Qazaqstannyń Japonııaǵa eksporty eki esege ulǵaıdy - Elshi
- Erlan Keńesuly, bıyl Qazaqstan men Japonııa qarym-qatynasynda qandaı mańyzdy sharalar ótedi?
- Bıyl 1 mamyrda Japonııada murager hanzada Narýhıtonyń taqqa otyrýyna baılanysty jańa jyl sanaýy bastalady. Bul - japondyqtar úshin óte kıeli oqıǵa. Osyndaı mańyzdy kezeńge Astana men Tokıo tıisti deklaratsııaǵa qol qoıý arqyly bekitilgen «strategııalyq seriktes» retinde keledi.
Táýelsizdiktiń alǵashqy kúnderinen bastap, Elbasy Nursultan Nazarbaev Japonııamen ekijaqty yntymaqtastyqty damytýǵa basa nazar aýdaryp keledi. 2016 jyldyń qarashasynda Memleket basshysynyń Tokıoǵa jasaǵan resmı sapary ulttyq ekonomıkany jańǵyrtýdy sátti júzege asyrýǵa qajetti japondyq ınvestıtsııalar men tehnologııalardy tartýǵa baǵyttalǵan edi. Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdentimen kezdesýde japondyq kompanııalardyń kóshbasshylary Qazaqstannyń qolaıly ınvestıtsııalyq jaǵdaı jasaýǵa múddeli ekenine kóz jetkizdi.
- Qazaqstan men Japonııa arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń qazirgi jaı-kúıin qalaı sıpattaýǵa bolady?
- 2018 jyly Qazaqstan men Japonııa arasyndaǵy ekijaqty saýda aınalymy 2 mlrd AQSh dollaryn qurap, aldyńǵy jylmen salystyrǵanda 54% ósti (1,3 mlrd dollar).
Bul aralyqta qazaqstandyq eksport 70% ósip, 1,5 mlrd dollarǵa jetti. Sońǵy 6 jylda Qazaqstannyń Japonııaǵa eksporty oń ózgeristerdi kórsetti - 2013 jyly 628 mln dollar bolǵan bul kórsetkish 2018 jyly - 1,5 mlrd dollarǵa deıin eki esege artty.
Qazaqstandyq eksporttyń taýarlyq qurylymynda munaı jáne metall úlesi basym - muny tarıhı qalyptasqan jaǵdaımen jáne eki eldiń halyqaralyq saýdadaǵy ekonomıkalyq rólimen baılanystyrýǵa bolady.
Osyǵan oraı, Elshilik qyzmetindegi negizgi basymdyq qazaqstandyq eksporttyń qurylymyn ártaraptandyrýǵa jáne ondaǵy shıkizattyq emes taýarlar úlesin arttyrýǵa baǵyttalǵan. Japonııanyń tutyný naryǵy ózderiniń ishki óndirisimen tolyq qamtylǵan, sondyqtan japondyq naryqqa kirýde elimiz qatal básekelestikke, arnaıy talaptarǵa jáne ulttyq suranystyń ózgesheligine tap bolady. Osyǵan qaramastan 2018 jyly qazaqstandyq kompanııalar Japonııaǵa maqsary maıy men tabıǵı baldy eksporttady. Sonymen birge, Qazaqstannyń mal sharýashylyǵy ónimderin, jylqy etin japon naryǵyna shyǵarý máselesi pysyqtalýda.
- Eki el arasynda qandaı naqty ınvestıtsııalyq jobalar júzege asyp jatyr?
- Japonııa elimizdiń jetinshi iri sheteldik ınvestory bolyp sanalady. 2017 jyly japondyq ınvestıtsııalardyń jalpy kólemi 357 mln dollardy qurasa, 2018 jyldyń 9 aıynda - 304 mln dollarǵa jetken. Investıtsııalardyń basym bóligi munaı-gaz jáne taý-ken salalaryna berilgen. Oǵan qosa, sońǵy jyldary Qazaqstannyń óndiristik sektorynda japondyq kapıtal belsendi bola tústi. Máselen, tek qana 2018 jyly birneshe mańyzdy jobalar iske asyryldy:
1) Qapshaǵaıda «Nissin Foods» kompanııasynyń tamaq ónimderin shyǵarý zaýyty iske qosyldy;
2) Almatyda «Tokyo Rope» kompanııasynyń ınjenerlik qorǵanys júıelerin shyǵaratyn 2-shi zaýyty ashyldy;
3) Astanada «NYK Line» kompanııasynyń kóliktik-logıstıkalyq termınal qurylysy aıaqtaldy;
4) Almatyda «Hino Motors» kompanııasynyń servıstik-qurastyrý ortalyǵy resmı túrde ashyldy.
Jalpy 2019-2021 jyldary Qazaqstan ekonomıkasyna Japonııadan 800 mln AQSh dollarynan 1 mlrd AQSh dollaryna deıin sheteldik ınvestıtsııa túsedi dep boljanyp otyr.
- 2019 jyly saýda-ekonomıkalyq qatynastardy odan ári damytýdyń jospary qandaı?
- Saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń negizgi tetigi - Ekonomıkalyq yntymaqtastyq boıynsha Qazaqstan men Japonııanyń úkimettik jáne jeke sektorlarynyń birlesken komıssııasy bolmaq. Bıyl Tokıoda Birlesken komıssııanyń jáne Іskerlik keńestiń 8-shi otyrysyn ótkizýdi josparlap otyrmyz.
Qazaqstanda 70-ten astam japon kásiporyndary munaı men gaz, metallýrgııa, qarjy, taý-ken ónerkásibi, avtomobıldi kóterme satý jáne logıstıka syndy salalarda jumys isteýde. Qazirgi ýaqytta Japonııanyń transulttyq korporatsııalary ókilderinen quralǵan «Keidanren» Bıznes federatsııasy mıssııasynyń Qazaqstanǵa sapary uıymdastyrylyp jatyr. Odan bólek, saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqty keńeıtý jáne Qazaqstannyń ınvestıtsııalyq ahýalyn tanystyrý maqsatynda Tokıoda bıznes-forým ótkizý josparlanǵan. Qazaqstannyń Kansaı, Chýbý jáne Kıýsıý aımaqtaryndaǵy Qurmetti konsýldyqtary arqyly japon óńirlerimen saýda-ekonomıkalyq baılanystar ornatylady.
- Ótken aıda Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Qazaqstan men Japonııa arasynda tikeleı áýe qatynasyn ornatýdy tapsyrdy. Bul tapsyrma qalaı oryndalyp jatyr?
- Memleket basshysynyń tapsyrmasymen Astana men Tokıo arasynda tikeleı áýe qatynasyn ashý týraly Japonııanyń avıatsııalyq mekemelerimen kelissózder júrgizilip jatyr. Búginde tikeleı reısterdi júzege asyrýǵa qajetti quqyqtyq baza bar. Elshilik Tokıodaǵy «Narıta» áýejaıynda slot berý máselesin sheshti. QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń málimetinshe, tikeleı reısti 2019 jyldyń ekinshi jartysynda ashý josparlanyp otyr.
- Suhbatyńyzǵa rahmet.