Qazaqstandaǵy tuńǵysh ǵylymı qalashyq: Úkimette Tehnoqala qurý talqylandy
ASTANA. KAZINFORM — Úkimette vıtse-premer — ulttyq ekonomıka mınıstri Serik Jumanǵarınniń tóraǵalyǵymen Qazaqstandaǵy tuńǵysh ǵylymı qalashyq — Tehnoqala tujyrymdamasy talqylandy. Bul týraly Úkimettiń baspasóz qyzmeti málim etti.
Bul jumys Memleket basshysynyń naýryzda Ulttyq quryltaıda Úkimetke bergen tapsyrmasy boıynsha júrgizilip otyr.
Jobany jumys tobynyń jetekshisi, professor, e.ǵ.k. Jaqsybek Qulekeev tanystyrdy.
Tehnoqala — ozyq tehnologııa, ǵylym, ýnıversıtetter men bıznes shoǵyrlanatyn erekshe mártebesi bar bolashaq qala. Negizgi maqsaty — basty nazar qoldanbaly áser men kommertsııalyq qaıtarymyna aýdarylatyn, qysqa merzimde óndiristegi ǵylymdy qajet etetin ázirlemelerdi jasap, engizý. Bul rette jańa energetıka men energııa únemdeýge, bıotehnologııa men azyq-túlik qaýipsizdigine, jańa aqparattyq tehnologııalar jáne JI-di damytýǵa mán beriledi.
Tehnoqalany júzege asyrýdyń birinshi kezeńinde Almaty oblysynyń aýmaǵynda Almatyǵa jaqyn jerde 500 ga alańda ornalastyrý usynylady. Oryn «Innovatsııalyq tehnologııalar parki» men «Alataý» AEA, ıadrolyq fızıka ınstıtýtynyń janynda ornalasýy eskerile otyryp tańdaldy. Aýmaqtyń shamamen 30%-y ýnıversıtetterge, ǴZI-ǵa jáne tehnoparkke bólinip, olar kadr daıarlaý men jańa ázirlemeler jasaýǵa negiz bolmaq.
Tujyrymdamany daıyndaý sheńberinde halyqaralyq tájirıbe zertteldi. Mysaly, Japonııada «Sýkýba» tehnopolısi Tokıodan 56 shaqyrym jerde ornalasqan. Onda 45-ten astam joǵary tehnologııalyq kompanııa bar. Ǵylymı súıemeldeýdi 20 memlekettik jáne 40 korporatıvtik ınstıtýt, 2 ýnıversıtet, 13 myńnan astam zertteýshi júrgizedi. Munda ǵaryshtyq tehnologııa, medıtsına, bıotehnologııa men materıaltaný salasy ázirlemeleri júrgiziledi. QHR-da Beıjiń mańynda Z-Park joǵary tehnologııalar erekshe aımaǵy jumys isteıdi. 488 shaqyrym aýmaqta 23 myńǵa jýyq kompanııa bar. Bir mıllıonǵa jýyq adam jumys isteıdi. Kadr daıarlaý Beıjiń Tsınhýa ýnıversıtetinde júrgiziledi. Ǵylymı qoldaýdy 200 ınstıtýt qamtamasyz etedi. Munda aqparattyq tehnologııa, jasandy ıntellekt; zattar ınterneti, elektronıka, bıomedıtsına, ıntellektýaldy óndiris jáne basqa da salalar damytylady.
Tujyrymdamany talqylaý barysynda Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi tarapynan Tehnoqala perımetrine kire alatyn JOO men kásiporyndar, damýdyń qosymsha baǵyttary boıynsha usynystar aıtyldy. Ekonomıkalyq zertteýler ınstıtýty ımportty jáne syrtqy jetkizýshilerge tehnologııalyq táýeldilikti tómendetý maqsatynda ǴZTKJ-ǵa ınvestıtsııany yntalandyrý men tehnologııalar transferiniń aýqymyn keńeıtý boıynsha usynys jasady. Olardyń paıymdaýynsha, ǵylymı qalashyq qurylymy «memleket jáne bıznes — ǴZI (ǵylym) — JOO (kadrlar) — tehnopark (shaǵyn ónerkásiptik kásiporyndar)» modeli boıynsha qurylýy tıis. Basym baǵyt — robototehnıka, elektronıka, medıtsınalyq tehnıka, bıotehnologııa, sonyń ishinde AÓK jáne tamaq ónerkásibi, atom energetıkasy, jańa materıaldar jáne hımııa salasy. ıAǵnı, Tehnoqala bazasynda ǵylymı-zertteý jumystary men ázirlemelerden bastap, ónerkásiptik shyǵarylymǵa deıingi tolyq tsıkli bar salalyq klasterler qalyptastyrylmaq.
Óz kezeginde ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri Arman Qasenov tabysqa jetýdiń eki negizgi faktoryn — bilikti kadrlardy daıarlaý men iri tabysty kompanııalar qoldanbaly ǵylymı jáne tehnologııalyq mindetterdi usynatyn ekojúıe qalyptastyrýdy atap ótti. Ol mysal retinde mamandar daıarlaý jáne ártúrli salada ozyq ázirlemeler qoryn qurý arqyly tabysqa jetken Yozma modelin keltirdi. Sondyqtan bolashaq Tehnoqala úshin qoldanbaly mindetter generatory rólin eldiń iri ónerkásiptik kompanııalary atqarýy tıis.
— Ǵylym qoldanbaly bolýy kerek. Biz Qazaqstanda alǵash ret ǵylymı qalashyq quryp jatyrmyz. Biz jańalyq jasap jatqan joqpyz. Álemde sátti mysaldar bar. Eń bastysy — bıznestiń qaısysymen aınalysatynymyzdy birden anyqtap alý. Ǵylymǵa kim mindet qoıady. Bizge júzege asyrýdy óz qolyna alatyn basqarýshy kompanııa qajet, — dep túıindedi Serik Jumanǵarın.
Eske sala keteıik, buǵan deıin vıtse-premer — ulttyq ekonomıka mınıstri Serik Jumanǵarın ótkizgen keńeste bıyl Qazaqstanda 19 mln sharshy metr turǵyn úı paıdalanýǵa beriletinin aıtylǵane edi.