Qazaqstannyń qaı bankinen ıpoteka alǵan tıimdi

ASTANA. QazAqparat - Álqıssa, álemdi dendegen daǵdarysta bankterdiń «baǵy taıýǵa» shaq qaldy. Sodan bolar devalvatsııadan keıin ekinshi deńgeıli banktiń birazy ıpotekalyq nesıe berýdi toqtatyp, qalǵany talaptaryn kúsheıtti. Máselen qazir Qazkommertsbank pen Nurbank ıpoteka berýdi ýaqytsha toqtatqan. Al Eýrazııalyq bank tek ózinde kepilde turǵan, satylymǵa shyǵarǵan páterlerdi ıpotekaǵa resimdeıdi. ıAǵnı úılerin kepilge qoıyp nemese ıpotekaǵa alyp, aqshasyn tóleı almaǵan jurttyń jyljymaıtyn múligin bank ózi saýdaǵa shyǵaryp jatyr. Mundaǵy páterlerdiń sany shekteýli. Aıta keterligi, ıpotekanyń tóńiregindegi turaqsyzdyq belgili bir deńgeıde jurtshylyqtyń turmysyna da áser etpeı qoımaıdy. Óıtkeni, qazirgi tańda baspana alýdyń, úıge ıe bolýdyń birden bir joly - ıpoteka. Osylaısha, ıpoteka turǵyn úı naryǵyna da óz órnegin salyp otyr. Al bizdiń bankterdegi ıpotekalyq naryq qalaı? Osyǵan zer salsaq.

Sonymen Qazaqstanda qaı bankter ıpotekalyq nesıe beredi? Sharttary men shyǵyny qandaı? Qazaqstan Respýblıkasy Bankteri qaýymdastyǵynyń resmı saıtyndaǵy tizimde bıylǵy 1 qańtardaǵy esep boıynsha elimizde ekinshi deńgeıli 34 bank bar ekeni kórsetilipti. Sonyń ishinde kópshilik senetin Qazaqstan Halyq banki kepildi-kepilsiz nesıege qoıylar talapty ábden kúsheıtken. Munda klıentter eki sanat boıynsha jikteledi: aılyq eńbekaqysyn Halyq bankinen alatyndar jáne eńbekaqysyn ózge bankten alatyndar.

Jalaqysyn Halyq bankten alatyndar úshin ıpotekanyń paıyzdyq mólsherlemesi 14-15 %. Al aılyq jalaqy 150 myńnan joǵary bolýy kerek. Eńbekaqysyn ózge bankten alatyndar úshin paıyzdyq mólsherleme 17-18 %, aılyǵy 300 myń bolýy shart. Bul arada zeınetaqy jarnasy men memlekettik salyqty shegergende qolyńyzǵa taza tıetin tabysty aıtyp otyrmyz. Eki jaǵdaıda da, aılyǵyńyz ne 150 myńǵa, ne 300 myńǵa jetpese taǵy bir adamdy qosalqy qaryzger retinde tartýǵa bolady. Óz aılyǵyńyz 80 myń bolsa, zeınet jasyna jetpegen, qolyna 70 myń aılyq alatyn jaqyndaryńyzdyń birin kepil ete alasyz. Kópshilikke túsinikti tilmen aıtqanda «garant» degenimiz osy. Áke-shesheńiz, baýyrlaryńyz, joldasyńyz, 21 jasqa tolǵan balańyz nemese jubaıyńyzdyń baýyrlary kepil bola alady. Árıne basynda nesıesi joq, tabysy kópteý biri kerek. Banktiń talaby osy.  

Munda ıpotekany 30 jylǵa deıin resimdeýge bolady. Alǵashqy jarnasy Astana men Almaty qalalary úshin 10%, ózge aımaqtar úshin 20%. Alǵashqy jarna mólsherin esepteý úshin alatyn úıdiń baǵasyn júzge bólip, shyqqan sandy onǵa nemese jıyrmaǵa kóbeıtesiz. Alǵashqy jarnadan qalǵan somany sizdiń múmkindigińizge qaraı birneshe jylǵa ıpoteka retinde telip beredi.

