Qazaqtyń etnıkalyq kelbeti Altyn Orda dáýirinen bastaý alady – Dáýren Abaev

NUR-SULTAN. QazAqparat – Joshy ulysyn ulyqtaý isinde de, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý isinde de memleket tarıhty ıdeologııanyń jumysyna jekkeli otyrǵan joq. Prezıdent Ákimshiligi Basshysynyń birinshi orynbasary Dáýren Abaev «Ashyq dıalog» alańynda osyndaı pikir aıtty, dep habarlaıdy QazAqparat.

«Qoǵamda tarıhqa baılanysty pikirtalastar bolyp jatýy qalypty protsess dep oılaımyn. Mundaı taqyryptar tóńiregindegi kez kelgen konstrýktıvti pikirtalalas ulttyń tarıhı sanasyn damytýǵa úles qosady. Al tarıhı sana men keleshektiń beınesi, bul – bizdiń tutastyǵymyz. Osy eki komponent arqyly ózimizdiń kim ekenimizdi túsine alamyz», - dedi Prezıdent Ákimshiligi Basshysynyń orynbasary.

Onyń aıtýynsha, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi memlekettik komıssııa qazir óte mashaqatty úlken jumys istep jatyr.

«Qujattar men arhıv jiti zerttelý ústinde. Árbir oqıǵa jeke-jeke zerttelip jatyr. Eshqandaı naýqanshyldyq, tendentsııaǵa boı urý, tarıhty ıdeologııalandyrý talpynysy joq bul iste. Bizdiń mindetimiz óte aıqyn – qujattar men dálelderge arqa súıep qana tarıhtyń aqtańdaqtary men tragedııalyq tustaryna jaryq túsirý.

Mysaly, HІH ǵasyrdyń aıaǵy men HH ǵasyrdyń 30 jyldary aralyǵynda Qazaqstanda 370-ten astam kóterilis bolǵan. Keıde ony sarbadar kóterilisteri dep te ataǵan. Qarmaqshy, Іle, Sozaq kóterilisi mysaly solaı atalǵan. Bul kóterilistiń bárin asharshylyq pen ujymdastyrýdyń aýyrtpalyǵy, sol kezdegi bıliktiń basqynshylyq ádisteri týyndatqan. Sol oqıǵalarǵa qatysqan adamdar resmı sottalyp, «bandıt» retinde esepke alyndy. Áli kúnge deıin qujattarda solaı júr. Bizdiń mindetimiz osy sııaqty máselelerdiń anyq-qanyǵyn anyqtap, shyn máninde qylmysker bolmaǵan adamdardy bas-basyna aqtaý», - deıdi Dáýren Abaev.

Prezıdent Ákimshiligi Basshysynyń orynbasary Joshy ulysy ınstıtýty ne úshin qurylǵanyna da toqtaldy.

«Joshy ulysyn zertteıtin ınstıtýt qurý arqyly biz tarıhı ádildikti qalpyna keltirip jatyrmyz. Eýropa, arab, qytaı, orys derekkózderinde keńestik tarıhnamanyń Altyn Orda dáýirin kóshpeli varvarlar ústemdigi retinde sıpattaýy shyndyqtan alshaq ekenin kórsetedi. Altyn Orda shekarasy aıqyn, ákimshilik basqarýdyń biregeı júıesi bar, qalalary men astanasy bar, saýda joldary qalyptasqan, aqsha aınalymy jolǵa qoıylǵan tolyqqandy memleket bolǵan. Genetıkterdiń zertteýleri boıynsha, qazirgi qazaqtardyń etnıkalyq kelbeti dál osy kezde qalyptasqan. Iá, bizdiń memlekettigimizdiń bastalǵan kezeńi – 1465 jyl. Biraq etnos retinde biz odan da erte, Orda handarynyń basqarýy kezinde qalyptasa bastaǵanbyz. Sondyqtan biz sol kezeńniń tarıhyn asyra silteýsiz, ásirelemeı zerttep bastaýǵa mindettimiz. Joshy ulysynyń ınstıtýty sol úshin quryldy», - dedi Dáýren Abaev.