Qazaqstandyq JI endi vıdeony 5 tilge aýdaryp, ulttyq naqyshta sýret salady
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstandyq ǵalymdar bes túrli jasandy ıntellekt ázirledi. Olar dybysty bes tilde mátinge aınaldyryp, vıdeodan ilespe aýdarma jasaıdy, qazaqsha latyn qarpin túsinip, ulttyq naqyshta sýret salady. Eń bastysy, bul júıeler ınternetsiz de jumys isteı alady.
Nazarbayev University janyndaǵy Aqyldy júıeler men jasandy ıntellekt ınstıtýtynyń (ISSAI) mamandary kópshilikke jasandy ıntellektige qurylǵan bes jańa tehnologııany tanystyrdy. Bul júıeler JI-di qazaq tili men mádenıetine beıimdep damytýdyń naqty qadamyna aınalýy múmkin.
Bes júıeniń tórteýi qazirdiń ózinde ISSAI platformasynda jumys istep tur. Besinshisi jyl sońyna deıin iske qosylady dep josparlanǵan. Jasandy ıntellekt qyzmetin paıdalaný úshin ISSAI-diń resmı saıtyna tirkelý qajet. Sol jerdegi mázirden ár quraldyń atyn taýyp, erkin qoldanýǵa bolady. Júıe ár akkaýntqa alǵashqyda tegin qyzmet kórsetedi. Basqasha aıtsaq, tapsyrma kólemi boıynsha belgili bir shekti lımıt bar. Bul lımıt qarapaıym qoldanýshyǵa shamamen alty aıǵa jetedi. Shekti mejeden asqan soń qyzmet aqyly formatqa kóshedi.
Oylan 2.5 – qazaqsha sóıleıtin kómekshi
Oylan 2.5 – qazaq, orys jáne aǵylshyn tilinde jumys isteıtin jasandy ıntellekt kómekshisi. Paıdalanýshy oǵan suraqty daýystap aıta alady nemese mátinmen jazady, tipti sýret te júkteı alady. Ol úı tapsyrmasy bolsyn, syzba bolsyn – bárin taldap, naqty jaýap beredi. Eń basty jańalyǵy – Oylan qazaq tilin latyn álipbıimen de túsinedi.
- Biz qoldanýshylardyń árbir usynys-tilegin saraptap otyramyz. Ózimiz de taldaý júrgizip kórdik. Jasandy ıntellektimen jumys kóp isteıtin jastar qazaq tilindegi mátinniń ózin latyn árpimen jıi teretinin, ony esep mashınasy da tez oqıtynyn anyqtadyq. Sol úshin latyn álipbıiniń qazaqsha nusqasy áli resmı bekitilmese de, halyqaralyq standart negizinde jasaq shyǵardyq, - deıdi ISSAI-dyń atqarýshy dırektory Erbol Ábsalıamov.
MangiSoz 2.0
Bul júıe qazaq, orys, aǵylshyn, túrik jáne qytaı tilindegi dybystardy mátinge aınaldyryp, bir-birinen dybys túrinde de aýdara alady. Aýdarma dybysyna er adamnyń nemese áıel adamnyń daýysyn tańdap alýǵa bolady.
TilSync – vıdeoǵa ilespe aýdarma
Bul qural beınekonferentsııalar men onlaın sabaqtarǵa yńǵaıly. Sóıleýshiniń sózine qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde sýbtıtr túrinde ilespe aýdarma jasaıdy. Tanystyrylym kezinde ISSAI bas dırektory Hýseın Atakan Varoldyń kirispe sózin osy júıe qazaqshaǵa sýbtıtr kúıinde aýdaryp turdy. Avtorlar ony áli de jetildirý kerek dep otyr. Ábden jetilgen nusqasyn kúzge deıin aıaqtap, jyl aıaǵynda resmı iske qospaqshy.
Beynele – ulttyq naqyshtaǵy sýret
JI bul júıede mátindi oqyp, onyń mazmunyn ulttyq naqyshta beıneleıtindeı erekshelikterdi de qoldanyp sýretke aınaldyrady.
Mangitas 02 – qaýipsiz server
Jasandy ıntellektpen jumys istegende derekterdiń qaýipsizdigi mańyzdy. Mangitas 02 qurylǵysy jasandy ıntellekt júıelerin ınternetke qospaı-aq, jergilikti serverde júrgizýge múmkindik beredi. Mektepter, memlekettik mekemeler men jeke uıymdar derektiń qaýipsizdigine alańdasa, serverdi kommertsııalyq negizde paıdalana alady.
