Kınoteatrlar men mýzeılerdi jabý, buqaralyq sharalardy toqtatý – álem elderi koronavırýstan qalaı qorǵanyp jatyr
Jas nemese kári, baı nemese kedeı dep bólmeı, qaýipti oshaqta bolǵan adamǵa ońaı juǵatyn koronavırýs qazirgi tańda álemniń júzden astam eline taraǵan. Biz bul maqalada álem elderiniń vırýstyń qaýipti jańa túrinen qalaı qorǵanyp jatqanyn anyqtap kórdik.
Koronavırýs – atqa da, taqqa da qarap turǵan joq
HHІ ǵasyrda memleketterdiń jan-jaqty ıntegratsııalyq baılanysy, saýda-sattyq boıynsha qarym-qatynasy koronavırýs ınfektsııasynyń tez taralýyna jol ashqan sekildi. Koronavırýs – atqa da, taqqa da qarap turǵan joq. Ulybrıtanııa densaýlyq saqtaý mınıstriniń orynbasary Nadın Dorrıske koronavırýs dıagnozynyń qoıylýy, 74 jastaǵy Fılıppın prezıdenti Rodrıgo Dýterteniń kúdikke ilinip, test tapsyrýy osyny ańǵartsa kerek. Akter Tom Henks zaıyby Rıta Ýılsonmen birge Avstralııada koronavırýsqa tapsyrǵan synamasynyń qorytyndysy oń bolyp shyqty. 63 jastaǵy Henks pen onyń zaıyby Kvıslendte sýyq tııý belgileri paıda bolǵan soń, medıtsınalyq kómekke júgingen eken.
Koronavırýs oıyn-saýyq ortalyqtary men mádenı salanyń jumysyna ǵana emes, sonymen qatar sportqa da áser etip otyr. Vırýs keseliniń bıyl Tokıo Olımpıadasyn keıinge shegeretin túri bar. The Wall Street Journal Tokıo-2020 atqarýshy komıtetiniń múshesi Harýıýkı Takahashı Tokıo Olımpıadasyn toqtatqannan góri eki jyldan keıin ótkizgen jón dep jatyr. Sonymen qatar, iri fýtbol oqıǵalary da keıinge qaldyryldy. Manchester men Arsenal komandalary arasyndaǵy aǵylshyn matchy toqtatylyp, Frantsııa «PSJ» men «Lıon» arasyndaǵy el kýbogynyń fınalyn keıinge shegerilgen.
Eýropa fýtbol qaýymdastyqtary odaǵy (ÝEFA) match bastalar aldyndaǵy qol alysý dástúrli sharasyn ótkizýge tyıym salǵanyn da atap ótý kerek. Resmı málimdemege sáıkes, fýtbol oıyndary aldynda qol alysýǵa tyıym salý sheshimi Eýropada koronavırýstyń taralýyna baılanysty qabyldanǵan. Osy rette, qarsylas komanda músheleri men tóreshiler ÝEFA hattamasymen mindetti bolyp kelgen sharany ótkizbeıtin boldy.
«Real Madrıd» klýby basketbol komandasynyń bir múshesinen COVID-19 vırýsy tabylýyna baılanysty klýb túgeldeı karantınge jabyldy. Fýtboldan Ispanııa chempıonaty – La Lıga toqtatyldy. Lıga Twitter akkaýnty resmı málimdeme jasady.
Memleketter mektepter men kınoteatrlardy jaýyp jatyr
Álemdegi memleketter áleýmettik nysandarmen birge jeldetilýi kúrdeli teatrlar men kınoteatrlardyń jumysyn jappaı toqtatyp jatyr. Bul shekteýden Qazaqstan da tys qalǵan joq. Koronavırýstyń 44 jaǵdaıy tirkelgen Polshada barlyq mektep men ýnıversıtet jabylyp, 12 naýryzdan bastap murajaılar men kınoteatrlar eki aptaǵa jumysyn toqtatqan. Bul týraly sol eldiń Úkimeti málimdedi. Ondaǵy bılik balalar men mektep oqýshylaryna úıde bolýǵa, sondaı-aq qoǵamdyq kólikterden aýlaq bolýǵa shaqyrady.
Pandemııa jarııalanǵannan keıin Lıvııa, Úndistan jáne Kýveıt te barlyq kınoteatrdy jabý týraly sheshim qabyldaǵan. Sonymen birge Taıaý Shyǵystaǵy kóptegen el ınfektsııanyń taralýyn boldyrmaý úshin qatań sharalar qoldanýda. Sheteldik buqaralyq aqparat quraldarynyń habarlaýynsha, Saýd Arabııasyndaǵy barlyq kınoteatr 12 naýryzdan bastap jabylǵan.
Joǵaryda atalǵan eldermen qatar Úndistan bıligi de búkil kınoteatrdyń jumysyn toqtata turý týraly sheshim qabyldady. Al Úndistannyń Kerala shtatynda oqý oryndary men kınoteatrlar, teatrlar 31 naýryzǵa deıin jumys istemeıtin boldy. Sonymen qatar, Chehııa turǵyndary kınoteatrlarǵa bara almaıdy.Koronavırýstyń jappaı taralýy anyqtalǵan elderde - Italııa, Iran, Qytaı, Japonııa, Gonkong, sondaı-aq Frantsııanyń keıbir qalalarynda ondaǵan myń teatr jabylyp qalǵan.
