Qazaqstanǵa kóship kelgen Joltaı men Ivanbek qazaq tilin qalaı tez úırendi

ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstanda Joltaı esimdi AQSh azamaty turady. Los-Andjeleste týǵan ekspattyń shyn esimi – Joel Adomson. Basynan taqııasyn tastamaıtyn ol Jibek Joly arnasynyń «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna suhbat berdi. 

– Qazaqstanǵa alǵash ret kelgenimde qazaqtarǵa meniń atymdy aıtý qıyn boldy. Tili kelmegen soń qazaq dosym «Seni Joltaı dep ataımyn» dedi. Sodan beri men ózimdi Joltaı dep tanystyramyn, - deıdi Joel Adomson.

Ol elimizge 1990 jyly kóship kelgen. Sodan beri birneshe qalada jumys istep úlgergen.

– Meniń áıelim – eston ultynan. Ol óziniń shyqqan tegin jetik bilgisi keldi. Biraq ol kezde amerıkalyqtarǵa KSRO-ǵa kirý óte qıyn boldy. Vıza bermeıtin. Sol jyly Qazaqstanda 1 jyl qazaq tilin úırený úshin daıarlyq kýrsy ashyldy. Biz sol múmkindikti paıdalandyq. Alǵashynda 1 jyl oqyp, AQSh-qa qaıtamyz dep oılaǵanbyz. Biraq bizge osynda jumys isteýge usynys jasady. Qazaqstanda Almaty, Atyraý qalalarynda jumys istedim. Keıin biraz jyl Reseıde turdym. Onda júrip aýyryp qalǵan soń, em alý úshin Amerıkaǵa qaıtýyma týra keldi. Jazylǵan soń Qazaqstanǵa qaıta keldim, - deıdi ol. 

Amerıkalyq Joltaı qazaq tilin qalaı úırengenin aıtyp berdi. 

– Men munda kelgende qazaqsha múlde bilmedim. Bárin jańadan bastadym. Bir jylda tildi tolyq meńgere almaǵan soń, ekinshi jyly jubaıymyz ekeýmiz jeke muǵalim jaldap oqýymyzdy jalǵastyrdyq. Bizge orys tiline qaraǵanda qazaq tilin úırený ońaı boldy. Qazir oryssha jaqsy bilmeımiz. Sebebi biz úshin orys tiliniń grammatıkasy óte qıyn. Jáne eki tildi birden tereń úırený bizge qıyn boldy. Sol úshin biz qazaq tilin tańdadyq. Atyraýda turǵanymyzda balalarymyzdy qazaq mektebine berdik. Olar qazaqsha qarapaıym turǵyndar sekildi sýdaı sóıleıtin. Biraq keıin Reseıge, Reseıden AQSh-qa kóshtik. 20 jylda olar tildi umytyp qaldy, - deıdi AQSh azamaty. 

Amerıkada týyp, qazaq mádenıetimen etene tanysqan Joel Adomson eki eldiń aıyrmashylyǵyna da toqtaldy.

– Qazaqtar «bes saýsaq birdeı emes» deıdi ǵoı. Sol sekildi eki eldiń aıyrmashylyqtary kóp. Maǵan qazaq eliniń otbasylyq qundylyqtardy birinshi orynǵa qoıatyny unaıdy. Oǵan qosa baýyrmaldyǵy men qonaqjaılyǵy bar. Amerıkadaǵy adamdar tek ózin ǵana oılaıdy. Sondaı-aq qazaqtardyń óz tilinde bata beretini maǵan erekshe áser etedi. Men osydan bir aı buryn Maldıv araldaryna bardym. Olar da musylman memleketi ǵoı. Ondaǵy turǵyndardan tamaqtanyp bolǵan soń «bata beresińder me» dep ádeıi suradym. Olar «joq, biz olaı istemeımiz» dedi. Men tańǵaldym. Men musylmandardyń bári osylaı óz tilderinde bata beredi dep oılaǵan edim, - deıdi Joel.

AQSh azamaty súbeli suhbatyn bata berip túıindedi. 

– Alla Taǵala, bizge degen jaqsylyǵyń men meıirimiń úshin alǵys aıtamyz. Bizdiń júrgen joldarymyz ózińe unamdy bolsyn. Senimimizdi nyǵaıtyp, bizdi jeteleı kór. Táńir Iem, barlyq ýaqytta danalyq pen parasattylyq bere kór. Osy baǵdarlamaǵa jáne Qazaq eline amandyq bere gór, - dedi stýdııa qonaǵy.

Qazaqstanǵa ózge memleketten kóship kelgenderdiń biri – Ivan Chervınskıı. Ol – reseılik azamat. Buǵan deıin Túrkııaǵa da qonystanyp kórgen. Alaıda 2 jyldan beri Almatyda turady. 

– Meniń atym – Ivan. Qazaqsha esimim – Ivanbek. Qazaqstanǵa túpkilikti qonys aýdarǵanyma jýyrda 2 jyl bolady. Biraq 8 jyldan beri Almatyǵa kelip-ketip júrmin. Qazaqtar – óte adal. Al Qazaqstan qonaqjaılylyq jaǵynan álemde birinshi oryn alady. Ózim týraly aıtar bolsam, men – blogermin. Qazirgi kezde Qazaqstan týraly tek qana jaǵymdy jańalyq aıtyp, kópshilikten súıinshi surap júrmin, - deıdi Ivan. 

«Búgin LIVE» baǵdarlamasyna onlaın suhbat bergen keıipkerimiz balalaryna da qazaq tilin úıretetinin aıtty. 

– Qazir otbasym Sankt-Peterborda. Áıelim allergııasyna baılanysty sol jaqqa qaıtýǵa týra keldi. Biraq osynda kelgende qyzymdy qazaq mektebine, ulymdy qazaq balabaqshasyna berdim, - deıdi ol. 

Búginde Ivan Jibek Joly arnasyndaǵy «Dámdi doda» jobasynyń qatysýshysy ekenin aıta keteıik. 

– Jobadaǵy eń dámdi daıyndaǵan asym – qazaqsha et. Jalpy, qazaq ashanasynda dámdi taǵamdar óte kóp. Maǵan qatty unaıtyn tamaqtar – et, qýyrdaq, sirne, baýyrsaq, qymyz. Qazaq ashanasy basqa elderge qaraǵanda óte erekshe. Sebebi bul ashanada bári bar. Qazaq ashanasy, qazaq áýenderi jáne qazaq tili – Qazaqstannyń eń basty baılyǵy. Shetel azamattaryn tańǵaldyrady. Máselen, basqalar úshin jylqy etin jeý – tańǵalarlyq jaǵdaı. Shynynda jylqy eti jaı ǵana dámdi emes, ol óte paıdaly. Sebebi onda holesterın az jáne adamǵa kúsh beredi, - deıdi keıipkerimiz.

Aıta keteıik, ótken aıda elimiz Yntymaq kúnin atap ótken edi.