Bank TsentrKredıtte 35 jasqa deıingi jas otbasylar úshin arnaıy ıpotekalyq baǵdarlama bar. Al qalǵan buqara úshin alǵashqy jarna 30% quraıdy. Tek munda qatań eskeretin jaıt - paıyzdyq mólsherleme. Kez kelgen bank kepildi nesıe resimdegende beretin somadan belgili bir mólsherde (5-7%) komıssııa ustaıdy. Bank TsentrKredıtte eki nusqa bar: komıssııamen jáne komıssııasyz. Eger komıssııasyn birden ustap qalsyn deseńiz ıpotekany 14,5 paıyzben alasyz. Al komıssııasyz resimdeseńiz paıyzdyq mólsherleme 21,5%. Sizge tıimdisi birinshi nusqa. Sebebi 10-15 jyl boıy 21,5 paıyzben ıpoteka tóleý qaltańyzǵa qymbatqa túsedi.

Sberbankte de dál osyndaı shart. Jas otbasylarǵa jeke baǵdarlama qarastyrylǵan. Qalǵan el  úshin alǵashqy jarna - 20%. Jıyrma jylǵa deıin beredi. Paıyzdyq mólsherlemesi 15,1 %. Eger eńbekaqyny osy bankten alatyn bolsańyz, bir-eki paıyzdyq jeńildik bar. Kókeıdegi «baǵasy osyndaı úıdi alsam, ıpoteka bere me eken» degen kúdikti seıiltý úshin jeke kýáligińizdi, mekenjaı anyqtamasyn, jumys ornynan jalaqyńyzdy jáne eńbek ótilińizdi rastaıtyn qujat aparyp, aldyn ala eseptetip alýyńyzǵa bolady. Osy bir aldyn ala sheshim oń shyǵarylsa, bilek sybanyp, boljamdy baǵadaǵy úıdi izdep, iske kirise berińiz.

Forte bank bolsa ıpotekalyq nesıeni 15 jylǵa deıin resimdeıdi. Alǵashqy jarnasy 15 paıyzdan bastalady. Qalǵan aqparatty bara bilesiz.

RBK banki on jylǵa deıin beredi. Alǵashqy jarnasy 20%. Paıyzdyq mólsherlemesi 19-20%. Astanalyqtar úshin bul banktiń usynatyn taǵy bir nusqasy bar. Ózara seriktestik kelisimshart jasasqan «Elorda damý» JShS qurylys kompanııasynyń jańadan salynǵan úılerin jeńildikpen beredi. Alǵashqy jarnaǵa 10% mólsherinde qarjyńyz bolsa jetkilikti. Qalǵanyn 15 jylǵa ıpotekaǵa resimdeısiz. Ózge óńirlerdegi qurylys qarqyny ázirge mundaı múmkindikterge jol ashqan joq.

ATF banktiń alǵashqy jarnasy - 20%. 15 jylǵa deıin 16 paıyzben beredi. Sońǵy jumys ornynda kemi alty aı eńbek etip júrgenińizdi tıisti qujatpen rastaý qajet. Bul barlyq banktiń talaby. Rastamaǵan jaǵdaıda alǵashqy jarna 70% quraıdy. Sondaı-aq ATF bank ózinde kepilde turǵan páterlerdi de ıpotekaǵa beredi. Atalmysh páterler týraly tolyq aqparatty bank saıtynyń «satylymǵa shyǵarylǵan jyljymaıtyn múlikter» baǵanynan bile alasyz. ATF te «Bank RBK» sekildi qurylys kompanııasymen kelisimshart jasasqan. BI Group qurylys kompanııasynyń sý jańa páterlerin kepildi nesıege beredi. 

