Kentaýda halyqty jumyspen qamtý sharalary qarqyn aldy
TÚRKІSTAN. KAZINFORM - Elimizde «Áleýmettik kodeks» óz kúshine engennen keıin jumys kúshine baılanysty suranys pen usynysty taldap, eńbek mobıldiligin qamtamasyz etip otyratyn ortalyqtar ashyldy. ıAǵnı, buǵan deıin jumys istep kelgen halyqty jumyspen qamtý ortalyqtary «Mansap» ortalyǵy bolyp qaıta quryldy.
Kentaý qalalyq «Mansap» ortalyǵynyń dırektory Jaqsylyq Qaıdaýlovtyń málimdeýinshe, ortalyq eń aldymen jumyssyz júrgen azamattardy esepke tirkeıdi. Sonymen qatar, jumysynan aıyrylǵandarǵa áleýmettik tólem taǵaıyndaý úshin qajetti qujattardy qabyldaıdy. Jumyssyzdardyń turaqty jumysqa ornalasýyna járdem kórsetedi, ýaqytsha jumys oryndaryn usynady. Eńbek naryǵynda suranysqa ıe mamandyqtar boıynsha qysqa merzimdi kásiptik oqytýdy uıymdastyrady. Áleýmettik kásiptik baǵdar berý jumystaryn júrgizedi. Azamattardyń barlyq sanattaryna arnalǵan bos oryndar jármeńkesin ótkizip, halyq arasynda aqparattyq túsindirý jumystaryn uıymdastyrady.
Jalpy qoǵam úshin mundaı bastamalardyń paıdasy óte kóp. Aıtalyq, búginde qoǵamdyq jumystar boıynsha múmkindigi shekteýli azamattardy jumyspen qamtyp otyr. Olar qoǵamdyq birlestikterge baryp, belsendi jumys isteýde. Qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan azamattar, sol sııaqty jazasyn ótep kelgender de birinshi kezekte osy ortalyqtyń kómegine júginedi eken.
«Bıylǵy jyldyń 6 aıynda bos jumys oryndary jármeńkesin 4 ret uıymdastyrdyq. Jumys berýshi men jumyssyz júrgen adamdar osy jármeńkege kelip, jumys berýshimen tikeleı sóılesip, «eki qolǵa bir kúrek» tabýǵa múmkindik aldy. Kentaý qalalyq probatsııa qyzmeti bóliminiń usynǵan probatsııa qyzmetiniń esebinde turǵan jáne bas bostandyǵynan aıyrý organdarynan bosatylǵan 16 azamat Kentaý qalalyq «Mansap» ortalyǵyna resmı jumyssyz retinde esepke tirkeldi. Onyń ishinde «Ulttyq joba» aıasynda jumyspen qamtý sharalaryna 5 azamat tartyldy. Sonymen qatar, Kentaý qalasy ákimdiginiń 2022 jylǵy № 612 qaýlysy «2023 jylǵa arnalǵan probatsııa qyzmetiniń esebinde turǵan azamattardy jumysqa ornalastyrý týraly» kvotaǵa sáıkes 1 azamat «Kentaý servıs» MKK, 2 adam «Jasyl qala» MKK jumysqa ornalasty. Bos vakantsııa boıynsha 7 adam jumysqa jiberildi», - dedi Jaqsylyq Qaıdaýlov.
«Bos jumys oryndary jármekesiniń» halyqqa tıgizip jatqan paıdasy orasan zor. Aıtalyq, Kentaý qalalyq «Mansap» ortalyǵynda «QR Eńbek naryǵyn damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy» sheńberinde jumyssyz jastardy, probatsııa qyzmeti esebinde turǵan turǵyndardy, bas bostandyǵynan aıyrý oryndarynan bosaǵan azamattardy, az qamtylǵan azamattardy, alıment boıynsha úsh aıdan asqan bereshegi bar boryshkerlerdi, eńbekke jaramdy múgedektigi bar adamdardy nátıjeli jumyspen qamtýǵa baǵyttalǵan bos jumys oryndary jármeńkesi ótkizilip turady.
Bıylǵy jyldyń shilde aıynda ótken jármeńkege Kentaý qalasy prokýratýrasynyń, Kentaý qalalyq ishki ister bóliminiń, Túrkistan oblysy boıynsha Ádilet departamentiniń aýdanaralyq sot oryndaýshylar jónindegi aýdanaralyq bóliminiń ókilderi qatysyp, birinshi rette probatsııa qyzmeti esebinde turǵan turǵyndardy, bas bostandyǵynan aıyrý oryndarynan bosaǵan adamdardyń jumysqa ornalasýyn nazarǵa alǵan.
