Qazaqstandyq bıznes TikTok-ta qansha tabys tabady – platforma ókilimen suhbat
PETROPAVL. KAZINFORM - TikTok platformasynyń Qazaqstan ekonomıkasyna qosqan jıyntyq úlesi búginde eldiń jalpy ishki óniminiń (JІÓ) shamamen 1,13%-y, ıaǵnı 759 mlrd teńgege jetken.
Bul derek «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasynyń qoldaýymen platforma júrgizgen zertteý barysynda anyqtaldy. Kazinform agenttigine TikTok-tyń Reseı, Shyǵys Eýropa, Ortalyq Azııa jáne Mońǵolııa boıynsha úkimettik organdarmen baılanys jáne korporatıvtik máseleler jónindegi dırektory Sergeı Sokolov suhbat berip, TikTok shaǵyn bızneske qalaı kómektesip jatqanyn jáne nege Qazaqstan óńirdegi eń jyldam ósip kele jatqan naryqtyń birine aınalǵanyn aıtyp berdi.
– Sergeı Olegovıch, búginde kópshilik TikTok-ty áli de bolsa tek oıyn-saýyq platformasy retinde qabyldaıdy. Bul qanshalyqty durys? Platforma bıznestiń damýyna qandaı múmkindikter bere alady?
– Rasynda da, 5–6 jyl buryn TikTok negizinen án-bı sekildi oıyn-saýyq kontentimen tanymal boldy. Biraq odan beri kóp nárse ózgerdi – búginde TikTok barlyq jastaǵy adamdar ózine qyzyqty ári paıdaly aqparat taba alatyn alańǵa aınaldy.
Bul – bilim berý, týrızm, tarıh, mádenıet taqyrybyndaǵy kontent, túrli laıfhaktar jáne basqa da kóptegen baǵytty qamtýy múmkin. Mundaı kóptúrlilikten tek qoldanýshylar ǵana emes, bıznes ókilderi de maqsatty aýdıtorııasyn taba alady.
– Bıyl TikTok-tyń shaǵyn bıznes pen Qazaqstan ekonomıkasyna áserin anyqtaý maqsatynda zertteý júrgizildi. Osy jaıynda naqtyraq aıtyp ótseńiz.
– Iá, biz TikTok-tyń eń aldymen mıkro, shaǵyn jáne orta bızneske yqpalyn zertteý maqsatynda táýelsiz sarapshylarǵa zertteý júrgizýdi tapsyrdyq. Bul jumysty «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy qoldady.
Zertteý barysynda eldiń barlyq 20 óńirinen 300-den astam kompanııa 7 negizgi sala boıynsha qamtyldy. Bul – negizinen qyzmet kórsetýge baǵyttalǵan salalar. Zertteý kólemdi ári qyzyqty boldy jáne nátıjesinde tańqalarlyq kórsetkishterdi aldyq.
– Zertteýdiń negizgi qorytyndysy qandaı? TikTok-tyń el ekonomıkasyna qosqan úlesi qanshalyqty mańyzdy?
– Bir qyzyǵy 10 jyldan artyq jumys istep kele jatqan kompanııalar TikTok-ty jańadan qurylǵan kásiporyndarǵa qaraǵanda jıirek paıdalanady. Ádette tsıfrlyq zamanda dúnıege kelgender basqalarǵa qaraǵanda mobıldi bolyp keledi dep eseptelinedi ǵoı.
Qurylǵanyna on jyldan asqan kompanııalardyń jartysynan kóbi TikTok-ta kem degende apta saıyn belsendi. 5–10 jyldyq tájirıbesi bar kásiporyndardyń 47% da platformany turaqty qoldanady. Bul zertteý barysynda anyqtalǵan qyzyqty derekterdiń biri.
Ekinshiden, TikTok quraldaryn qanshalyqty jıi jáne tıimdi paıdalanǵan saıyn, kompanııanyń tabysy da soǵurlym joǵary bolatyny anyqtaldy. Zertteýshiler TikTok quraldaryn turaqty túrde paıdalanatyn jáne óz jarnama bıýdjetiniń belgili bir bóligin osy baǵytqa jumsaıtyn kompanııalardyń TikTok arqyly aıtarlyqtaı kóp tabys tabatynyn baıqaǵan.
Mysaly, jarnama bıýdjetiniń 30%-y TikTok-qa jumsaıtyn kompanııalardyń 53% tabysynyń 50%-dan astamyn dál osy platformanyń arqasynda alady.
– Qazaqstan boıynsha bıznestiń qaı salalary platformada eń belsendi?
– Biz zertteýde jeti salany qamtydyq, sonyń ishinde: densaýlyq, sulýlyq ındýstrııasy, sport, týrızm, oıyn-saýyq ta bar. Biraq munda óńirge de baılanysty. Mysaly, Astanada TikTok-ty belsendi qoldanatyn jáne eń kóp paıda kóretinder – sulýlyq, densaýlyq jáne sport salasynda jumys isteıtin kompanııalar. Almatyda bularǵa qonaqúı jáne týrızm bıznesi de qosylǵan. Bul árıne, Almaty ulttyq týrıstik ortalyq bolǵandyqtan túsinikti. Shymkentte azyq-túlik jáne turmystyq taýar óndirýshiler men ony satatyndar negizgi topty quraǵan.
Bul bıznesterdiń ereksheligi – tek tsıfrlyq jarnama emes, tutynýshylarymen emotsııalyq baılanys ornatýynda. Muny dál TikTok-ta júzege asyrýǵa bolady jáne TikTok osy qyrymen basqa tsıfrlyq platformalardan erekshelenedi. Adamdar brendke senedi, emotsıonaldyq baılanys ornaıdy jáne shynaıy, ómirlik oqıǵalar arqyly senim qalyptasady. Máselen, Almatyda óte tanymal bir shaǵyn shaýrma býtıgi bar. Ol TikTok-ta óz ónimin emes, kelgen tutynýshylaryn jarnamalaǵany úshin tanymal boldy.