 

Salystyrýǵa ońaı bolý úshin keste túrindegi qysqasha qısap:

 

Bankter	Paıyzdyq mólsherlemesi	Alǵashqy jarna	Resimdeletin merzimi	Eskertý
Qazaqstan Halyq banki	14-15%	Astana, Almaty qalalary úshin 10%, ózge óńirler úshin 20%	30 jyl	Bul jalaqyny Halyq bankinen alatyndar úshin. Ózge bankten alatyndarǵa qoıylar talap joǵaryda jazyldy.
Bank TsentrKredıt	14,5 - 21,5%	30%	20 jyl
Sberbank	15,1%	20%	20 jyl
Forte bank	---	15%	15 jyl
Bank RBK	19-20%	10-20%	10-15 jyl
ATF bank	16%	20 - 70%	15 jyl

 

Túsiniktirek bolý úshin samsaǵan sandarmen emes, bastan ótken tájirıbeni jalpaq tilmen jetkizip kórelik. Mysal úshin Qaraǵandynyń qaq tórinen nemese Astananyń shetki aýdandarynan baǵasy 7 mln teńge turatyn bir bólmeli páterdi almaqsyz delik. 7 mıllıonǵa Qaraǵandynyń ortalyǵynan nemese Ońtústik-shyǵys aýdanynan tańdap júrip táýir páter ala alasyz. Al Astananyń «Lesnaıa Polıana» syndy shetki aýdanynan  nemese oń jaǵalaýdan sharshy metri shaǵyn bir bólmeli páter tabýǵa bolady. (Eskertý! «Lesnaıa Polıana» sol jaǵalaýǵa jaqyn bolǵanymen irgeles aýdan esebinde. Astana qalasyna kirmeıdi, Aqmola oblysyna jatady).

Alǵashqy jarnańyz jetkilikti bolsa jáne jalaqyńyz 120 myńnan joǵary bolsa baǵasy 7 mln turatyn páterdi kez kelgen bankten kedergisiz ala alasyz. (Halyq bank úshin 150 myń). Eger aılyq jalaqyńyz 120 myńǵa jetpese, ekinshi adamdy kepil retinde tartýǵa bolady. Aı saıynǵy tólem 60-80 myńnyń muǵdarynda shyǵady. Alǵashqy jarnańyz talap etilgen somadan kóp bolsa tipti jaqsy. Aı saıynǵy tólem de, qaryzdy qaıtaratyn ýaqyt ta az bolmaq. Alatyn úıińizdiń qujatynda shıkilik bolmasa ıpoteka resimdeýge 1 aı ýaqyt ketedi.

Eskerińiz! Kepil bolǵan adam Siz osy ıpotekany tolyqtaı tólep bitkenshe basqa ıpoteka resimdeı almaıdy, iri mólsherde kepilsiz nesıe de ala almaıdy. Bankter 200-300 myńdaǵan jalaqy alatyn jumysqa aýyssa ǵana berýi múmkin. Sebebi siz alǵan ıpoteka ol adamnyń moınyna da iligip, jaýapkershilikti teńdeı qaryz esebinde kóteresiz. Sosyn bankterdegi nesıe bıýrosynyń bazasynda da ondaı kepilger adamnyń aty-jóni shyǵyp turady.  Joǵaryda biz kórsetken ekinshi deńgeıli bankterden bólek, ıpotekany memlekettik «Turǵyn úı qurylys jınaq banki» AQ arqyly da rásimdep alýǵa bolady.  Alaıda, kez-kelgen bank sekildi bul da bir jatqan «batpanquıryq» emes. Onyń da ózindik kúrdeli tetikteri bar. Sondyqtan dál osy bankten nesıe rásimdeýde kezdesetin «túsinispeýshilikter» men qıyndyqtar týraly aldaǵy ýaqytta arnaıy jazǵandy oryndy dep sanadyq.