Elimizdegi avtokólik naryǵy: baǵalar men boljamdar

ASTANA. KAZINFORM — Bıyl qazaqstandyqtar 205 myńnan astam avtokólik satyp aldy, al jeltoqsan aıynda bul kórsetkish taǵy 5 myńǵa artady dep boljanǵan. Alaıda bul kórsetkishterdiń artynda avtokredıtter boıynsha qaryz mólsheriniń kóbeıýi, kólik baǵasynyń tómendeýi, qytaılyq óndirýshiler básekelesterin yǵystyryp, óz pozıtsııalaryn jyldam kúsheıtýi tur.

 Іshki naryqtan kelgen belgi

Qazaqstandaǵy avtosalondarda jańa kólikterdiń jaryqtary jańa jyl shamdaryn elestetedi. Satýshylar «mınýs mıllıon» syndy dańǵaza aktsııalarmen satyp alýshylardy tartýda. Qarasha jáne jeltoqsan aılarynyń naqty derekteri áli shyqqan joq, alaıda dál osy aılar avtonaryqtyń tarıhı rekordty jańartqan-janartpaǵanyn kórsetedi. Sarapshylardyń aıtýynsha, jyl sońynda barlyǵy 210 myń kólik satylýyn kórsetýi ábden múmkin.

Alaıda ósimniń artynan báseńdeý de jyldam kelýi yqtımal. Avto sarapshysy Edýard Edokov sońǵy eki jyldaǵy qarqyndy ósimniń birtindep baıaýlap jatqanyn aıtady.

— Naryq tiri, biraq burynǵydaı qyzý emes. Halyq «osy nesıeni kótere alamyz ba? dep oılana bastady, — deıdi ol.

Bul úrdis ásirese 10-12 mln teńge aralyǵyndaǵy jappaı segmentte anyq baıqalady. Osy sanat kredıttik talaptardyń ózgeristerine eń sezimtal sanat.

Qarjy sharttary — naryqtyń basty tejegishi

Ulttyq banktiń bazalyq mólsherlemesi 18%-ǵa deıin ósýi avtonesıelerdiń qunyn tikeleı arttyryp otyr. Bankter skorıngti kúsheıtip, qaryz alýshylarǵa qoıylatyn talaptardy qatańdatyp jatyr. Bul óz kezeginde kólik alýǵa nıettilerdiń múmkindigin shekteıdi.

Sarapshynyń aıtýynsha, ashyq derekkózderde avtonesıeler boıynsha merzimi ótken qaryzdardyń kóbeıip jatqany týraly málimetter kórine bastady. Nesıe tóleminiń ósýi, qymbattaýy jáne berý múmkindiginiń tómendeýi naryqtyń suranysyn azaıtyp otyr.

Buryńǵydaı «kredıtke ala salý» jeńildigi joǵaldy. Endi qarjy talaptary baǵa men suranystyń negizgi retteýshisine aınaldy.

Qazaqstanda kólik arzandaı ma?

Avtosalondardaǵy jeńildikterge qaramastan, negizgi suraq ózgermeıdi: iri avtoóndirýshiler Qazaqstanda kólik baǵasyn obektıvti túrde tómendete ala ma?

Edýard Edokovtyń aıtýynsha, tolyq tsıkldi zaýyt salý — birneshe jyldyq jumys pen kem degende 500 mln-1 mlrd dollar ınvestıtsııany talap etedi. Al bul qarjy 5-10 jylda ótelýi tıis.

Ekonomıkalyq tıimdilik tek 200-300 myń avto óndirgen jaǵdaıda ǵana paıda bolady. Al bul búkil naryqtyń esepke alǵannyń ózi 200 myńnan sál asyryp otyrǵan, jergilikti óndiris 50-70 myń shamasynda shyǵatyn Qazaqstan naryǵy úshin múmkin emes.

— Aýqym artqan saıyn shyǵyn azaıatyn negizgi qaǵıda bar. Koreıada Hyundai jylyna 1 mln kólik jasaıdy, bizde — 50 myń. Mundaı jaǵdaıda bir kóliktiń ózindik quny birdeı bolýy múmkin emes, — deıdi sarapshy.

Sondyqtan otandyq avtoónerkásip on jyldan astam ýaqyt boıy sýbsıdııalar, jeńildetilgen kredıtter men ýtılalym arqyly ómir súrip keledi.

Halyqaralyq tájirıbe — mańyzdy sabaq

Máselen, Avstralııada naryq kólemi jylyna 1 mln kólikten assa da, úkimet 30 mlrd dollar quıǵan Toyota, Ford jáne GM avtozaýyttary qosymsha demeý qarjy toqtaǵanda jabylyp qalǵan.

— Olar 150 myń avto óndirisimen shydaı almasa, Qazaqstan jaǵdaıyn elestetip kórińiz, — deıdi Edokov.

Eýropalyq jáne amerıkalyq brendterdiń ózindik quny joǵary, logıstıkasy qymbat. Keıbir markalar tipti naryqtan ketýi múmkin.

Al Qytaı brendteri kerisinshe úlesin ósirip keledi. 2025 jyly olardyń naryqtaǵy úlesi 50%-ǵa jetýi yqtımal.

— Qytaılyqtar naryqty jaýlap alý úshin eki jyl tegin qyzmet etýge daıyn. Olarda logıstıka arzan jáne óndirisi aýqymdy, — deıdi sarapshy.

Baǵa ósimi jalǵasady, biraq jeńildikter saqtalady

Jańa kólikterdiń quny kem degende taǵy 10% ósedi degen boljam bar. Joǵary mólsherleme, salyqtyq júktemeniń artýy jáne jalpy belgisizdik naryqtaǵy surnysty tejeýi múmkin.

Soǵan qaramastan, óndirýshiler jeńildik, bólip tóleý nesıelerin berýdi jalǵastyrady. Onyń bir bóligin shyn máninde dılerler óz qaltasynan jabady.

— Avtonaryq qazir rıteıl modelin barǵan saıyn kóbirek qoldana bastady. Bir taýardy klıentti tartý maqsatynda óz qunymen satyp, al qalǵandaryn ádettegi ústememen satady, — dep qorytyndylady sarapshy.

Aıta keteıik, buǵan deıin Qazaqstanda aqaýy bar jańa avtokólikterge qatysty problemalar qalaı sheshilip jatqanyn jazǵan edik.