Kıikten zardap shekken fermerlerge ótemaqy tólene me
ORAL. KAZINFORM — Batys Qazaqstan oblysynda kıikterdiń shekten tys artýyna baılanysty fermerlerden túsken aryz-shaǵym azaımaı tur. Osyǵan baılanysty Kazinform tilshisi máseleni anyqtap kórdi.
BQO aýyl sharýashylyǵy basqarmasy basshysynyń orynbasary Rústem Zulqashevtiń málim etkenindeı, Oral kıik popýlıatsııasynyń meken etý arealy Batys Qazaqstan oblysynyń Aqjaıyq, Báıterek, Bókeı ordasy, Jańaqala, Jánibek, Kaztalov jáne Tasqala aýdandaryn qamtyp otyr.
Rústem Múlkáıulynyń sózine qaraǵanda, qazirgi tańda Tasqala jáne Báıterek aýdandary taýar óndirýshileriniń egistik jerleri taptaldy degen málimet boıynsha osy aýdandardyń tıisti mekemelerimen esepteýler júrgizilýde.
— Aýyl sharýashylyǵy mınıstriniń 2024 jylǵy 17 mamyrdaǵy buıryǵymen bekitilgen qaǵıdaǵa sáıkes, kıikter egistikke zalal keltirse, tótenshe jaǵdaı jarııalanǵanda ǵana tehnologııalyq karta boıynsha zalaldy óteý qarastyrylǵan, — deıdi Rústem Zulqashev.
Taǵy bir másele, keıingi jyldary sharýa qojalyqtarynyń basshylary ekpe shópti kıikten qorǵaý úshin baǵan ornatyp, jerlerin symmen qorshaı bastady.
Munyń tıimdiligin keıbir sharýashylyqtar tájirıbesi kórsetip otyr. Bul, árıne, az shyǵyn emes. Osyǵan oraı sýbsıdııa tóleý qajettigi týyndady.
Basqarma basshysy orynbasarynyń naqtylaýynsha, QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligimen agroónerkásip keshen sýbektileriniń ınvestıtsııalyq salymdarǵa jumsaǵan shyǵynynyń bir bóligin óteýge qatysty sýbsıdııalaý qaǵıdalaryna ózgerister engizilgen.
— Bıyldan bastap sharýashylyqtardyń ózderiniń jaıylymdyq jerlerin temir tor jáne baǵandar ornatý shyǵyndarynyń 50 paıyz mólsherinde sýbsıdııalaýǵa múmkindigi bar. Kúni búginge deıin ótinimder túsken joq, — deıdi ol.
Aqbókenderdiń kóbeıgeni sondaı, Jánibek, Kaztalov, Bókeı ordasy, Jańaqala, Aqjaıyq qana emes, egin sharýashylyǵymen aınalysatyn Tasqala, Báıterek aýdandarynyń jerlerine de túse bastady.
Osyǵan oraı Tasqala aýdanynda arnaıy jıyn ótkizilip, fermerler ótemaqy tóleý máselesin kóterdi.
Tasqala aýdany kásipkerlik jáne aýyl sharýashylyǵy bóliminiń basshysy Samıǵolla Shúkirov kıiktiń egistik jerlerin tapaý derekteriniń bar ekendigin jasyrmady. Ásirese, Dostyq, Mereı aýyldyq okrýgi aýmaǵyndaǵy sharýashylyqtarǵa ońaı bolmaı tur.
Onyń aıtýynsha, Dostyq aýyl okrýginde Esim Mámbetovtiń «Karen» sharýa qojalyǵynyń jerine kıik jıi túsedi. Sondaı-aq Hamıt Jeksenovtiń 900 gektardaı egistigine kirip ketken.
Mereı aýyl okrýginde «Atamura» sharýa qojalyǵy da osyndaı jaǵdaıda. Dıqandar aq bıdaı, arpa, maqsary sııaqty daqyldardan ónim alamyz ba dep úmittenedi. Biraq kıikter jınalǵan erkekshópti de shashyp ketip jatyr.
