Qazaqstandyqtardy AES-ke qatysty negizgi 5 suraq mazalaıdy - Murat Tólegenov

ALMATY. KAZINFORM - Almatyda QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstannyń strategııalyq zertteýler ınstıtýty men QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Ǵylym akademııasynyń uıymdastyrýymen ótken otyrysta sarapshylar beıbit atom taqyrybyn talqylady.

QR Energetıka mınıstrligi ıAdrolyq fızıka ınstıtýtynyń departament dırektory Murat Tólegenov atom elektr stantsııasyn salýǵa baılanysty Qazaqstan halqyn alańdatatyn negizgi 5 másele bar ekenin aıtty.

- Prezıdent Joldaýda referendým týraly habarlaǵannan keıin Energetıka mınıstrligi halyq shtabyn qurdy. ıAdrolyq fızıka ınstıtýtynyń ókilderi elimizdiń óńirlerin aralap, oblys ortalyqtarynda halyqpen kezdesti. Men Aqtaý, Atyraý, Aqtóbe jáne Oral qalalarynda boldym. Sonyń nátıjesinde barlyq jerde azamattardy negizgi 5 suraq mazalaıtynyn anyqtadyq. Birinshisi - sybaılas jemqorlyq. Biraq memleketimiz AES qurylysyn bastap, ony iske qosqan kezde ol Atom energııasy jónindegi halyqaralyq agenttiginiń tolyqtaı baqylaýynda bolady. AEJHA mamandardy bizdiń ınstıtýtqa esh eskertýsiz kez kelgen ýaqytta tekserispen kele salady, - dedi ǵalym.

Sondaı-aq, Murat Tólegenov kelesi suraqtarǵa toqtalyp, Balqash kóliniń tartylyp ketý qaýpi joq ekenin atap ótti.

- Ekinshi suraq - Balqash kóli. Keı adamdar AES-ke sý alynsa, kólge qaýip tónedi dep oılaıdy. Balqash kóliniń kólemi - 180 mlrd m3. Al AES-ke alynatyn sý kóldegi tabıǵı býlanýdyń 0,33% paıyzyna teń.

Taǵy bir suraq - qoldanylǵan jyly sý Balqash kóline tógile ma? Joq, bul sý kólge qaıta jiberilmeıdi.

Úshinshi suraq - elektr qýatynyń baǵasy. Bul týraly pikir bildirýge áli erte. Ekonomıst mamandar aldaǵy ýaqytta esep júrgizedi. Biraq menińshe, kóp qymbat shyǵady dep oılamaımyn.

Mamannyń aıtýynsha, halyqty alańdatatyn kelesi suraq - atom reaktorynyń qurylysymen aınalysatyn memleketti anyqtaý.

- Tórtinshi – «AES-ti kim salady?» degen suraq. Qazirgi ýaqytta 4 usynys bar: Frantsııa, Qytaı, Reseı jáne Ońtústik Koreıa. Referendým nátıjesi oń bolsa, tender júrgiziledi. Kimniń usynysy eń jaqsy bolsa, sol bul múmkindikke ıe bolady.

Besinshi - qajetti mamandar bar ma? Bul tusta Qazaqstan atom energetıkasyn birinshi ret qoldanaıyn dep jatpaǵanyn aıta ketý kerek. Bizde tájirıbe bar. Aqtaýda 1973-1993 jyldary BN-350 reaktory jumys istedi. Bizde ınstıtýtta 3 oqý ortalyǵy bar. Sonyń ishinde radıatsııalyq qaýipsizdik ortalyǵy jarty jyl ishinde 56 mamandy daıyndap shyqty. Jalpy 2 myńnan astam maman oqytyldy. Sondaı-aq, elimizdiń ýnıversıtetterimen bizde memorandým bar. Sońǵy kýrstarda oqyp júrgen ıadro-fızıkter tikeleı bizde daıyndalatyn bolady, - dedi ol.

Eske salaıyq, buǵan deıin atom salasynda Qazaqstannan tájirıbesi az memleketter de AES salyp jatqanyn aıtqan edi.