Kıberqylmystyń aldyn alý: zańsyz SIM-bokstar anyqtalyp jatyr

ASTANA. KAZINFORM — Іshki ister mınıstrligi 2024 jyly qurylǵan kıberqylmysqa qarsy is-qımyl departamentiniń jumysyna qatysty túsinik berdi.

- Іshki ister mınıstrligi ınternet alaıaqtyqty ashý jáne oǵan qarsy kúresti tıimdi júrgizý maqsatynda halyqaralyq deńgeıde Uıymdasqan qylmysqa qarsy kúresti úılestirý bıýrosymen (BKBOP) tyǵyz yntymaqtastyqta jumys istep keledi. Bul ózara árekettestik alaıaqtyq shemalaryn ýaqytyly anyqtap, olardyń jolyn kesýge, sondaı-aq transshekaralyq qylmystyq toptardy joıýǵa múmkindik beredi, - delingen mınıstrliktiń Kazinform agenttigine bergen jaýabynda.

Osy baǵyttaǵy jumysty odan ári jetildirý maqsatynda byltyr Kıberqylmysqa qarsy is-qımyl departamenti quryldy.

- Bólimsheniń mindetteri – kıberqylmystardyń aldyn alý, jolyn kesý jáne ashý boıynsha birlesken vedomstvoaralyq jumys, qarjy uıymdarymen, baılanys operatorlarymen ján ІT kompanııalarmen ózara is-qımyl jasaý. Departamenttiń jedel qyzmeti nátıjesinde Ýkraınada qazaqstandyqtar men Chehııa azamattaryna qatysty qylmys jasaǵan 5 alaıaqtyq baılanys ortalyǵy joıyldy (30-dan astam qatysýshy ustaldy). Sondaı-aq, Almatyda basqa elderdiń (AQSh, Qytaı, Malaızııa, Iran) azamattary qurban bolǵan taǵy 4 ortalyq anyqtalyp, joıyldy. Nátıjesinde, 47 sheteldik (Qytaı, Malaızııa, Ózbekstan, Tájikstan) jáne 5 Qazaqstan azamaty ustaldy, - deıdi vedomstvodan.

Tehnıkalyq tosqaýyl qoıý nátıjesinde aýyspaly nómirler arqyly jasalǵan 64 mln telefon qońyraýy buǵattaldy. Alaıaqtar keıingi kezde SIM–bokstar (tirkelmegen SIM-kartalardy biriktirý qurylǵysy - ınternet arqyly qońyraýlar) arqyly telefon shalýdyń basqa ádisin qoldana bastaǵan. Kıberqylmysqa qarsy is-qımyl departamentiniń baılanys operatorlarymen ózara is-qımyly aıasynda elimizdiń 5 qalasynda osyndaı 23 qurylǵy jáne 6 myńnan astam tirkelmegen ЅІM-karta (Astana, Almaty, Qaraǵandy, Atyraý jáne Semeı qalalary) anyqtalyp, tárkilendi.

- Máselen, 2024 jylǵy 19 qarashada Almaty qalasynda elimiz aýmaǵynda ınternet-alaıaqtyq jasaý úshin paıdalanylǵan ЅІM-box qurylǵysy anyqtaldy. Sondaı-aq qazaqstandyq baılanys operatorynyń 300 ЅІM-kartasy tárkilendi. Ruqsat etilmegen baılanystardy uıymdastyrǵan adam qamaýǵa alyndy. Tergeý barysynda ol mundaı «jumysty» Telegram-daǵy habarlandyrý arqyly tapqany anyqtaldy. 2024 jyldyń 30 qarashasynda bir almatylyq ustalyp, odan 3 ЅІM-boks tárkilendi. Onyń «jumys berýshisi» – Qazaqstanǵa osyndaı «jumystardy» uıymdastyrý úshin kelgen Reseı azamaty eken. Barlyq faktiler boıynsha tergeý júrip jatyr. Alaıaqtyqqa qarsy kúres aldaǵy ýaqytta da belsendi júrgiziledi, - dep atalyp ótken mınıstrlik málimetinde.

Alaıaqtyqtyń qurbany bolmaý úshin myna usynystardy oryndaý qajet:

• taýarlar men qyzmetterdi satyp alý kezinde belgisiz ári tekserilmegen saıttarǵa jáne basqa da derbes derekterge senbeý. Tekserýsiz aldyn ala tólem jasamańyz. Taýardy alǵannan keıin tólem týraly kelissózder júrgizýge tyrysyńyz;
• eshkimge derbes derekterdi, qoldanylý merzimderin, bank kartalarynyń CVV-kodtaryn, aýdarymdar týraly túbirtekterdi, sondaı-aq SMS-kodtar men qupııa sózderdi bank, polıtsııa qyzmetkerleri jáne basqa da ókiletti adamdarǵa berýge bolmaıdy;
• bógde adamdardyń ótinishi boıynsha óz telefonyna qandaı da bir mobıldi qosymshalardy ornatpaý kerek, bul qosymshalar alaıaqtarǵa sizdiń mobıldi qurylǵyńyzǵa kirýge múmkindik beredi;
• kúmándi ınvestıtsııalyq jobalarǵa aqsha salmańyz. Investıtsııa salmas buryn, siz aqsha salýdy josparlap otyrǵan qor naryǵyn jáne belgili bir jobanyń zańdylyǵyn muqııat zerdeleýińiz kerek.
• qosymshalardy ornatý úshin tek App Store, Play Market jáne t. b. resmı júıelerdi paıdalanyńyz;
• belgisiz kontaktilerden SPAM-habarlamalarda kórsetilgen siltemeler boıynsha ótpeńiz. Kóbinese alaıaqtar tólem úshin «fıshıng» siltemesine ótýdi usynady;
• abonenttik nómirdiń qoldanylý merzimi aıaqtalǵanyn habarlaıtyn jáne qyzmetti onlaın-rejımde uzartýdy usynatyn uıaly kompanııalar ókilderiniń telefon qońyraýlaryna senbeý kerek. Sondaı-aq, olar sizge kelip túsken SMS-kodty ataýdy suraıdy, ony keıinnen olar qosymshalarda avtorızatsııalaý úshin paıdalanady;
• bankıng qyzmetterine kirý parolderin únemi ózgertip otyryńyz, bankter usynatyn 3D qorǵaýdy jáne basqa qaýipsizdik sharalaryn qoldanyńyz;
• shottaryńyzdaǵy aqshanyń aýdarymyn jıi tekserińiz.

Eske salsaq, byltyr ІІM-de kıberqylmysqa qarsy is-qımyl departamenti quryldy.