— Qazirgi tańda «Ohotzooprom» mekemesinen 8 brıgada jergilikti atqarýshy organdardyń kúsh-quraldarymen birge osy kıikti aıdaýmen shuǵyldanyp jatyr. Bas-aıaǵy 20 mashına, onshaqty mototsıkl tartylyp, kezekshilik qoıyldy. Sharýashylyqtardyń ózderi de úles qosýda. Alaıda kıik kez kelgen jerden ótip ketedi. Tańnan keshke deıin alysýmen júrmiz. Arnaıy komıssııa qansha gektar egistik jeri tapaldy, sonyń bárin esepteıdi, — dedi S. Shúkirov.
«Karen» sharýa qojalyǵynyń basshysy Esim Mámbetov kıikterden ábden zárezap bolǵanyn jetkizdi.
— Egistigimizdi kıik tapap, qazyp tastap jatyr. Biz ǵana emes, eldiń basyna túsken zaýal dese de bolady. Bulaı betimen kete berse, lızıng, nesıelerimizdi óteı almaımyz. Bankrotqa ushyraıtynymyz anyq. Jerimiz taqyrǵa aınalyp, sharýashylyqtar ydyraıdy, halyq jumyssyz qalady. Qansha aıtylsa da, túbegeıli shara alynbaı otyr. Qojalyǵymyzdy taratyp, qalaǵa kóshetin shyǵarmyz, — dedi E.Mámbetov.
Aqtaý aýyl okrýgindegi «Arǵymaq» sharýa qojalyǵynyń ókili Asqar Lıkerov kıikti qýa-qýa sharshaǵandaryn tilge tıek etti.
— Qojalyq 2 myń gektar alqapqa kúzdik bıdaı, sýdan shóbi, jazdyq bıdaı, arpa jáne maqsary ekken edi. Onymen eńbegimiz esh ketetin túri bar, — dedi A.Lıkerov.
Óńirdegi eń astyqty óńir — Báıterek aýdany. Aýdan ákiminiń orynbasary Laýaz Ýálıev ázirge kıiktiń egistikti tapaý deregi tirkelmegenin aıtty.
— Tek elý kıiktiń egistikke kirý oqıǵasy boldy, biraq odan zııan kelgen joq. «Ohotzooprom» mekemesinen bes brıgada jaǵdaıdy baqylap otyr. Jergilikti atqarýshy organdar kúsh biriktirip, kezekshilik qoıyldy. Sonymen qatar ár sharýashylyq egistik jerin qaraıtyn bir-birden qoryqshy shyǵaryp otyr, — dedi L.Ýálıev.
BQO orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasynyń basshysy Nurlan Rahymjanov oblystyń jeti aýdanynda kıikten sharýashylyqtar jerlerin qorǵaý jumystarymen «Ohotzooprom» mekemesinen 30 toptyń aınalysyp jatqanyn málimdedi.
— Bókeıorda tabıǵı rezervatynyń ınspektorlary, jergilikti atqarýshy organdarynyń qyzmetkerleri de qolushyn berýde. Óz kúshimiz jetispeı, Mańǵystaý, Atyraý, Aqtóbe, Jambyl, Qyzylorda oblystarynan ınspektorlar keldi. Otyz top 15 kún saıyn aýysyp turady. Qazirgi tańda 116 adam, 74 tehnıka tartylǵan, — dedi N.Rahymjanov.
Onyń aıtýynsha, bıyl kóktemde kıik sanaǵy áýeden de, mashınamen de júrgizilgen. Aldyn ala málimet boıynsha bıylǵy tólin eseptemegende, óńirde aqbóken sany 2,3 mln-ǵa jetken.
Mine, osylaısha, Batys Qazaqstanda mıllıondaǵan kıiktiń mekendeýi aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler ǵana emes, barsha turǵyndardyń alańdaýshylyǵyn týǵyzyp otyr.
Eske sala keteıik, budan buryn Batys Qazaqstanda kıikterdiń arasynda ish tastaý kezdesip otyrǵanyn jazǵan bolatynbyz.
Sondaı-aq Qazaqstanda qazaq ǵalymdarynyń kıikti arnaıy tálimbaqta ósirip, zerttep jatqany habarlandy.