Kıiktiń 20 paıyzy aýlanýy múmkin: eti men múıizi qaıda tapsyrylady

ASTANA. KAZINFORM – Buǵan deıin kıik sanyn retteýge, aýlaýǵa qatysty ǵalymdardyń bıologııalyq negizdemesin Zoologııa ınstıtýty daıyndaıtyny aıtyldy. Osy oraıda bul qujat aıasynda qandaı qorytyndy shyǵaryldy? Osy suraqqa Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi jaýap berdi.

- 2025 jyly Qazaqstandaǵy Oral jáne Betpaqdala kıikteriniń popýlıatsııasy rekordtyq deńgeıge jetti. Bul jaǵdaı kıikterdiń aýyl sharýashylyǵy jerlerine kirýine ákeldi. «Zoologııa ınstıtýty» RMK tıisti bıologııalyq negizdemeni ázirlep, ony janýarlar dúnıesi jónindegi ýákiletti organǵa (QR ETRM Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıteti) usyndy. Bıologııalyq negizdemede kópjyldyq jáne qazirgi ǵylymı derekterge, sondaı-aq kıiktiń bıologııalyq erekshelikterine súıene otyryp, olardyń sanyn retteý usynylǵan, - delingen mınıstrliktiń Kazinform agenttigine bergen jaýabynda.

Bul usynysqa sáıkes, kıiktiń urǵashy jáne erkegin qosa alǵanda, Oral popýlıatsııasynan – 460 myń, Betpaqdala popýlıatsııasynan 290 myńyn alý arqyly sanyn retteý eskerilgen. Jalpy alǵanda, aýlanatyn kıiktiń sany 20% quraıdy.

- Aýlaý jynysy men jasy boıynsha bıologııalyq negizdelgen proportsııalardy saqtaı otyryp (turaqty popýlıatsııa sanyn saqtaı otyryp, eń joǵary et ónimdiligin qamtamasyz etetindeı tekelerdiń 40%-yn, urǵashylarynyń 30%-yn, sondaı-aq erkegi men urǵashy jas kıikterdiń 30%-yn aýlaý), ýákiletti organnyń mamandandyrylǵan qurylymy uıymdastyratyn tıisti is-sharalar arqyly júrgizilýge tıis. Atap aıtqanda, kıikterdiń tutas etin et kombınattaryna tapsyrý kerek, múıizderin arnaıy mamandandyrylǵan nysanda saqtap, túgendep, tańbalaý kerek. Materıaldyq-tehnıkalyq bazany, ınfraqurylymdy damytý, vedomstvoaralyq ózara is-qımyl jáne kıik popýlıatsııalaryn uzaq merzimdi turaqty basqarý strategııasyn ázirleý boıynsha sharalar usynylady, - dep atalyp ótken mınıstrlik aqparatynda.

Eske salsaq, jaqynda Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev ǵalymdardyń bıologııalyq negizdemesi aıasynda Qazaqstanda kıikterdiń 20 paıyzy retteýge jatatynyn aıtty.

Budan buryn habarlanǵandaı, mınıstr maýsym aıynyń basynda ǵalymdar kıik sanyn retteý týrly bıologııalyq negizdemeni qashan ázirleıtinin aıtqan edi.

Eger kıikti aýlaýǵa ruqsat berilse, bul is-sharalar kúzde bastalady.

Sonymen qatar, Jáńgir han atyndaǵy Batys Qazaqstan agrarlyq-tehnıkalyq ýnıversıtetiniń ǵylym jónindegi prorektory, bıologııa ǵylymdarynyń doktory Áljan Shámshidin kıikke qatysty jasalǵan zertteýler jóninde túsinik berdi.

Onyń paıymynsha, elimizdegi 4-5 mln kıiktiń jyl saıyn 20 paıyzyn etke paıdalanýǵa berýge bolady.