Qazaqstanǵa Reseı, Qytaı, Ózbekstannan kiretin 6 ózenniń sýy paıdalanýǵa múldem jaramsyz kúıge jetken
ASTANA. KAZINFORM – Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń ýytty zattardyń transshekaralyq tasymaldanýy jónindegi jarty jyldyq bıýlleteni jarııalandy.
Qujattaǵy málimetke súıensek, mamandar elge syrttan kiretin 31 transshekaralyq ózenniń boıyna ornatylǵan 39 gıdrohımııalyq tustamadan alynǵan synamalarǵa monıtorıng júrgizgen.
Sonyń qorytyndysy boıynsha, Reseı Federatsııasynan elge aǵyp kiretin 6 ózende ýytty zattarmen lastanýdyń 5-klasy tirkelgen. ıAǵnı, bul ózenderdiń sýy tek gıdroenergetıka, paıdaly qazbalardy óndirý, gıdrokólik sııaqty ónerkásiptiń keıbir túrlerine ǵana jaramdy degen sóz. Olar: Esil (qalqyma zattar), Úı (nıkel), Jaıyq (fosfattar), Shaǵan (fosfattar), Qaraózen (fosfattar), Saryózen (fosfattar), Elek – Shilik a. (fosfattar).
Al lastanýdyń «5+» klasy Reseıden keletin 4 ózende baıqalǵan. ıAǵnı, bul ózender sý paıdalanýdyń barlyq túrine jaramsyz degen sóz. Olar: Tobyl – Aqqarǵa a. (kaltsıı, magnıı, mıneralızatsııa, hlorıdter, marganets, nıkel, sýlfattar), Tobyl – Mılıýtınka st. (marganets), Áıet (marganets), Toǵyzaq – Toǵyzaq st. (marganets), Obaǵan (magnıı, mıneralızatsııa, marganets, hlorıdter).
Sondaı-aq, bastaýyn Qytaıdan aýmaǵynan alyp jatqan 2 ózende lastanýdyń «5+» klasy tirkelgen. Olar: Qara Ertis (qalqyma zattar), Emel (qalqyma zattar). Ózbekstannan aǵyp kiretin Keles ózeni de lastanýdyń «5+ klasyna» dýshar bolǵan (qalqyma zattar). Qyrǵyz Respýblıkasynan kiretin Talas ózeninde lastanýdyń 5 klasy tirkelgen (qalqyma zattar).
«Qazaqstan Respýblıkasynyń 7 transshekaralyq ózeninde 51 joǵary lastaný, 2 ekstremaldy joǵary lastanýy jaǵdaıy tirkelgen», - dep jazylǵan qujatta.
Bıýlletende Іle ózeniniń arnasyndaǵy hımııalyq elementterdiń shógindileri azaımaı turǵany da aıtylǵan.
«Ótken kóktemgi maýsymda kelesi ózenderdiń arnalary hımııalyq elementtermen kóbirek lastanǵan bolyp shyqty: Іle ózeni – lastaný kózderi belgisiz, bul aqparatty alý qajet. Sondaı-aq, Qarabalta ózeniniń lastaný kózderi retinde Aq-Túz ken ornyndaǵy kendi qaıta óńdeý qaldyqtary jáne «Qara-Balta» taý-ken kásipornynyń (Qyrǵyzstan) radıoaktıvtik qaldyq saqtaý qoımasy bolýy yqtımal», - dep jazady bıýlleten avtorlary.
