Qazaqstanda jaldamaly jumysker sany ósti
Tutastaı alǵanda, Qazaqstannyń eńbek naryǵynda osy kezeńde jumyssyzdar sany qysqarýdy jalǵastyrdy, belsendi jumyspen qamtylmaǵan adamdar eńbek naryǵyna qaıta oralýda, al qashyqtyqtan jumyspen qamtýdyń tanymaldyǵy tómendeýde.
Jumys kúshiniń jalpy sany 2021 jylǵy 3 toqsanmen salystyrǵanda 1,3 myń adamǵa qysqardy, alaıda jyldyq mánde bul kórsetkish 0,3% - ǵa (29,9 myń) 9,3 mln adamǵa deıin ósti. Buǵan ótken jyldyń 1 toqsanymen salystyrǵanda jumyspen qamtýdyń jalpy 0,4% - ǵa (30,8 myń) 8,8 mln adamǵa deıin ósýi yqpal etti.
Jumyspen qamtý qurylymynda 4-toqsannyń qorytyndysy boıynsha jumys isteıtin halyqtyń 76% (6,72 mln) jaldamaly eńbekpen qamtyldy, olardyń sany 2021 jylǵy 3 toqsanmen salystyrǵanda 0,5% - ǵa (32,1 myń) artty. Tıisinshe, jumyspen qamtylǵandardyń 24% - y (2,1 mln) ózin-ózi jumyspen qamtyǵan adamdar bolyp tabylady, olardyń sany aldyńǵy toqsanmen salystyrǵanda 1,6% - ǵa (33,1 myń) qysqardy.
«Sonymen qatar, eger ótken jyldyń basy men aıaǵynyń kórsetkishterin salystyratyn bolsaq, jaldamaly jumysshylar men ózin – ózi jumyspen qamtyǵan halyq sanynyń tıisinshe 14,3 myń jáne 16,5 myń adamǵa óskenin atap ótýge bolady», – dedi «Eńbek resýrstaryn damytý ortalyǵy» AQ Basqarýshy dırektory Aleksandra Molchanovskaıa.
Sondaı-aq, sarapshy 2021 jyldyń sońyna qaraı jumyssyzdar sany qysqarýdy jalǵastyrǵanyn atap ótti.
«Ótken toqsanmen salystyrǵanda azaıý bar bolǵany 350 adamdy quraǵanyna qaramastan, bir jyldyq kezeńde olardyń sany 2,6 myń adamǵa qysqardy. Jumyssyzdyq deńgeıi aldyńǵy bes toqsandaǵydaı 4,9% deńgeıinde qaldy», – dedi Aleksandra Molchanovskaıa.
Ekonomıkalyq belsendilikke oralý belsendi jumyspen qamtylmaǵan adamdar sanynyń azaıýymen de kórinedi. Ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda jumys istemegen nemese jumys izdemegen adamdardyń sany 13,2 myńǵa tómendep, 4,1 mln adamdy qurady.
Jumyspen qamtý sıpattamalary týraly, burynǵydaı, jumyspen qamtylǵandardyń kópshiligi qalalyq jerlerde turady (59%), olardyń kópshiligi jaldamaly jumysshylar. Óz betinshe jumyspen qamtylý, ádette, aýyldyq jerlerde basym (57%). Ózin-ózi jumyspen qamtyǵandardyń basym bóligi Túrkistan (ózin-ózi jumyspen qamtyǵandardyń jalpy sanynyń 83%), Almaty (79%), Jambyl jáne Batys Qazaqstan (73%) oblystarynda.
«Kásiptik bilimi bar jumyspen qamtý úlesi ósýde. Máselen, 2021 jylǵy 4-toqsanda aldyńǵy toqsanmen salystyrǵanda olardyń sany 68 myń adamǵa artyp, jumyspen qamtylǵan halyqtyń 85% - yn qurady. Ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda jaldamaly jumyskerler men ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar arasynda olardyń úlesi tıisinshe 89% jáne 72% qurap, 2 paıyzdyq tarmaqqa ósti. Aıta ketý kerek, jalpy tehnıkalyq jáne kásiptik bilimmen qamtylǵandardyń ósý úrdisi baıqalady», – dep atap ótti Aleksandra Molchanovskaıa.