Anastasııa esimdi kásipker bar, ol ulttyq naqyshtaǵy oıý-órnegi bar qalyńdyq kóılekterin tigedi. Bul da TikTok-ta úlken qoldaý tapqan, sebebi - shynaıy oqıǵa, shańyraq kóterýshilerdiń qýanyshy, osylaısha tutynýshymen emotsıonaldyq baılanys ornaıdy.
– Tamasha. Meniń oıymsha, osy suhbattan keıin kóptegen adamnyń kózqarasy ózgerip, bul baǵytqa kóbirek resýrs jumsaý týraly oılanatyn bolady. Aıtyńyzshy, zertteýdiń túrli stsenarııi boıynsha TikTok-tyń Qazaqstannyń JІÓ-sine qosqan jıyntyq úlesi qalaı baǵalanady?
– Zertteýde úsh stsenarıı qarastyryldy. Konservatıvti stsenarıı – kompanııalardyń 10%-y TikTok-ty turaqty qoldanady degen boljam. Saýalnama kezinde 40% TikTok-ty belsendi qoldanatyndyqtaryn aıtty. Biraq zertteýshiler bul mejeni ádeıi tómendetti, sebebi olar AQSh, Ulybrıtanııa jáne Aýstralııa sııaqty basqa elderde júrgizilgen uqsas zertteýlerdegideı nátıje kútti. Sondyqtan konservatıvti stsenarıı 10% deńgeıinde qabyldandy.
Eger osy konservatıvti stsenarııdi, ıaǵnı tek 10%-dy alsaq, onda TikTok-tyń tikeleı áseriniń arqasynda mıkro, shaǵyn jáne orta kásiporyndardyń jalpy tabysy 2024 jyly 219 mlrd teńge bolar edi.
Orta stsenarıı – kompanııalardyń 15% platformany belsendi qoldansa, tabys 329 mlrd teńgege jetedi.
Optımıstik stsenarıı – 20%. Bul áli de naqty kórsetkishten tómen bolsa da, tabys kólemi 438 mlrd teńge bolady. Esepke tek shaǵyn jáne orta bıznes, tek jeti sektor ǵana esepke alyndy, qalǵan barlyq qosymsha faktor, jetkizý tizbegi, jumys oryndarynyń qurylýy zertteýge enbedi.
Bul – óte konservatıvti esep. Soǵan qaramastan osy barlyq derekterdi qosqanda, shaǵyn jáne orta bıznes tabysy Qazaqstannyń kreatıvti ekonomıkasynyń alty aıdaǵy tabysymen salystyrýǵa keletin deńgeıge jetedi. Al TikTok-tyń Qazaqstan ekonomıkasyna qosqan úlesi, osy úsh stsenarııge baılanysty, 759 mlrd teńgeden, ıaǵnı JІÓ-niń shamamen 0,57%-dan 1,13%-ǵa teń. Bul óte mańyzdy kórsetkish.
– Sońǵy suraq, TikTok-tyń Qazaqstandaǵy bolashaǵyn qalaı kóresiz? TikTok aldaǵy jyldary Qazaqstan ekonomıkasynda qandaı ról atqarmaq?
– Bul óte jaqsy suraq jáne bolashaqqa senimdi arttyrady. Sebebi Qazaqstan TikTok úshin óńirdegi eń tez ósip kele jatqan naryqtardyń biri. Bul tek bızneske ǵana qatysty emes, sonymen qatar bizdiń Qazaqstandaǵy qaýymdastyqqa da baılanysty, óıtkeni qazaqstandyq paıdalanýshylar óte belsendi, olar óte sapaly kontent jasaıdy, Qazaqstannyń mádenıetin, tarıhyn, taǵamdaryn álemdik aýdıtorııaǵa, ıaǵnı 150 eldegi mıllıardtan astam adamǵa belsendi nasıhattap júr. Mundaı kontenttiń sany kúnnen-kúnge artyp keledi.
Árıne, biz bul protseske óz úlesimizdi qosyp, memlekettik organdarmen jáne basqa uıymdarmen, atap aıtqanda «Atameken» UKP arqyly jumys isteımiz. Ótken jyldyń sońynda jáne jyl basynda biz birlesken konkýrs ótkizdik, oǵan áleýmettik baǵdarlanǵan 800 kásiporyn qatysty.
«Bir aýyl – bir ónim» baǵdarlamasyn estigen bolarsyz, osyndaǵy óte áserli oqıǵalar platformada saqtalady. Platformany paıdalanýshylarymyz kontent jasap, ol el ishinde de, shetelde de úlken tanymaldyqqa ıe bolyp jatyr. Árıne, bul bıznes úshin de úlken áleýet, óıtkeni bıznes jańa tsıfrlyq quraldardy meńgergen saıyn, onyń tabysy ósedi jáne bıznes te damıdy. Búginde shaǵyn jáne orta bıznes Qazaqstannyń JІÓ-niń shamamen 39%-yn qamtamasyz etedi.
Zerttelgen jeti sala boıynsha TikTok quraldaryn tıimdi qoldaný nátıjesinde bul kórsetkishti birer jylda eki esege – 8 myńnan 16 myń kásiporynǵa deıin arttyrýǵa bolady.
Buǵan deıin EO balalardyń TikTok pen Instagram-ǵa kirýine shekteý qoıǵysy keletinin jazǵan edik.