Koronavırýs qazirgi tańda Eýropa elderin eseńgiretip tur. Vırýstyń jańa túrinen eń kóp zardap shekken el – Italııa. 11 naýryzda Italııanyń Azamattyq qorǵaý ulttyq qyzmetiniń basshysy Andjelo Borrellı elde koronavırýs juqtyrǵandardyń jalpy sany 10 myń adamnan asty dep málimdedi. Al búgingi aqparatqa sensek, Italııada bul aýrýdan myńnan astam adam kóz jumǵan.
Italııanyń premer-mınıstri Djýzeppe Konte 10 naýryzdan bastap el ishinde jaıylǵan koronavırýsqa baılanysty karantın sharalary keńeıtilip, onyń ishinde azamattardyń júrip-turýy shekteletinin málimdedi. Odan bólek onda 3 sáýirge deıin eldegi barlyq oqý orny jabyldy. Buǵan deıin barlyq kóńil kóterý oryndary, sport klýby, sulýlyq salony, sondaı-aq taý shańǵysy kýrortyn jabý týraly jarııalanǵan bolatyn. Búkil Italııa boıynsha mádenı mekemeler jabyq jatyr.
Al 12 naýryzdan bastap Italııada koronavırýstyń jyldam taralýyna baılanysty dárihanalar men azyq-túlik dúkenderinen ózge saýda oryndarynyń barlyǵy jabylyp qaldy.
6 naýryzda Norvegııanyń Parlament tóraǵasy aldaǵy eki aıǵa el ishinde jáne shetelge josparlanǵan barlyq issaparǵa tyıym saldy. Norvegııa bıliginiń aldyn alý sharalarynyń kúsheıtýiniń jóni barshylyq – eki táýlikte koronavırýsty juqtyrý faktileriniń sany úsh esege artqan.
Chehııada koronavırýsqa baılanysty 30 kúndik tótenshe jaǵdaı jarııalandy. Qazirgi ýaqytta respýblıkada aýrýdy juqtyrǵandardyń sany 100-ge taıap qalǵan. Chehııada mektepterdiń bári jabylyp, 30 adamnan artyq jınalatyn sharalardy ótkizýge tyıym salynǵan. Eldegi barlyq sport zaldar jabylyp, elge kirýge jáne elden shyǵýǵa tyıym salynǵan. Barlar tek keshki segizge deıin ǵana jumys isteıdi. Pandemııany esepke ala otyryp, Chehııa shetel azamattaryna beriletin shengen vızasyn berýdi 14 naýryzdan bastap toqtatpaq.
Frantsııa prezıdenti Emmanıýel Makron «koronavırýsty keıingi júz jyldyqtaǵy eń úlken úreıli epıdemııaǵa teńep», dúısenbiden bastap eldegi barlyq mektepter men ýnıversıtetterdiń jabylatynyn málim etti.
Ózge eldermen birge Japonııa da qaýipsizdikti kúsheıtip, koronavırýs saldarynan Qytaı azamattaryna berilgen 2,8 mln vızanyń kúshin joıdy. Másele qurlyqtyq Qytaı, Gonkong jáne Makao turǵyndaryna qatysty bolyp otyr. Budan basqa, Japonııaǵa kirý vızalarynan Ońtústik Koreıanyń 17 myńǵa jýyq turǵyny aıyrylady. Sharalar 9 naýryzdan bastap kúshine engen.
Fýtboldan Anglııa premer-lıgasy chempıonatynyń basshylyǵy jańa koronavırýstyń taralýymen kúres ádisteriniń biri retinde 70 jastan asqan egde adamdardy lıga matchyna, stadıonǵa kirgizýge tyıym salý týraly máseleni qarastyrýda. Olar egde azamattar jańa koronavırýs juqtyrýǵa tez beıim bolyp keledi dep sanaıdy. Buǵan deıin aǵylshyn premer-lıgasynyń (APL) basshylyǵy koronavırýstyń taralýyn boldyrmaý maqsatynda komandalar oıynshylaryna match aldynda qol alysýǵa tyıym salǵan edi.
Nıý-Iork gýbernatory Endrıý Kýomo shtatta tótenshe jaǵdaı rejimin jarııa etti. Baspasóz máslıhatynda sóz sóılegen gýbernator sońǵy kúnderi shtattyń medıtsınalyq bıligi vırýstyń bar-joǵyn anyqtaý úshin «agressıvti» tekserý júrgizgendigin atap ótti. Buǵan deıin aldyn alý sharasy retinde ondaǵan adam májbúrli túrde karantınge jatqyzylǵan edi.