- Tipti ınternet paıdalaný aıasy barynsha shekteýli memlekettik organdardyń ózi bul serverde jasandy ıntellekt ıgilikterin alańsyz paıdalana alady. Arnaıy server usynǵandyqtan, aqparattyń taralmaýyna tolyq kepildik bere alamyz. Mekeme qyzmetkerleriniń ózi elektrondy tasyǵyshqa kóshirip, basqa jerde ınternetke júktemese, bizdiń serverden taralýy múmkin emes, - deıdi ISSAI ІT ónimder menedjeri Ámına Baıkenova.
ISSAI bas dırektory Hýseın Atakan Varol atalǵan júıeler eshbir sheteldik servıske táýeldi emes ekenin basa aıtty.
- Bul – Qazaqstandy tsıfrlyq egemendikke jeteleıtin mańyzdy qadam. Osy bes jobanyń bárin óz zertteýshilerimiz, ınjenerler men Data mamandar jasady. Qondyrǵylardy ǵana syrttan satyp aldyq. Sanktsııa saıasaty ýshyǵyp turǵan kezde alǵashqy býynnyń sýperkompıýterlerimen qýaty shamalas server ornatý ońaı bolǵan joq. Sondyqtan muny Qazaqstan ǵylymynyń jetistigi retinde baǵalaýǵa ábden bolady, - deıdi Hýseın Atakan Varol.
Instıtýttyń atqarýshy dırektory Erbol Ábsalıamov 5 júıeni ázirleýge Nazarbaev ýnıversıtet jáne Nazarbaev zııatkerlik mektepteri damý qorynyń qarajaty jumsalǵanyn, bıýdjetten bir de bir teńge alynbaǵanyn aıtady. Byltyrdan beri ınstıtýt jeke menshik uıym retinde qaıta tirkelgen eken. Bul statýs olarǵa osy jobalardy jetildire túsý úshin ǵylymı granttardyń konkýrsyna qatysýǵa múmkindik beredi.
Aqyly qyzmettiń quny qansha?
Startapshy, zertteýshi Ásem Tájıeva bul 5 júıeni Qazaqstan ǵylymynyń úlken serpilisi dep atady.
- Men BAQ ókilderi otyrǵanyn bilip arnaıy sóz alyp otyrmyn. Búgin tanystyrylǵan júıeler jaı ǵana ǵylymı jetistik emes úlken serpilis ekenin startap salasyndaǵy maman retinde aıtyp otyrmyn. Jasandy ıntellektiń qazaq tilinde sóıleýi jáne qaýipsiz, jergilikti kontekste jumys isteı alýy óte ishki áleýetimizdi damytýǵa asa qajet. Jasandy ıntellektpen baılanysty startaptardyń bárin iske asyrý úshin osy saladaǵy jetekshi elderge aqsha tóleımiz. Sol aqshany ózimizde qaldyrýdyń birden-bir joly – búgin tanystyrylǵan júıeler men server, - deıdi ol.
Ámına Baıkenovanyń aıtýynsha ár júıeniń tegin padalaný lımıtti ártúrli:
MangiSoz 2.0 júıesi – ár akkaýntqa alǵashqy 250 myń sımvoldy dybystan mátinge tegin aınaldyryp beredi. (Bul 12 shrıftili 500-600 bet mátin aýdarǵa jetedi).
Oylan 2.5 – 250 myń tokın tegin beriledi. (Bul kúnine bir tapsyrma berildi dep eseptegende 6 aıǵa jetetin lımıt).
Aqyly kezeńde 1 mln tokınge 4 myń teńgeden aqy alynady. Osynyń bárin qoldanýshyǵa yńǵaıly etý úshin júıeler ábden jetildirilgennen keıin mobıldi qosymshalaryn jasaý josparlanǵan.
Jıyn sońynda Erbol Ábsalıamov qazaqstandyqtardy atalǵan júıelerdiń aqysyz nusqasyn meılinshe jıi tutynyp, syn-eskertpelerdi túsinikti etip joldaýǵa shaqyrdy.
- Álemdegi jasandy ıntellektiń bári tutynýshynyń keri baılanysynyń arqasynda jetilip jatyr. Sondyqtan qazaq tildi JI sapaly bolsyn degen nıeti bar árbir azamat osy iske belsendi atsalyssa eken, - dep túıindedi ol.
Aıta keteıik, Qosshyda tergeý jumystaryna jasandy ıntellekt tartylyp jatyr.