Qazaqstandyq vaktsına qalaı shyǵarylady - fotoreportaj
Instıtýttyń qalaı jumys istep, adam ómirin qutqara alatyn otandyq preparattyń qandaı eńbekpen óndirilip jatqany týraly «QazAqparat» aqparat agenttiginiń arnaıy materıalynan oqı alasyz.
Qazaqstanda shyǵarylǵan vaktsınanyń 50 myń doza kólemindegi alǵashqy partııasy 25 sáýirden keıin qoljetimdi bolady. Vaktsına ázirge Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary Ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń qabyrǵasynda shyǵarylyp jatyr.
Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary Ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń Bas dırekory Kúnsulý Zákarııa vaktsınanyń 50 myń dozasy 25 myń adamǵa ekpe jsaýǵa múmkindik beretinin málimdedi.
Vaktsınalaý eki kezeńmen júrgiziledi: áýeli birinshi komponent engizilip, ekinshi dozamen qaıtalap egý 21-shi táýlikte júrgiziledi.
Búginde Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary ǴZI men «SK-Farmatsııa» arasynda vaktsınanyń 2 mln dozasyn jetkizý jóninde kelisim bar. Vaktsına óndirisiniń kólemin arttyrý úshin Qazaqstan aýmaǵynda olardyń óndirisin ósirýge bolatyn alańdar tańdalady.
ǴZI Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary týraly
Jýrnalıster arnaıy press-týr kezinde Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary ınstıtýtynyń (BQPǴZI) jumysymen tanysty. Bul mekemege kez kelgen adam kire almaıdy. BQPǴZI – strategııalyq, arnaıy tártipti ustanatyn nysan. Instıtýt Jambyl oblysynyń Qordaı aýdanyndaǵy Gvardeıskıı kentinde, QR Qorǵanys mınıstrligine qarasty Otar qyrqynshy áskerı bazanyń aýmaǵynda ornalasqan. Nysandy QR ІІM «Jambyl oblysy boıynsha mamandandyrylǵan kúzet qyzmeti basqarmasy» MM-niń bólimshesi kúzetip otyr. Instıtýttyń jumysyna UQK Jambyl oblysyndaǵy departamenti jetekshilik etýde.
BQPǴZI asa qaýipti ınfektsııalar patogenderimen jumys isteýge ruqsaty bar. Munda asa qaýipti ınfektsııalarmen jumys isteýge arnalǵan bıologııalyq qaýipsizdiktiń ekinshi jáne úshinshi deńgeıleriniń zerthanalary ornalasqan. Búginde ınstıtýtta 214 adam eńbek etip, 13 zerthana jumys ister otyr.
Jalpy alǵanda, ǵylymı-zertteý ınstıtýty jyl saıyn qaýipti jáne asa qaýipti ınfektsııalarǵa qarsy 27 mln astam dozany sonyń ishinde shetelderge de jetkizip berip otyr. Densaýlyq saqtaý jáne veterınarııa úshin vaktsına, test-júıeler jáne bıopreparattardyń 67 ataýy óndirilip, engizilgen.
«Veterınarlyq vaktsına shyǵarylatyn jelilerde densaýlyq saqtaýǵa arnalǵan vaktsınalardy shyǵarýǵa bolmaıdy. Onyń belgili bir normalary men qatań erejeleri bar. Medıtsınada qoldanylatyn vaktsınalarǵa qoıylatyn talaptar áldeqaıda joǵary», - dep aqparattandyrdy bizdi BQPǴZI Bas dırektor Kúnsulý Zákarııa.
Otandyq vaktsına qalaı ázirlenedi
Vaktsına óndirisiniń birinshi kezeńi
Jasýsha tehnologııasy zerthanasy. Munda kez kelgen vaktsına, sonyń ishinde COVID-19 vırýsyna qarsy vaktsına óndirisiniń bastapqy kezeńi bolyp tabylatyn jasýshalyq jelini kólemdi kýltıvatsııalaý júrgiziledi.
Ystyq bólmede jasýsha ósiriledi. Ǵalymdardyń túsindirýinshe, jasýsha tiri negiz bolyp tabylady. Qarapaıym tilmen aıtqanda, vaktsınany shyǵarý úshin birinshi kezeńde jasýshalar ósirilýi tıis, al jasýshada vırýstar ósetini belgili.
Atalǵan zerthana vırýsty ósirýge arnalǵan sýbstratty ázirleý jumystaryn júrgizedi.
«Zerthanada jasýshalar mádenıeti, dálirek aıtqanda, vırýstyń ósýine arnalǵan Vero shyǵarylady. Verony maımyl – afrıkalyq jasyl martyshkanyń búıreginen alady. Qazirgi kezde bul DDSU sertıfıkatyn alyp, barlyq tekseristen ótken jáne adamǵa arnalǵan vaktsınalardy ázirleýge qoldanyla alatyn jalǵyz mádenıet. Biz ony koronavırýs ınfektsııasyna qarsy qoldanyp júrmiz», - dedi ǴZI Jasýsha tehnolgııasy zerthanasynyń meńgerýshisi Ázız Nahanov.
Zerthananyń negizgi mindeti – vırýstyń kóbeıýine septigin tıgizetin jaǵdaı qurý.
«Jasýshalardyń ósýine 37 gradýs temperatýra qajet. Bul – tiri organızmder. Aınaldyrylmaly ydystarda Vero jasýshalarynyń mádenıeti ornalasqan. Olar úshin barlyq jaǵdaı jasaldy. Olar munda ósirilip, jınalady. Jasýshalar massa jınaǵan soń, biz bul ydystardy vırýsty ósirý úshin jiberemiz», - dep naqtylady ǵalym.
Vaktsınany óndirý úshin, kóp vırýsty ósirý qajet. Ǵalymnyń aıtýynsha, ol úshin bul vırýsty «tamaqtandyrý» qajet.
«Vırýsqa jeke genetıkalyq preparatyn damytý úshin tiri aǵza qajet. Vırýs tiri aǵzasyz óspeıdi, máselen, ol bakterııa sekildi qandatsı da bir ortada óse almaıdy. Vero uzaq jyldar boıy saqtala alady. Vero suıyq azot jaǵdaıynda (mınýs 196 gradýs) 20-30 jyl tura alady», - dep atap ótti Á.Nahanov.
Janýarlarǵa ótkizilgen synaq: antıdeneler 8 aıdan astam ýaqyt saqtalyp otyr.
Aınur Nurpeıisovanyń ǴZI Tehnologııalar men preparattardyń qaýipsizdigin baqylaý zerthanasynyń meńgerýshisi bolyp jumys istegenine 8 aıdan asty. Koronavırýsqa qarsy qazaqstandyq vaktsınanyń alǵashqy klınıkalyq synaqtary ǵylymı-tájirıbelik bıologııalyq klınıkada júrgizilgen. Qyzmetkerdiń baıandaýynsha, munda otandyq vaktsınanyń qaýipsizdigi men ımmýndylyǵyn anyqtaýǵa baǵyttalǵan klınıkaaldy zertteýler zerthanadaǵy janýarlar – aq tyshqandar, teńiz shoshqalary, egeýquıryqtar, kúzender men rezýs-makakalarǵa júrgizildi.