«Jalpy qalada jyl basynan beri ótkizilgen jármeńke nátıjesinde 38 jumys berýshiden 189 turaqty jumys oryndary usynylyp, jumys izdep kelgenderge «Eńbek naryǵyn damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy» sheńberindegi alǵashqy jumys oryndary, jastar praktıkasy, qoǵamdyq jumystar, áleýmettik jumys oryndary boıynsha aqparattar berildi. Jumys kúshiniń utqyrlyǵyn arttyrý úshin jergilikti turǵyndarǵa erikti túrde Soltústikke qonys aýdarý týraly memlekettik baǵdarlama boıynsha keńes berildi», - dedi Jaqsylyq Qaıdaýlov.
Úkimet tarapynan sýbsıdııalanatyn jumys oryndary - halyq ıgiligi úshin jasalynǵan ulttyq jobalar bolyp tabylady. Memleket «Mansap» ortalyqtary arqyly azamattarǵa jumys izdeýge járdemdesip, jumys oryndaryn uıymdastyryp jáne jumys berýshilerge jalaqy sýbsıdııalaıdy.
Sýbsıdııalyq jumys oryndarynyń biri – qoǵamdyq jumys orny. Oǵan arnaıy dıplomy, biliktiligi men tájirıbesi joq kez-kelgen adam qatysa alady. Qalada jyl basynan beri qoǵamdyq jumysqa joldama alǵandardyń sany 567-i qurap otyr.
Reti kelgende aıta keteıik, búginde elimizde óziniń jeke kásibin ashýǵa nıetti, biraq qarajaty joq jandarǵa memleket qoldaý bildirýde. Ótken jyly 4 lek boıynsha grantqa qujattar qabyldandy. Máselen, 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan kásipkerlikti damytý jónindegi ulttyq joba aıasynda Kentaý qalasy boıynsha 2023 jyly tórt lek boıynsha 691 adam grantqa ótinim berdi. Nátıjesinde, komıssııa músheleriniń sheshimimen 90 adam grant ıegeri atandy. Al, «Eńbek naryǵyn damytýdyń 2024-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy» sheńberinde júzege asyrylatyn «Memlekettik qaıtarymsyz grant» baǵdarlamasymen 2024 jyly birinshi lekte 106 adam grantqa ótinim bergen bolatyn.
Jańa bıznes-ıdeıalardy iske asyrý úshin memlekettik granttar alýǵa úmitkerlerdiń ótinishterin qarastyrý boıynsha ótken komıssııa otyrysynda memlekettik qaıtarymsyz grant alýǵa ótinim bergenderdiń ishinen 91 adam óz bıznes jobalaryn qorǵap shyqsa, 15 adam komıssııa otyrysyna kelmegen. Komıssııa músheleriniń tolyq daýys berýiniń nátıjesinde 1-lekte 37 adam grant ıegeri atandy.
2024 jyldyń 15 shilde aıynan 25 shildege deıin memleket tarapynan beriletin qaıtarymsyz granttyń 2-shi legine 117 adamnan qujattar qabyldanǵan. Onyń ishinen 101 adam komıssııa músheleriniń aldynda óz bıznes jobalaryn qorǵaǵan. Al 16 adam komıssııa otyrysyna kelmedi. Nátıjesinde 44 adam komıssııa músheleriniń oń sheshimimen grant ıegerleri atandy.
Kentaý qalasynda jyl basynan beri «Mansap» ortalyǵy arqyly barlyq menshik nysanyndaǵy kásiporyndar men uıymdarǵa «Áleýmettik jumys oryndary» jobasymen 148 adam jumysqa joldama aldy. Búgingi tańda onyń 117-i turaqty jumysqa qabyldandy.
Aıta keteıik, «Áleýmettik jumys oryndary» jobasy jumys berýshi jumyssyzdardy jumysqa ornalastyrý úshin «Mansap» ortalyǵymen kelisim-shart túzip, jumysshylrdyń jalaqysyn sýbsıdııalaı otyryp qurylatyn jumys orny bolyp tabylady. Onda turmys jaǵdaıy tómen jáne kópbalaly otbasy múshelerine, múgedek balalardy tárbıelep otyrǵan azamattarǵa basymdyq beriledi. Jumysqa ornalasqan jumyssyzdardyń jalaqysynyń 35 paıyzy memleket esebinen tólenedi.
Áleýmettik jumys oryndaryn salyq jáne basqa áleýmettik aýdarymdardy turaqty júrgizip otyratyn jáne jalaqy boıynsha merzimi ótken bereshegi joq jumys berýshiler uıymdastyrady. Áleýmettik jumys oryndaryna qatysý uzaqtyǵy 12 aıdan aspaıdy. Kentaý qalasyndaǵy «Mansap» ortalyǵynyń dırektory Jaqsylyq Nuralyuly jumyssyz retinde tirkelgen azamattarǵa jumys taýyp bere almaǵan jaǵdaıda olardyń ártúrli sanatqa bólip qarastyrylatynyn aıtady.