Al Prezıdent Donald Tramp koronavırýstyń taralýyna jol bermeý úshin AQSh-tyń Eýropamen aradaǵy kez kelgen qatynasy, sonymen birge teńiz jáne áýe tasymalynyń 30 kúnge jabylatynyn jarııalady. Tramp halyqqa koronavırýstyń taralýyna baılanysty arnaǵan úndeýinde «qatań, biraq qajetti shekteýler» koronavırýsty juqtyrýdyń 460 oqıǵasy tirkelgen Ulybrıtanııaǵa qatysty qoldanylmaıtynyn aıtty.
12 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha AQSh-ta koronavırýs indetin juqtyrýdyń 1135 oqıǵasy tirkelgen, aýrýǵa shaldyqqan 38 adam qaıtys bolǵan.
Máskeý meri Sergeı Sobıanın bolsa el astanasynda 5 myńnan astam adam qatysatyn buqaralyq sharalardy ótkizýge tyıym salynǵany týraly habarlady.
Onyń aıtýynsha, fýtbol jáne hokkeı oıyndaryn qosa alǵanda, sporttyq is-sharalarǵa kelýshilerge de shekteý qoıylady. Qatysýshylar men jankúıerlerdiń sany 5 myńnan aspaýy kerek.
Sársenbi kúni (11 naýryzda) Taılandtyń ishki ister mınıstri 18 memlekettiń elge kirýine vıza berýdi toqtatqanyn málimdedi. Buǵan deıin 18 el men aýmaqtyń azamattary Taılandtyń ımmıgratsııalyq pýnktine kele salyp, vıza alý úshin tólqujat nemese jolaýshy qujattaryn paıdalana alatyn. Sondaı-aq mınıstr Ońtústik Koreıa, Italııa jáne Gonkong azamattary da vıza ala almaıtynyn aıtyp ótti.
Armenııada 13 naýryzdan bastap barlyq bilim berý mekemeleri jáne balabaqshalar jumys istemeıdi. Ol sonymen qatar el azamattary syrqattyń qandaı da bir belgileri paıda bolǵan jaǵdaıda dereý mamandarǵa júginý qajettigi týraly keńeske qulaq asa bermeıtinine ókinish bildirdi. Armenııa úkimetiniń basshysy halyqty sabyrlyqqa jáne eldegi jaǵdaıdy asyra aıtpaýǵa shaqyrdy.
Saqtyq sharalaryn Qazaqstan da kúsheıtti
Ortalyq Azııa elderinde koronavırýstyń aldyn alý boıynsha qyzý jumys júrgizilip jatqanyn aıta ketý kerek. Qazirgi ýaqytta bizdiń elde, Ózbekstanda, Tájikstanda jáne vırýs Qyrǵyzstanda juqtyrý oqıǵalary tirkelmegen. Alaıda sonymen birge vırýstyń taralmaýy úshin tıisti sharalar qolǵa alynýda. Tájikstanda, Qyrǵyzstanda, bizdiń eldegideı, bılik buqaralyq oryndarda, meshitterde buqaralyq sharalardy ótkizbeý týraly sheshim qabyldaǵan.
Kúni keshe Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev koronavırýs pandemııasyna baılanysty Qazaqstanda qoǵamdyq is-sharalardyń toqtatylatynyn jarııa etken edi. Sondaı-aq, elimizde mektep oqýshylary 16 naýryzdan bastap demalysqa shyǵatyn boldy.
Qazaqstanda kópshilik is-sharalardy ótkizýge tyıym salyndy. «Birinshiden, 13 naýryzdan bastap kópshilik is-sharalardy, sonyń ishinde merekelik, sporttyq, mádenı sharalar, konferentsııalar, kórmeler ótkizýge tyıym salynady. Ekinshiden, densaýlyq saqtaý, bilim berý obektilerinde jáne qoǵamdyq kópshilik oryndarda, halyqty qamtamasyz etý ortalyqtary, kommýnaldyq sharýashylyq, tamaq ónerkásibi, saýda, bazarlarda qoǵamdyq tamaqtaný, vokzaldar, áýejaılar, qonaqúılerde kúsheıtilgen sanıtarlyq dezınfektsııalyq rejım ornatý. Qarttar men múmkindigi shekteýli jandarǵa arnalǵan medıtsınalyq-áleýmettik nysandarǵa, áleýmettik ońaltý ortalyqtaryna, múgedek balalarǵa arnalǵan oqý oryndaryna barýǵa tyıym salynyp, ol jerlerge kúsheıtilgen sanıtarlyq-dezınfektsııalyq rejım engizý. Kanıkýl kezinde oqýshylarǵa óńirden tys jerlerge ekskýrsııa jasaýǵa tyıym salý, qoǵamdyq kólikterdi jýyp, dezınfektsııa jasaý. Orta bilim berý oryndary kanıkýlǵa 2020 jyly 16 naýryz - 5 sáýir aralyǵynda shyǵý, 16 naýryzdan bastap kolledjder men JOO-lar qashyqtan oqytýǵa, onyń ishinde bilimdi baǵalaýdyń barlyq túrlerin qashyqtan júrgizýge aýystyrý qajet», - dedi keshegi brıfıngte vıtse-premer Eraly Toǵjanov.
