Almaty maqta-mata kombınatynyń ornynda qazir qandaı nysan tur
Kazinform agenttigi «Tarıhı foto» aıdaryn usynady. Búgin redaktsııa kezinde 10 myń adamdy jumyspen qamtyp, ańyzǵa aınalǵan kombınat bolǵan, KSRO-nyń eń iri jeńil ónerkásip mekemeleriniń biri jáne Qazaqstandaǵy osy salanyń negizgi kúshi – Almaty maqta-mata kombınaty týraly aıtady.
Almaty maqta-mata kombınatynyń tarıhy KSRO Mınıstrler keńesi, odan keıin KOKP Ortalyq komıteti Almatyda iri toqyma mekemesin salý týraly qaýly qabyldaǵan 50-jyldardyń sońynan bastalady. Kombınattyń jobasyn Máskeý jobalaý ınstıtýty jasady. Mekeme qurylysy 1961 jyly bastalyp, 1965 jyly-aq ónim berdi.
№1 jip ıirý-toqý fabrıkasy 1961 jyly soǵylyp, birden jumysyn bastap ketti. 1968 jyly árleý fabrıkasy aıaqtalyp, 1970 jyly № 2 jip ıirý-toqý fabrıkasy salynyp bitti.
AMMK táýlik boıy jumys istedi, óndiris protsesi múldem toqtaǵan joq. Kombınattaǵy jumys kúni úsh aýysymǵa bólingen. AMMK quramyna kiretin úsh fabrıka jylyna 74 mıllıon metr, al táýligine shamamen 408 myń metr mata shyǵaryp otyrǵan. 1981 jyldyń jeltoqsanynda mekemede matanyń mıllıard metri shyǵaryldy. Jalpy kombınat maqtadan 13 túrli mata shyǵarǵan, olar: shyt, sáten, flanel, bóz, jeıdege arnalǵan mata, kóılekke arnalǵan «Samal» matasy, «Almatınka» jalbalań matasy jáne basqalary.
Mata óndiretin shıkizat retinde Ońtústik Qazaqstan, Túrik, Tájik jáne Ózbek KSR alqaptarynan ákelingen maqta paıdalanyldy. Fabrıkada ony óńdeıtin 30 myńnan astam urshyq pen 4000 toqyma bildegi bar edi. Zamanaýı qurylǵynyń bir bóligi Chehoslovakııa, GDR men Frantsııadan jetkizildi.
Kombınat shyǵaratyn 30% mata ǵana Qazaq KSR quramynda qalatyn. Basqasy kıim jáne tósek-oryn jabdyǵyn óndirý úshin Odaqtyń basqa respýblıkalary men shetelge eksportqa jiberilgen. AMMK matalary únemi túrli kórmelerde tanystyrylǵan: Máskeý, Bolgarııa, Polsha, Sırııa men Aljırdegi Halyq sharýashylyǵy jetistikteri kórmesi.
Ár jyldary mekemede 6 myńnan 10 myńǵa deıin adam jumys istedi. Olardyń qatarynda 48 ult ókili boldy. Ujymnyń basym bóligin áıelder quraıtyn. Er adamdar sheberlerdiń kómekshisi retinde, bildek buzylyp qalǵanda jóndeıtin maman retinde, sonymen qatar mehanıkter men elektrıkter brıgadasy quramynda jumys istedi.
90-jyldary Odaq qulaǵanda mekeme túrli qıyndyqtarǵa tap boldy. 90-jyldardyń ortasyna deıin ınertsııamen áli de tseh jumysy jalǵasty, biraq qyzmetkerlerdi qysqartý bastalǵan edi. Elektr qýaty, sý men basqalary birden qymbattap ketti. Burynǵy jetkizýshiler endi fabrıkaǵa shıkizat satqysy kelmedi. Ońtústik Qazaqstan oblysyndaǵy maqta ósiretin sharýashylyqtarǵa ony shetelge satý tıimdirek boldy.
Qazaqstan táýelsizdigin jarııalaǵannan keıin AMMK jekeshelendirý jáne memleket ıeliginen alý baǵdarlamasy boıynsha jeke menshikke berildi. Kombınat jeke tulǵanyń ıeligine ótkennen keıin jumysshylar men óndiris kólemin qysqartý bastaldy. 1999-2002 jyldary AMMK jeke menshik aktsıonerleri bankten jylyna 17%-pen 4 mıllıon dollar nesıe aldy. Kombınattyń óndiris kesheniniń bári kepilge qoıyldy. Sońynda nesıe kombınatty damytýǵa jumsalǵan joq. Bank aktsııalardy alyp qoıyp, kombınat óz-ózimen qaldy. Kombınat múlki (bildek, kommýnıkatsııalar) satyla bastady, 2022 jylǵa qaraı kombınattyń beton qabyrǵasy ǵana qaldy.
Osylaısha, qazir asa iri kombınat joq. 2003 jyly burynǵy óndiris tsehteriniń biri Armada saýda ortalyǵyna aınaldy. 2015 jyldyń shildesinde qazaqstandyq BAQ-ta Almaty maqta-mata kombınatynyń qalǵan ǵımarattary buzylatyny týraly aqparat jarııalandy, al 2016 jyly burynǵy tsehtiń qalǵan bólikterine Grandpark saýda ortalyǵy ornalasty.
