Qytaı áıgili Takla-Makan shólin jasyl beldeýmen aınaldyra qorshap jatyr
ASTANA. KAZINFORM — Qytaı soltústik-batystaǵy Sıntszıan-Uıǵyr avtonomııalyq aýdanynda ornalasqan Takla-Makan shólin qorshaǵan jasyl beldeý jobasyn odan ári damytyp keledi. Bir jyl buryn iske qosylǵan bul joba oazısterdi, aýyl sharýashylyǵy jerlerin jáne jaıylymdardy qorǵap, shóldiń keńeıýin ájeptáýir toqtatqan. Bul týraly Sınhýa agenttigi jazdy.
Uzyndyǵy 3046 shaqyrymdyq ekologııalyq tosqaýyl — álemdegi eń iri jáne Qytaıdyń eń úlken shólin «jasyl sharf» sııaqty aınala qorshaıdy. Joba ótken aıda Búkilálemdik ınjenerlik uıymdar federatsııasynyń «2025 jylǵy 10 úzdik ınjenerlik jobasy» tizimine endi.
Sońǵy jylda shól shekarasyndaǵy 21 okrýg pen qala jasyl beldeýdi 8,9 mln mý (593 myń ga) aýmaqqa keńeıtti. Beldeýdiń eni 110 metrge ulǵaıyp, 7,5 km-ge jetti. Sý, elektr jáne jol ınfraqurylymy da jańartylyp otyr.
Jobada fotoelektrlik tehnologııalar, ekologııalyq aýyl sharýashylyǵy, «shahmat» ádisimen qum bekitý jáne qurǵaqshylyqqa tózimdi ósimdikter qoldanylyp jatyr. Bul sharalar qum kóshkinderin baqylaýǵa alyp, óńirdi «ólim teńizinen» turaqty ekojúıege aınaldyrýǵa yqpal etti.
Jergilikti klımattyń kúrdeli jaǵdaılaryna beıimdelgen ınjenerlik jáne bıologııalyq sheshimderdiń úılesimi joba tıimdiligin arttyrǵan.
Sondaı-aq ıÝıtıan ýezinde daýyl jıi bolatyn óńir jaǵdaıynda qoldanylǵan «shahmat úlgisi» men «terrasa tárizdi shól» tehnologııasy jerdi tegisteý shyǵyndaryn 82%-ǵa qysqartyp, ósimdiktiń tirshilik etý kórsetkishin 85%-ǵa deıin kóterdi.
Tarım shól avtojoly — Qytaıdaǵy shóldi kesip ótetin alǵashqy jol. Onyń boıynda 436 shaqyrym qorǵanys jolaǵy ornalasqan, onda sekseýil men taldyń bir túri sııaqty 20 mıllıonnan astam qurǵaqshylyqqa tózimdi ósimdik ósirilgen.
Shól ishindegi jol boıyndaǵy «aqyldy» qubyr júıeleri jańartylyp jatyr. PetroChina Tarim Oilfield kompanııasynyń ókili Van Long atap ótkendeı, bul júıe shóleıttenýge qarsy kúres pen óńirlik damý úshin «Tarım sheshimi» retinde qarastyrylady.
Shaııa okrýginde fotoelektrlik shólge qarsy tehnologııa qoldanylady: kún energııasy tuzdy jer asty sýyn soryp, tamshylatyp sýarýǵa paıdalanylady. Osy ádis turaqty jasyl aımaqtardyń qalyptasýyna múmkindik berip otyr.
Aıta keteıik, buǵan deıin Chılıdegi eń qurǵaq Atakama shólinde 10 jyldan beri alǵash ret qar jaýǵanyn jazdyq.
Al Qatarda shólge tózimdi sý saqtaý jobalary iske qosylmaq.