Qazaqstandyqtardyń 76%-y Ata zańnyń mazmunymen tanys - QSZI

ALMATY. KAZINFORM – 25 tamyzda Almatyda QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstannyń strategııalyq zertteýler ınstıtýty (QSZI) «KISI GPS: GYLYM. PIKIR. SAYASAT» ulttyq saraptamalyq alańynyń otyrysyn ótkizdi. Jıyn Konstıtýtsııanyń 30 jyldyǵyna arnaldy.

Otyrysta Ata zańnyń eldiń saıası jańǵyrýyndaǵy jáne demokratııalyq ınstıtýttardy nyǵaıtýdaǵy mańyzy talqylandy. Sarapshylar ásirese 2022 jylǵy konstıtýtsııalyq reformaǵa nazar aýdardy. Onyń nátıjesinde Konstıtýtsııanyń úshten biri jańartylyp, Parlament pen máslıhattardyń ókilettikteri keńeıtildi, Konstıtýtsııalyq Sot quryldy jáne Prezıdent ókilettigi bir merzimmen shekteldi. Bul ózgerister qazaqstandyq memlekettiliktiń jáne saıası júıeniń damýynyń mańyzdy belesi retinde baǵalandy.

QSZI dırektorynyń orynbasary Alýa Joldybalına 2025 jylǵy 11 shilde men 12 tamyz aralyǵynda júrgizilgen jappaı saýalnama nátıjelerin usyndy. Oǵan 17 oblys pen respýblıkalyq mańyzy bar qalalar – Astana, Almaty jáne Shymkentten 8 myń respondent qatysty.

Saýalnamaǵa sáıkes, azamattardyń 76,3%-y Konstıtýtsııanyń mazmunymen jáne negizgi erejelerimen tanys. Ásirese jastardyń habardarlyǵy joǵary: 18–29 jas aralyǵyndaǵy respondentterdiń 79,1%-y Ata zańdy jaqsy biledi nemese túsinikke ıe. 30–45 jas aralyǵynda bul kórsetkish – 77,5%, 46–60 jasta – 74,9%, 61 jastan joǵary topta – 72,5%.

Respondentterdiń pikirinshe, 2022 jylǵy konstıtýtsııalyq ózgerister zań ústemdigin nyǵaıtý jolyndaǵy mańyzdy qadam boldy. Saýalnamada usynylǵan 15 bastamanyń ishinde eń mańyzdylary dep atalǵan úsh bastama:

1. Prezıdent ókilettigin bir rettik 7 jyldyq merzimmen shekteý – 34,7%;

2. Jer jáne tabıǵı resýrstar halyqtyń aıryqsha menshigi degen normany bekitý – 27,8%;

3. Konstıtýtsııalyq Sottyń qurylýy – 23,9%.

Sondaı-aq azamattar Májilistegi depýtattar sanyn 98-ge deıin qysqartý (14,6%), ólim jazasyn tolyq alyp tastaý (13,4%), saıası partııalarǵa múshelikke shekteýler engizý (13%), Adam quqyqtary jónindegi ýákilge konstıtýtsııalyq mártebe berý (10,3%), Májilistiń ókilettigin kúsheıtý (9,7%), áıelderge, jastarǵa jáne múgedekterge 30% kvota engizý (9,5%) sııaqty normalardy da atap ótti.

Reformalar aıasynda iske asyrylǵan «Ulttyq qor – balalarǵa» baǵdarlamasy erekshe nazarǵa alyndy. Baǵdarlamaǵa sáıkes Ulttyq qordyń jyl saıynǵy ınvestıtsııalyq kirisiniń 50%-y 18 jasqa deıingi balalardyń jınaq shottaryna aýdarylady. Bul «Ádiletti Qazaqstan» qaǵıdattaryna sáıkes tabıǵı resýrstardan túsetin tabysty ádil qaıta bólýdi qamtamasyz etýge baǵyttalǵan.

Jalpy alǵanda, zertteý nátıjeleri qazaqstandyqtardyń reformalarǵa joǵary baǵa beretinin jáne olardyń kúndelikti ómirge oń áserin sezinetinin kórsetti.

Otyrysta sóz sóılegen sarapshylar – QR Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynyń Almaty qalasyndaǵy fılıalynyń dırektory Aınur Idrısova, QR ǴJBM ǴK Fılosofııa, saıasattaný jáne dintaný ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Ermek Toqtarov, QR UǴA Bilim jáne qoǵamdyq damý ǵylymdary ortalyǵynyń jetekshisi Jeńisbek Tólen jáne basqa qatysýshylar – konstıtýtsııalyq reformalardyń tabysty júzege asýy úshin quqyqtyq mádenıetti qalyptastyrýdyń jáne Konstıtýtsııa qaǵıdattaryn keńinen nasıhattaýdyń mańyzyna toqtaldy.

Kezdesý barysynda Konstıtýtsııanyń eldegi demokratııany ornyqty damytýdaǵy róli, onyń qaǵıdattaryn talqylaýǵa azamattardyń qatysýyn keńeıtý jáne bul qundylyqtardy kúndelikti ómirge engizýdiń ózektiligi atap ótildi.

Aıta keteıik, buǵan deıin Astanada Konstıtýtsııanyń 30 jyldyǵy qalaı atap ótiletini habarlandy.