Qazaqtyń qarııalary ókpesine sýyq tıgen sheshemdi qymyzben emdegen — Zelımhan Zýbarıev

ATYRAÝ. KAZINFORM — Qazaqstanǵa kúshpen jer aýdarylǵan sheshen ultynyń ókili Zelımhan Zýbarıev ózin baýyrmal qazaqtyń bir balasyndaı sezinedi. Óıtkeni, onyń kindik qany qazaq jerinde tamǵan. Áke-sheshesi tarıhy mekenine oralǵanymen, ol týǵan jerinen kóshken joq. Qazir ol Isataı aýdanynyń ortalyǵy — Aqqystaý aýylynda turady. Nemerelerin dombyra úıirmesine bergen. 

«Meniń Otanym – Qazaqstan. Qazaq eli — baıandy mekenim. Qazaq halqy bir kezde taǵdyr tálkegimen Qazaqstanǵa eriksiz qonys aýdarylǵan túrli etnos ókilderin baýyryna tartty. Meıirbandyǵy men qamqorlyǵyn tanytty. Kóńili daladaı darhan jergilikti halyq ózge jurtqa jasa­ǵan jaqsylyǵyn eshqashan buldaǵan joq. Óıtkeni qazaqtar qınalǵan janǵa qol ushyn sozyp, kómektesýdi paryzy sanaıdy. Osyndaı keńpeıildi halqy bar táýelsiz Qazaqstanymyzda qoǵamdyq kelisim men tatýlyq, el birligi nyǵaıyp, tolaǵaı tabysqa qol jetkizip kelemiz, - deıdi Zelımhan Zýbarıev.

Onyń aıtýynsha, Ekinshi dúnıejú­zi­lik soǵystyń órti laýlap turǵan shaq­ta, 1944 jylǵy 23 aqpan – 9 naýryz ara­lyǵynda cheshender men ıngýshtardy ataqonysynan aıyryp, kúshtep jer aýdarý naýqany júrgizilgen. Ataqonysyn qı­masa da talaı otbasy eńiregende etegi jasqa tolyp, solaqaı saıasattyń qur­banyna aınalǵan. 

«Sol kezde taý bókterinde jan baǵyp otyrǵan áke-sheshemdi de aqpannyń aıazdy kúninde júk vagonyna tıep ala jóneldi. Qaıda, nege bara jatyr? Ony ózderi de túsine almaǵan. Shoıyn jol boıymen zyrlaǵan poıyz­dyń vagony qaqap turǵan. Talǵajaý eter tamaq ta joq. Stansalarǵa toqtaǵan­da ǵana jergilikti turǵyndar usynǵan taǵam­men ózek jalǵap otyrǵan. Sóıtip, on segiz kún­nen keıin Almatyǵa jetipti. Qýǵyn-súrginge ushyraǵan otbasylardy ári qaraı mashınamen Alataý baýraıyndaǵy «Altynemel» degen aýylǵa aparǵan. Úıel­­meli-súıelmeli jeti balasymen kel­­gen ákem Asabalı men sheshem Nanany qam­­qorlaǵan jergilikti qaıyrymdy jan­darǵa aıtar alǵysymyz sheksiz», - deıdi Zelımhan Zýbarıev.

1944 jyldyń kókteminde qazaq hal­qynyń qamqorlyǵyn kórgen ákesiniń otbasysy shaǵyn baspanaǵa ıe bolǵan eken. Ákesi áýeli kolhozdyń ógiz arbasymen, keıin at-arbamen sý tasyǵan. Al, anasy sharýashylyq qoımasynda jumys istep, bıdaı tazartýǵa kómektesken. «Alty­nemel» aýylyndaǵy №3 bólim­shede jıyrma jyl turǵan áke-sheshesi 1964 jyly týǵan jerine oralypty.