«Keıbiriniń mamandyǵy bolmasa, endi biriniń qolynda dıplom bar, biraq tájirıbeden ótpegen bolady. Ondaı jandardy ýaqytsha jumyspen qamtamasyz etýge tyrysamyz. «Jastar tájirıbesi», «Qoǵamdyq jumys» jáne «Áleýmettik jumys oryndary», «Alǵashqy jumys orny», «Kúmis jas» degen baǵyttar boıynsha jumys usynamyz. ıA bolmasa, qysqa merzimdi kásiptik oqytýǵa joldaımyz», - dedi Jaqsylyq Nuralyuly.
Kez-kelgen jastyń oqýdy bitirip, mamandyq ıesi atanyp, qolyna dıplom alǵannan keıin jumys izdeıtini belgili. Alaıda, tájirıbesi joq adamdy jumysqa eshkimniń alǵysy kelmeıdi. Osyndaı tyǵyryqtan shyǵýdyń birden-bir joly, ol – «Jastar praktıkasy» baǵdarlamasy. Bul - jas mamannyń tájirıbe jınaýyna múmkindik beretin baǵdarlama. Ótken jyly Kentaý qalalyq «Mansap» ortalyǵy arqyly 410 jas maman «Jastar praktıkasy» baǵdarlamasy boıynsha jumysqa joldama aldy.
Aıta keteıik, «Jastar praktıkasy» baǵdarlamasy joǵary jáne arnaýly bilim berý uıymdarynyń túlekterine (aldyńǵy 5 jyl ishinde oqýyn aıaqtaǵanyn rastaıtyn dıplomy bar jáne 35 jastan aspaǵan azamattarǵa) arnalǵan. Onyń uzaqtyǵy 12 aıdan aspaıdy. Jalaqynyń bir aıdaǵy mólsheri 30 aılyq eseptik kórsetkishti quraıdy. Kentaý qalasynda jyl basynan beri «Jastar praktıkasy» baǵdarlamasy boıynsha 122 ótinish bildirýshi jumysqa joldama aldy.
«Alǵashqy jumys orny» jobasy jumysqa alǵash ret ornalasatyn, eńbek tájirıbesi joq jastardy qoldaý maqsatynda iske asyrylady. «Mansap» ortalyǵy jumys berýshilermen kelisim-shart jasap, oqý ornyn endi támamdaǵan jastar 18 aı jumyspen qamtylady. Nátıjesinde óńirdegi jumyssyzdyq deńgeıi tómendep, jastardyń tájirıbe men biliktiligin arttyrady. Bul jobaǵa 35 jasqa deıingi jáne jumyssyz júrgen azamattar, jumys ótilimi joq jastar qatysady. Munyń da eńbekaqysy 30 aılyq eseptik kórsetkish kólemin quraıdy.
Kentaý qalasyndaǵy «Mansap» ortalyǵynyń dırektory Jaqsylyq Nuralyuly: «Aldymyzǵa qoıǵan josparǵa sáıkes bıyl jyl sońyna deıin 90 adamdy jumysqa ornalastyrý kózdelgen bolatyn. Aǵymdaǵy jyldyń 6 aıynda qalada «Alǵashqy jumys orny» jobasy aıasynda 78 adam jumysqa ornalasty», - dedi.
Qazirgi tańda úı sharýasymen aınalysyp, jumyssyz otyrǵan áıelder kóptep kezdesedi. Olar zeınet jasyna jaqyndaǵanda jumysqa turýǵa nıet bildiredi. 2023 jylǵy 1 qańtardan bastap zeınetkerlik jasqa deıingi azamattardy jumyspen qamtýǵa járdemdesýdiń belsendi sharalaryna tartýǵa baǵyttalǵan «Kúmis jas» jobasyna qatysýshylardyń kontıngenti men qatysý kezeńi keńeıtiledi. Ótken jyldan bastap «Kúmis jas» jobasyna qatysýshylar kontıngentine 50 jastan asqan jumyssyz azamattar engizildi. Qatysý merzimi 36 aıǵa deıin, sondaı-aq qatysýshylardyń jalaqysy boıynsha sýbsıdııalar mólsheri ulǵaıtylǵan. Sýbsıdııalar mólsheri: jumystyń birinshi jylynda jalaqy mólsheriniń 70%-yn (biraq 30 AEK-ten aspaıtyn), jumystyń ekinshi jylynda jalaqy mólsheriniń 65%-yn (biraq 30 AEK-ten aspaıtyn), jumystyń úshinshi jylynda jalaqy mólsheriniń 60%-yn (biraq 30 AEK-ten aspaıtyn) quraıdy. Kentaý qalasyndaǵy «Mansap» ortalyǵynyń dırektory Jaqsylyq Nuralyulynyń málimdeýinshe, «Kúmis jas» jobasyn iske asyrý sheńberinde jumyspen qamtýǵa járdemdesý sharalarymen Kentaý qalasy boıynsha jyl basynan beri 105 adam jumysqa joldanǵan.
