sonymen qatar qoıma, suryptaý sııaqty qosymsha qyzmetterdi damytty. Internet saýdany arttyrdy. Qytaı-Qazaqstan, Qytaı-Reseı temirjoldarynyń transshekaralyq shekarasyn ulǵaıtty. Endi kedennen óte jyldam ótedi.
- Qazaqstan arqyly ótetin tranzıttik baǵyttar Qytaıdyń syrtqy saýda jáne logıstıka strategııasynda qandaı ról atqarady?
- Qazaqstan arqyly ótetin tranzıttik baǵyttar - «Bir beldeý, bir jol» bastamasynyń haby ǵana emes, sonymen qatar Qytaıdyń Eýrazııamen ekonomıkalyq ıntegratsııa jasaıtyn strategııasynyń seriktesi. Qazaqstannyń Eýrazııa haby retindegi róliniń odan ári artýy Qytaı ekonomıkasynyń turaqty damýyna úzdiksiz serpin beredi dep esepteımin.
- Qytaı úshin Reseı arqyly ótetin dástúrli tasymaldaý baǵytymen salystyrǵanda Qazaqstan arqyly ótetin baǵyttyń aıyrmashylyǵy qandaı?
- Aldymen Qazaqstannyń álsiz tustaryn aıtaıyn. Sońǵy on jylda Qazaqstan ınfraqurylym salasynda úlken jetistikterge jetti, biraq Reseımen salystyrǵanda áli de kemshilikter bar. Mysaly, avtomobıl joldary jelisiniń qamtý aýqymy shekteýli. Bul júk tasymaldaý jyldamdyǵy men sapasyna keri áser etedi. Sonymen qatar, Qazaqstannyń kórshi eldermen tasymaldaý jelisiniń baılanysy áli rettelmegen, júkterdi qaıta tıeý tıimdiligi tómen.
Artyqshylyqtaryna kelsek, Qazaqstan men Qytaı arasynda óte jaqsy qarym-qatynas ornaǵan. Energetıka salasynda Qazaqstan Qytaıdyń ınvestıtsııalary men naryǵyna táýeldi, bul eki tarap arasynda turaqtylyqty qamtamasyz etedi.
Al Qytaı men Reseı arasynda keıbir geosaıası ahýalǵa túrli kózqarastar bar. Tasymaldaý shyǵyndary turǵysynan Qazaqstan Qytaıdyń batysymen shekaralas, keıbir júkterdi Qazaqstan arqyly tasymaldaý qashyqtyǵy azdaý. Sondyqtan shyǵyndar tómen.
- «Jańa Jibek joly» bastamasymen Qytaıdyń jańa ındýstrııalyq klasterleri, yntymaqtastyq úlgileri paıda boldy ma?
- Qytaı 124 eldiń basty saýda seriktesi retinde «Jańa Jibek joly» arqyly Azııa, Afrıka jáne Eýropa elderin baılanystyrdy. Bul elderdiń kásiporyndaryna keń naryq keńistigin usyndy. Qytaıdyń Jibek joly boıyndaǵy eldermen saýda aınalymy úzdiksiz ósip jatyr, ár elge jeke satý arnalaryn ashty. Bul - jeke pikirim.
- Sońǵy jyldary Sıan jáne Almaty sııaqty logıstıkalyq habtar aımaqtyq logıstıka úlgisinde qandaı jańa fýnktsııalardy atqaryp otyr?
- Sıan – Qytaıdyń ishki qalasy, «Bir beldeý, bir jol» jáne Qytaı-Eýropa júk poıyzdarynyń arqasynda teńizge shyǵatyn joly joq iri logıstıkalyq habqa aınaldy jáne jahandyq logıstıkalyq jelini qalyptastyrdy. Al Almaty bolsa, kólik túıininen zamanaýı logıstıkalyq habqa transformatsııalandy. Almaty – Qazaqstandaǵy eń mańyzdy haby, eń iri halyqaralyq áýejaıy bar qala. Temirjoly da Ortalyq Azııa, Qytaıdyń soltústik-batysyn baılanystyrady. Infraqurylymdy jańǵyrtý arqyly Almaty birtindep zamanaýı iri logıstıkalyq ortaǵa aınalyp keledi.
- Tranzıttik tasymaldaý praktıkasynda Qytaı men Qazaqstan qandaı negizgi kedergilerge tap bolyp otyr dep oılaısyz?
- Meniń bilýimshe, Qazaqstan 2024 jyldyń naýryz aıynan bastap Qytaıdan tranzıtpen ótetin júkterge 100% qorap ashý tekserisin engizdi. Bul shekaradaǵy ótý ýaqytynyń uzarýyna jáne júkterdiń kidirýine ákeldi. Ásirese, elektrondy kommertsııa jáne joǵary qundy taýarlar úshin kóp táýekel týdyrady. Sonymen qatar Qytaı men Qazaqstan arasynda keden saıasaty men temirjol tasymaly tarıfteriniń jeńildik jasaıtyn biryńǵaı standarttarynyń joqtyǵy baıqalady. Salystyrmaly túrde, Kaspıı teńizi jaǵalaýyndaǵy elder, mysaly Qazaqstan, Grýzııa jáne Ázerbaıjan tranzıttik tarıfter boıynsha biryńǵaı standart qalyptastyrǵan. Sondyqtan bizge ortaq biryńǵaı tarıftik júıe jasaý kerek.
- Qazaqstan men Qytaı arasynda qaı tasymaldaý túri basym bolady dep esepteısiz?
- Qytaı men Qazaqstan úshin men avtomobıl tasymalyn joǵary baǵalaımyn. Sebebi eki el shekaralas, al avtomobıl tasymalynyń shekteýleri salystyrmaly túrde az, tıeý-túsirý yńǵaıly, «esikten esikke» qyzmet kórsetedi, bul tutynýshylar úshin qolaıly.
