Qazaqstannyń bas gematology transplantatsııadaǵy basty jetistikterdi atady
ASTANA. KAZINFORM – Keıingi 15 jylda Qazaqstannyń Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵynda shamamen 800 súıek kemigin transplantatsııalaý operatsııasy jasaldy, al naýqastardyń ómir súrý deńgeıi jyldan-jylǵa artyp keledi. Eń bastysy, transplantatsııaǵa uzyn-sonar kezek joq.
Ulttyq ǵylymı onkologııa ǵımaratyndaǵy Onkogematologııa jáne súıek kemigin transplantatsııalaý ortalyǵy medıtsına ǵylymdarynyń kandıdaty Vadım Kemaıkınniń jetekshiligimen jumys isteıdi jáne munda naýqastar ómiri uzartylady.
Vadım Kemaıkın Tselınograd qalasynda dárigerler otbasynda dúnıege kelgen. 1990 jyly medıtsınalyq ınstıtýtty bitirgen soń, ınternatýradan ótip, reanımatolog mamandyǵyn alǵan jáne qalalyq aýrýhanalarda jumys istegen.
– Men bala kezimnen-aq «Dáriger Aıbolıt» boldym. Úshinshi kýrstan keıin gematologııa bóliminde qosymsha jumys istedim. Sol kezde gematologııaǵa ǵashyq bolyp, 1987 jyldan beri osy saladamyn, - dep eske alady Vadım Kemaıkın.
Onyń basshylyǵymen jumys isteıtin dárigerler toby Qazaqstanda alǵash ret naýqasqa súıek kemigin transplantatsııasyn jasaǵan.
Búginde Onkogematologııa ortalyǵy men Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵy – elimizde aýtologııalyq, allogendik jáne gaploıdenttik sekildi transplantatsııanyń barlyq túrin jasaıtyn jalǵyz mekeme. Munda dıagnostıka men hımıoterapııadan bastap, diń jasýshalaryn transplantatsııalaýǵa jáne ońaltýǵa deıin emdeýdiń tutas tsıkli qalyptasqan.
15 jylda ortalyqta súıek kemigin transplantatsııalaý boıynsha shamamen 800 ota jasaldy, al aldaǵy jyldary bul kórsetkish myńnan asady dep kútilip otyr. Bólimshelerdiń keńeıýi, jańa tósek-oryndardyń ashylýy jáne zamanaýı hattamalardyń engizilýi otaǵa kezekti qysqartýǵa ǵana emes, naýqastardyń ómir súrý deńgeıin arttyrýǵa da múmkindik beredi.
– Biz naýqastardyń aman qalý kórsetkishiniń ósip jatqanyn kórip otyrmyz. Mysaly 2017 jyly kóptegen mıeloma kezinde bes jyldyq ómir súrý deńgeıi nebári 17% bolatyn. Al qazir súıek kemigin transplantatsııadan ótken naýqastar arasynda bul kórsetkish 82-83%-ǵa jetti, al zamanaýı nysanaly preparattardy (targettik terapııa) qoldanǵanda – 66%-ǵa deıin jetedi. Bul alǵa jasalǵan úlken qadam, - dedi Vadım Kemaıkın.
Onyń aıtýynsha, osy jyldary ortalyq tek sandyq jaǵynan emes, sapalyq turǵyda da ósti: buryn transplantatsııa bólimshesinde bar bolǵany 6 tósek-oryn bolsa, búginde olardyń sany 27-ge jetti, al jyl saıyn ortalyqta em alatyn naýqastardyń jalpy sany 2 myńǵa deıin ósti. Endi olar jylyna 180 transplantatsııaǵa deıin jetýdi josparlap otyr.
Jyl ótken saıyn qazaqstandyqtardyń kópshiligi óz elinde emdelip júr. Dárigerdiń pikirinshe, endi shetelge barýdyń qajeti joq – mundaǵy emdeý tıimdiligi sheteldik klınıkalardan kem emes, jasalǵan jaǵdaı da álemdik standarttarǵa saı. Onyń ústine, kómek tegin kórsetiledi.
