Keńse tili men qarapaıym jurttyń tili múlde bólek – Nazgúl Qojabek
ASTANA. KAZINFORM – Keıde eki qazaq qazaq tilinde sóılese tura, bir-birin túsinbeı jatady. Onyń sebebi nede? Bul saýalǵa «Kalkasyz qazaq tili» jobasynyń avtory, aýdarmashy, fılolog Nazgúl Qojabek Kazinform agenttiginiń BIZDIÑ ORTA podkasynda jaýap berdi.
- Qazaq tilinde dıalekt joq dep úıretken ustazdarymyz, ıaǵnı túbegeıli erekshelenetin dıalektileri joq, tek jergilikti erekshelikteri bar. Qazir bizdiń bir-birimizdi túsinbeı jatqanymyz, óńirlerge qaraı emes, qyzmet salasyna qatysty. Mysaly, ákimdik qyzmetkerleriniń tili, ıaǵnı keńse tili qarapaıym jurttyń tilinen, sot, medıtsına tili múlde bólek. Sol tildi jasap otyrǵan meniń áriptesterim, bir-birin túsinbeıtin etip qalyptastyryp otyr, - dedi Nazgúl Qojabek áńgime barysynda.
Mamannyń málimdeýinshe, biregeı standart joq. Ár aýdarmashy óz jaýapkershiligin seziný kerek.
- Ár mekemede bir-birden aýdarmashy otyrǵany – paradoks. Mysaly, bir sot otyrysynda ákimdik qyzmetkeri, qarapaıym adam men sýdıa úsheýi de qazaq tilinde sóıleıdi biraq, bir-birin túsinbeı jatady. Sebebi sýdıa sot tilimen, ákimdik qyzmetkeri keńse tilimen, al qarapaıym adam jalpaq tilmen sóıleıdi. Sodan bárine túsinikti bolý úshin orys tilinde sóıleıik dep sheshedi. Kompanııalardyń mátinderindegi qatelerge qatysty úlken paradoks, stereotıp qalyptasyp kele jatyr. Fılologtardyń «kazahoved» degen súıkimsiz sózi bar. Keıde biz maman bolǵan soń mańdaıshalardaǵy jazýǵa syn aıtamyz, kompanııa ıelerine mynaý durys emes dep jazamyz, sol kezde «nash kazahoved» durys dep aıtty deıdi. Osy jerde kazahoved atalyp júrgen adamdardyń jaýapkershiligi bar, - deıdi ol.
Aıta ketsek, «Qazaq tiliniń ulttyq sózdik qory» aqparattyq júıesin qalyptastyrý qaǵıdasy ázirlendi.
Sondaı-aq, bıyl kúzde qazaq tilin tegin úıretetin jasandy zeıin qosymshasy qoldanysqa beriledi.
Eske salsaq, bıyl Býrabaıda ótken Ulttyq quryltaıda Memleket basshysy qazaq tilinde túsirilgen mýltfılmder kóp bolýy qajettigin aıtty.