Qazalydaǵy 164 jyldyq tarıhy bar ǵımarat týraly ne bilemiz
QYZYLORDA. KAZINFORM – Qyzylorda oblysynyń Qazaly aýdanyndaǵy №16 mektep-lıtseı ǵımaraty 164 jyl buryn salynǵan.
Tarıhı derekterge súıensek, mekteptiń alǵashqy ǵımaraty qoǵamdyq bastama negizinde 1860 jyly boı kótergen. Patshalyq Reseı ofıtseri A.Alekseev pen dindar N.Efgradov ony 2 synyptyq orys mektebi etip ashqan. Ýezd bastyǵy Globovtyń Túrkistan general-gýbernatoryna jazǵan hatynda mektepte oqý, grammatıka, arıfmetıka jáne dinge tabyný pánderi oqytylǵany týraly jazylǵan. Mektep 1872 jyly qalalyq ýchılışege, 1878 jyly 2 synyptyq qolóner ýchılışesine aınalǵan.
— Al jańa ǵımaraty 1912 jyly kúıdirilgen kirpishten turǵyzylǵan. Qurylysqa kelimsek ózbek sheberleri jumyldyrylǵan. Oǵan ýezd turǵyndary salyq jınap, qarjy quıǵan. Brıgadaǵa sol kezdegi Túrkistan ASSR ulttyq ister jónindegi komıtet bastyǵynyń orynbasary Sultanqoja Qosymqojaev basshylyq jasaǵan. 1984 jyly tarıhı ǵımaratty «Kazproektrestavratsııa» ınstıtýty esepke alyp, qujattaryn daıyndaǵan, — dedi Qazaly qalasyndaǵy Ǵ.Muratbaev memorıaldyq mýzeıiniń meńgerýshisi Roza Asanova.
Mektep orys-túzem ýchılışesi dep ataldy. 1938 jyly bilim oshaǵyna orys jazýshysy Maksım Gorkııdiń esimi berildi.
Tarıhı mektepte 1914-1917 jyldary Shyǵys jastarynyń jalyndy jetekshisi, «Jas Alash» gazetiniń tuńǵysh redaktory Ǵanı Muratbaev oqyǵan. Ol otyrǵan parta memorıaldyq mýzeıde saqtaýly tur. Qazaq beıneleý óneriniń negizin qalaýshy Serdaly Bekshorın uly Úsendi osynda oqytqan. Odan bólek, munda Orynbor kazak-orys áskerleriniń atamany A.Dýtov, Keńes odaǵynyń batyry G.Shlıapın, general L.Rohlın, KSRO halyq ártisi, QR Halyq qaharmany R.Baǵlanovalar bilim alǵan.
— Mektebimizdi ár jyldary Alekseı Kım, Semen ıAganov, Marqat Dáýqaraev, Valerıı Shın, Lıýdmıla Engel jáne taǵy basqalar basqardy. Túlekterimizdiń arasynda Aýǵan soǵysynyń ardageri, general-maıor Álimjan Ernııazov, qyzdar arasyndaǵy bokstan London Olımpıadasynyń qola júldegeri Marına Volnova, dzıýdo kúresinen Azııa chempıony Abylaıhan Jubanazar sekildi maqtanyshtarymyz bar, — dedi № 16 mektep-lıtseı dırektorynyń mindetin ýaqytsha atqarýshy Ǵalııa Ahmetova.
2012 jyly jeltoqsan aıynda bul aýmaqta tıptik jobada salynǵan 300 oryndyq jańa mektep ǵımaraty paıdalanýǵa berildi. Al jergilikti mańyzy bar eski ǵımaratta qalalyq kitaphana men mýzyka mektebi ornalasqan.
Bıyl Qyzylorda qalasynyń Qazaq AKSR-iniń astanasy atanǵanyna tup-týra 100 jyl toldy.
Aıta ketelik Qyzylorda astana bolǵan kezdegi ǵımarattar týraly jazǵan edik.