– Meniń eń úlken tilegim – azamattarymyzdyń shetelge em izdep barmaýy. Ondaǵy emniń tıimdiligi bizdegiden joǵary emes, biraq orasan kóp qarajat jumsalady. Ol úshin adamdar nesıe alady, al nátıje árdaıym júz paıyz bolmaıdy. Qazir ózimizdiń Qazaqstanda emdelýge qajetti barlyq múmkindik bar, - dep atap ótti ol.
Qyryq jylǵa jýyq tájirıbesi bar Vadım Kemaıkın myńdaǵan naýqastarǵa kómek kórsetti, jańa býyn dárigerlerin tárbıeledi jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń shtattan tys bas gematology atandy. Ol – Densaýlyq saqtaý mınıstrligi bekitken onkogematologııalyq aýrýlarǵa arnalǵan ǵylymı maqalalar men ulttyq klınıkalyq hattamalardyń avtory.
Bul tsıfrlardyń artynda tiri adamdardyń taǵdyrlary jatyr. Ortalyq patsıentteriniń biri – Stepnogorsk qalasynan kelgen 34 jastaǵy Olga Fedına. Ol bir jyldan astam ýaqyt boıy Astanada em qabyldap, súıek kemigin transplantatsııalaýǵa daıyndalyp júr.
– Ujym óte jaqsy, Vadım Matveevıchtiń basshylyǵymen jumys isteıtin óte myqty komanda. Bas dárigerden bastap sanıtarlarǵa deıin barlyǵy óte iltıpatty. Keremet jaǵdaı jasalǵan, bári ádemi ári jaıly. Eń jaqsysyna senemin, saýyǵatynyma senemin, - deıdi Olga.
Ortalyq patsıentteri munda em qabyldap qana qoımaıdy, úlken bir otbasynyń múshesine aınalady. Munda barlyq naýqasqa qoldaý kórsetiledi. Ortalyqtyń jaıly dálizderinde aýyr derttiń eń qıyn kezeńderinen ótip, ómirge qaıta oralǵan adamdardy kezdestirýge bolady.
– Qazir shamamen myńǵa jýyq transplantatsııa jasaldy. Olardyń árqaısysy – jeńistiń, orasan eńbektiń nátıjesi. Óıtkeni súıek kemigin transplantatsııalaý – negizinen jasýshalardy quıý protsesi ǵana. Biraq transplantatsııaǵa daıyndyq pen odan keıingi kútim – óte kúrdeli, ǵylymı ári eńbekqorlyqty talap etetin jumys. Biz basqa adamnyń ımmýndyq júıesin transplantatsııalaımyz jáne ony jańa aǵzada ómir súrýge beıimdeýimiz kerek. Bul ońaı emes, biraq biz ony eńserip kelemiz, - deıdi V. Kemaıkın.
Ortalyq tek klınıka ǵana emes, jas mamandar úshin naǵyz mektepke aınaldy. Keıingi jyldary munda 65 rezıdent oqytylyp, eldiń ár óńirinde jumys istep, onkogematologııalyq kómek júıesin nyǵaıtyp júr.
– Biz úshin mańyzdysy – tek emdeý emes, úıretý de. Jas dárigerler osynda kelip, bar protsesti óz kózimen kóredi, tájirıbe jınaıdy, keıin óz qalalaryna sol bilimmen oralady. Osylaısha, kásibı mamandar jelisi birtindep keńeıip keledi, - dep atap ótti ol.
Búginde Qazaqstanda qan júıesi onkologııalyq aýrýmen 13 myńnan astam adam ómir súrip jatyr, jyl saıyn taǵy shamamen 2,5 myń jańa jaǵdaı anyqtalady. Árbir qutqarylǵan ómir – Vadım Kemaıkın syndy dárigerlerdiń ondaǵan jyldyq eńbeginiń nátıjesi.
Buǵan deıin myńdaǵan jyldar boıy muz qursaýynda jatqan saqtar murasyn taýyp, qazaqtyń baı tarıhyn jańǵyrtqan ǵalym, arheolog Zaınolla Samashev týraly jazǵan edik.