Qazaqstanda tuzdy tutyný mólsheri tym joǵary - DSM
ASTANA. KAZINFORM – 6-9 jas aralyǵyndaǵy balalardyń 16,7 paıyzdan astamy kúnde qantty sýsyndardy alady. Bul týraly elordada «Azyq-túlik qaýipsizdigi – ulttyq qaýipsizdiktiń negizgi quramdas bóligi» taqyrybynda ótip jatqan parlamenttik tyńdaýda Qazaqstan Densaýlyq saqtaý birinshi vıtse-mınıstri Tımýr Sultanǵazıev málim etti.
- Tamaq óniminiń sapasy men qaýipsizdiginiń halyqtyń densaýlyǵyna áseri týraly másele ózekti. Infektsııalyq emes aýrýlardan bolatyn ólim-jitim men syrqattanýdy azaıtý turaqty damý maqsattary kórsetkishteriniń biri sanalady. Qazir barsha álemdegi sııaqty, Qazaqstanda ınfektsııalyq emes aýrýlar barlyq ólim-jitimniń 84%-na sebep bolyp otyr. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetteri boıynsha tórt negizgi aýrý (júrek-qan tamyrlary aýrýlary, 2 tıptegi qant dıabeti, semizdik, onkologııa) mezgilsiz ólim-jitimge sebep bolýy múmkindiginiń 27 paıyzyn quraıdy, mundaǵy táýekel faktorlarynyń biri - durys tamaqtanbaý, - dedi T.Sultanǵazıev.
Bul turǵyda ol quramynda maıy, qanty jáne tuzy kóp taǵamdardy tutynýdyń artýy ınfektsııalyq emes aýrýlardyń kóbeıýine, jumysqa qabilettiliktiń joǵalýyna jáne densaýlyq saqtaýdyń aıtarlyqtaı shyǵyndaryna ákeletinin aıtty. Máselen, 2022 jylmen salystyrǵanda qan aınalymy aǵzalary aýrýymen syrqattaný kórsetkishi 6,2%-ǵa, semizdik 2,5%-ǵa, qant dıabeti 16,7%-ǵa artqany baıqaldy.
- Jalpy, Qazaqstanda tuzdy tutynýdyń joǵary deńgeıi baıqalyp otyr. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy táýligine 5 gramǵa deıingi deńgeıdi usynyp otyrǵanda, elimizde bul kórsetkish táýligine 17 gramdy quraıdy, - dep túsindirdi vıtse-mınıstr.
Sonymen qatar ol 6-9 jas aralyǵyndaǵy balalardyń 16,7 paıyzdan astamy kúnde, 50 paıyzdan astamy apta saıyn qantty sýsyndardy alady. Sonyń saldarynan 6-9 jas aralyǵyndaǵy balalardyń árbir besinshisinde (20,6%) artyq salmaǵy bar, onyń 7 paıyzy semizdik aýrýyna shaldyqqan.
- Tamaq ónimderiniń qaýipsizdigi máselelerimen qatar, halyqtyń tamaqtanýyn jetildirý, durys tamaqtaný mádenıetin qalyptastyrý, bıznesti paıdaly jáne taza ónim óndirýge tartý, halyqpen aqparattyq-kommýnıkatsııalyq jumysty kúsheıtý máselelerine nazar aýdarýdy talap etedi, - dedi Tımýr Sultanǵazıev.
Bul rette ol densaýlyq saqtaýdy damytý tujyrymdamasyn iske asyrý aıasynda quramynda qanty bar sýsyndarǵa salyq engizý máselesi pysyqtalyp jatqanyn aıtty. Munymen qosa, 2025 jyldan bastap 21 jasqa tolmaǵan adamdarǵa, sondaı-aq saýda avtomattary arqyly energetıkalyq sýsyndardy satýǵa tyıym salynady