Ekonomıkalyq qyzmet túrleri bólinisinde tórt sala dástúrli túrde barlyq jumyspen qamtýdyń 55% -yn alady: saýda, aýyl sharýashylyǵy, bilim berý jáne ónerkásip. Sonymen qatar, jumyspen qamtýdyń qyzmet kórsetý salasyna qaraı aǵý úrdisi jalǵasýda.
Máselen, 2021 jylǵy 4-toqsanda 2021 jylǵy 3-toqsanmen salystyrǵanda jumyspen qamtylǵandardyń eń kóp ósimi qarjy jáne saqtandyrý qyzmetinde (+5% nemese 9,2 myń adam), memlekettik basqarýda (+2,6% nemese 12,8 myń adam), densaýlyq saqtaýda (+2,4% nemese 12,7 myń adam), kólik jáne qoımalaý salasynda boldy (+2,2% nemese 13,3 myń adam) jáne basqa da qyzmet túrlerin usyný (+2% nemese 6,3 myń adam).
Jumyspen qamtylǵan jastardyń (15-28 jas) salalyq qurylymyn qarastyra otyryp, jumys isteıtin jastardyń kóbeıýi ákimshilik jáne qosalqy qyzmet kórsetý (+11 myń), qarjy jáne saqtandyrý (+8,9 myń), kásibı jáne ǵylymı qyzmet (+7,7 myń), memlekettik basqarý (+7,4 myń), sondaı-aq, basqa da salalarda baıqalatynyn atap ótýge bolady óner jáne oıyn-saýyq (+4 myń). Qalǵan salalarda jumyspen qamtylǵan jastar sany qysqarýda, eń kóp tómendeý saýda salasynda tirkeldi (-42 myń adam). Mundaı aǵyndar sonyń ishinde jumyspen qamtylǵandardyń jas ereksheligindegi ózgeristerimen baılanysty – jastar tobynan 29-34 jas aralyǵyndaǵy jumyspen qamtylǵandar tobyna aýysý, olardyń sany 4 toqsanǵa qaraı 95 myń adamǵa ulǵaıdy, sondaı-aq oqytý, úı sharýashylyǵyn júrgizý jáne t. b. sebepter boıynsha ekonomıkalyq belsendi emestikke kóshý.
2021 jyldyń 4 toqsanynda Qazaqstanda nomınaldy jalaqy ortasha eseppen 275,6 myń teńgeni qurady, bul 2020 jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 18,2% - ǵa joǵary. Sonymen qatar naqty jalaqy ındeksi 2020 jyldyń osy kezeńine 8,7% - dy qurady.
Óńirler bólinisinde jalaqy deńgeıi boıynsha munaıly óńirler – Atyraý (aıyna 420,4 myń teńge) jáne Mańǵystaý (382,4 myń teńge) kóshbasshy bolyp qalýda.) oblystar, sondaı-aq megapolıster – Nur-Sultan qalasy (391,4 myń teńge.) jáne Almaty q. (329,1 myń tg.), al sý kóligi salasy ortasha jalaqysy 890,7 myń teńgege teń eldegi eń tabysty sala bolyp tabylady.
Jyl sońyna qaraı qashyqtyqtan jumyspen qamtýdyń tanymaldylyǵy da tómendedi – qashyqtan jumys isteıtinderdiń sany nebári 24,4 myń adamdy qurady, ótken toqsanmen salystyrǵanda 16,1 myńǵa qysqardy. Qashyqtan jumyspen qamtylǵandar sanynyń kúrt tómendeýine qaramastan, olardyń arasynda qala turǵyndarynyń (74%) aýyl turǵyndarynan jáne áıelderdiń (66%) erlerden basym bolý úrdisi áli de saqtalýda.
Degenmen, mundaı jumys formaty eńbek naryǵynda senimdi túrde ornyqqan, eger bul qujattalmaǵan bolsa, onda kez kelgen jaǵdaıda jumys berýshimen kelisim boıynsha jumysshylardyń bir bóligi gıbrıdti jumys rejımin (onlaın/oflaın) saqtaı alady.
