Qyrǵyzstanda 7–9-synyp oqýshylary zorlyq-zombylyqqa eń kóp ushyraıtyny anyqtaldy
ASTANA. KAZINFORM — Qyrǵyzstan mektepterinde zorlyq-zombylyq faktileri 70%-ǵa deıin jetedi, dep habarlaıdy Kabar.
Qyrǵyzstanda jalpy bilim beretin uıymdardaǵy zorlyq-zombylyq deńgeıin jáne balalardy qorǵaý mehanızmderin zertteýge arnalǵan ulttyq zertteýdiń qorytyndylary jarııalandy.
Oqýshylar, muǵalimder jáne ata-analar arasynda júrgizilgen fokýs-toptar men jeke suhbattar birqatar ózekti máseleni ashyp kórsetti.
Zertteý derekterine sáıkes, túrli formadaǵy zorlyq-zombylyq zertteý júrgizilgen mektepterdiń barlyǵynda derlik kezdesedi. Oqýshylardyń 40%-dan 70%-yna deıingi bóligi býllıngtiń ártúrli túrine tap bolǵan. Eń joǵary kórsetkish 7–9-synyptar arasynda baıqalady.
Sarapshylar genderlik aıyrmashylyqqa da nazar aýdardy:
uldar kóbine fızıkalyq janjaldarǵa qatyssa, qyzdar psıhologııalyq qysymǵa, ıaǵnı syrtqy kelbetine, áleýmettik mártebesine baılanysty mazaqtaýǵa jıi ushyraıdy.
Zertteý mektepterdegi zorlyqtyń úsh negizgi túrin anyqtady:
psıhologııalyq — qorlaý, oqshaýlaý, boıkot, mazaq;
fızıkalyq — tóbeles, kúsh kórsetý, qoqan-loqy;
kıberbýllıng — áleýmettik jeliler men messendjerler arqyly qysym jasaý.
Mamandardyń aıtýynsha, sońǵy jyldary fızıkalyq agressııa azaıyp, onyń ornyna psıhologııalyq jáne onlaın-travlıa jıilep keledi.
— Kıberbýllıng eń ózekti qaýipterdiń biri bolyp otyr. Pedagogtar men ata-analardyń tsıfrlyq saýattylyǵy tómen bolyp otyr, ınternettegi qaýipterge qarsy turý tetikteri de damymaǵan, — delingen zertteý materıalynda.
Balalardyń kóp jaǵdaıda kómekke júginbeý sebepteri de ataldy: áshkerelenýden qorqý, qupııalylyqqa senimsizdik, qaıta býllıngke ushyraý qaýpi. Mektep ákimshilikteriniń keıbiri oqý ornynyń bedelin saqtaý maqsatynda máseleniń aýqymyn tómendetip kórsetýge beıim ekeni atap ótilgen.
Zertteý áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdyń yqpalyna da toqtalady. Ata-analardyń shetelge ketýi, otbasylyq qıyndyqtar balalardyń agressııaǵa tartylýyna áser etetin negizgi faktorlardyń biri sanalady. Sonymen qatar mektep pen otbasy arasyndaǵy baılanystyń álsireýi de jaǵdaıdy kúrdelendiredi.
Dinı faktordyń ekijaqty róli kórsetilgen: keıbir jaǵdaılarda qysym baıqalsa, basqa mysaldarda ımamdardyń túsindirý jumystary balalarǵa oń yqpal etetini aıtylady.
Búkil el boıynsha mektep psıhologtarynyń jetispeýshiligi ótkir problema bolyp otyr. Muǵalimder men áleýmettik pedagogtar shamadan tys esep tapsyrady, bul olardyń balalarmen tereń jumys júrgizýine kedergi keltiredi.
Máseleni sheshý úshin psıholog qyzmetterin kúsheıtý, ata-analar men muǵalimderdiń tsıfrlyq saýattylyǵyn arttyrý, profılaktıkalyq baǵdarlamalardy keńeıtý jáne mektep pen otbasynyń baılanysyn nyǵaıtý boıynsha usynystar ázirlendi.
Aıta ketelik 111 nómirine balalar kóbine qandaı máselelermen habarlasqany jóninde jazǵan edik.