«Ózimniń kindik qanym qazaq jerinde tamǵan soń, osynda qalýdy jón kórdim. Qazaqtyń balalarymen birge oınadym. Birge óstim. Mektepte birge bilim aldym. Júrek túkpirinde solardy qımastyq sezimi tutandy. Qazaq aýylynda eseıip, 1969 jyldan nemere aǵaıym Adammen birge Atyraý oblysyndaǵy Inder aýdanynyń «Pýt Ilıcha» keńsharynda jumys istedim. Osynda turmystyq, áleý­mettik nysandar men turǵyn úı saldyq. Tehnıka jóndedik. Sol kezde meniń aldymnan udaıy jaqsy adamdar kezikti. Sharýashylyqtaǵy Satan Moldashev, Qýan Qulǵalıev, Sháshı Edilbaev, Zınel Órbisinov, Myrzaǵalı Eginbaev sekildi aǵalarymnyń qamqorlyǵyn talaı ret sezindim», - dep ótken kúnderdi eske aldy ol.

Keıin Almaty avtomobıl joldary ıns­tıtýtyn bitirgen. Sol kezde jańadan boı túzeı bastaǵan Isataı aýdanynyń ortalyǵy – Aqqystaý aýylyna kóship kelgen. Munda alǵashqyda №89 jol qu­rylysy ýchaskesinde tseh masteri bolǵan. Keıin asfaltbeton zaýytyna, jol qurylysy ýchaskesine basshylyq etken.

«Qazir Atyraý óńirinde bizdiń otbasymyzdy bilmeıtinder kemde-kem. Kórshilerimdi, áriptes bolǵan jandardy – bári-bárin týǵan aǵaıynymdaı kóre­min. Basqasha aıtqanda, ózimdi baýyr­mal halyqtyń balasyndaı sezinemin. Sol sebepten, jubaıym Ámınat ekeýmiz balalarymyz men nemerelerimizdiń ana tilimizben birge, qazaqshany da meńgergenin qaladyq. Óıtkeni qazaq tili – meniń áke-sheshemdi ózge ult dep jatsynbaı, jaqynyndaı baýyryna tartqan darhan kóńildi qazaqtyń ana tili, táýelsiz Qazaqstanymyzdyń memlekettik tili. Shúkir, balalarym da, nemerelerim de qazaqsha maqaldardy aıtyp, oıyn erkin bildiredi. Bári de qazaqtyń salt-dás­túrine jete qanyq bolyp ósti. Shańy­raǵymyzǵa bas suqqan ár adamǵa áıelim qazaqtyń ulttyq taǵamdary – dastarqan jaıyp, qymyz ben shubatty, baýyrsaq pen qaımaqty, jal-jaıa men qazyny, irimshik pen qurt-maıdy usynady. Mine, biz qazaq halqyna degen alǵysymyzdy osylaı bildirip kelemiz», - deıdi Zelımhan Zýbarıev.

Zýbarıevter otbasynyń Aqqystaý aýylyn meken etkenine qyryq jyldan asty. Sodan beri janyna adal dos, syılas adamdardy jı­naýǵa tyrysyp keledi. Ásirese, qazaq­tyń azamattaryn ishtartyp turady. Nemereleriniń dombyra úıirmesine baryp, kúı tartqanyn qalaıdy. 

«Ákem ómirden ótkenshe «Sonaý qıyn-qystaý kezeńde qazaq halqy aýyr jaǵdaıdy bastan ótkerip otyrǵanyna qaramastan, kúshtep jer aýdarylǵan bizge barynsha qamqorlyq kórsetti. Qazaqtyń baýyrmaldyǵy men meıirimine jetetin eshteńe joq» dep alǵysyn jaýdyryp otyratyn edi. Qazaqstanǵa kelgennen soń anam ókpesine sýyq tıgizip alypty. Sheshem aýyryp jatqanda jergilikti qazaq qarııalary kún saıyn qymyzyn ákelip, tez saýyǵyp ketýine qol ushyn sozypty. «Ashtyqta jegen quıqanyń dámi aýyzdan ketpeıdi» degendeı, sol kezdegi qazaqtyń qaıyrymdylyǵy eshqashan umytylmaıdy. Árqashan darhan kóńildi, márt minezdi qazaq halqyna alǵysymdy bildirýdi paryzym dep sanaımyn», - dedi ol.