Qazaqstanda túrli sebeptermen boryshkerler alıment tóleýden jaltaryp júr

NUR-SULTAN. QazAqparat – Qazaqstanda nekeni buzý týraly azamattyq ister Almaty men Nur-Sultan qalalarynda jıi tirkeledi, al 3 mıllıonnan astam boryshker qaryzyn tóleýden jaltaryp júr. Bul týraly QR Bas prokýratýrasy Quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý jónindegi komıteti azamattyq jáne ákimshilik salalardaǵy quqyqtyq aqparatty qalyptastyrý basqarmasynyń basshysy Damılıa Hamıtova aıtyp berdi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

D. Hamıtova Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2022 jyldy «Balalar jyly» dep jarııalaǵanyn eske saldy.

«Urpaqty durys tárbıeleýge qoǵam men otbasynyń jaǵdaıy, moraldyq-psıhologııalyq ahýal, tatýlyq pen súıispenshilik, otbasy músheleriniń bir-birine degen qarym-qatynasy, qurmeti, syılastyǵy mahabbat sezimderi tikeleı áser etedi. QR Konstıtýtsııasynyń 1-babynda «Qazaqstan Respýblıkasy ózin demokratııalyq, zaıyrly, quqyqtyq jáne áleýmettik memleket retinde ornyqtyrady, onyń eń qymbat qazynasy - adam jáne adamnyń ómiri, quqyqtary men bostandyqtary» dep kórsetilgen. «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy balanyń quqyqtary týraly» Zańynyń 12-tarmaǵyna sáıkes, árbir balanyń dene bitiminiń, psıhıkasy men jan dúnıesiniń tolyq damýy úshin qajetti turmys deńgeıi men jaǵdaıy bolýǵa quqyǵy bar», - deıdi basqarma basshysy.

Osy rette, prokýratýra organdarynyń mańyzdy baǵyttarynyń biri – balalardyń quqyqtarynyń qorǵalýy.

«Memleketimiz balalardyń damýyna, tolyq tárbıe alýyna barlyq jaǵdaı jasap otyr. Oǵan tek qana memlekettik organdar emes, qoǵam da kómektesýde. Alaıda elimizde alıment tólemeı, óz balalaryna kómektesýden jaltaryp júrgender de bar. Bas prokýratýranyń Quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý jónindegi komıtetiniń dereginshe, bıylǵy 6 aıda sot neke jáne otbasy daýlaryna qatysty 23 755 azamattyq is qarap, 22 341-in qanaǵattandyrǵan. Onyń ishinde nekeni buzý týraly 18 282, alıment óndirý boıynsha 1 510 azamattyq is qanaǵattandyryldy», - deıdi D. Hamıtova.

Eń kóp nekeni buzý týraly azamattyq ister Almaty qalasynda (2564), Almaty oblysynda (2048), Nur-Sultan qalasynda (1604), Qaraǵandy oblysynda (1538) tirkelgen. 2021 jyldyń jarty jylymen salystyrǵanda Almaty qalasynda 8%-ǵa, Nur-Sultan qalasynda 2%-ǵa neke buzý derekteri artsa, qalǵan óńirlerde ajyrasý sany azaıǵan.

«Otbasynyń ajyrasýy kámeletke tolmaǵan balalarǵa aýyr soqqy bolary anyq. Ákelerdiń óz urpaǵyna qaıyrymsyz bolýy ana men balanyń turmystyq jaǵdaıyn nasharlatady. Qazir respýblıka boıynsha 3 mln.astam ár túrli sanattaǵy atqarýshylyq óndirister sot oryndaýshylardyń esebinde tur.Onyń 133 myńnan astam óndiristeri boıynsha boryshkerler alımentterdi óz erkimen tólep júrse, túrli sebeptermen alımentti tólemeı júrgeni jetkilikti.», - dedi spıker.

Qazirge deıin alıment tóleýden jaltaryp júrgenderge qatysty shet elge shyǵýǵa, bank operatsııalaryn jasaýǵa, shottaryndaǵy qarajatty paıdalanýǵa, múlikke tyıym salý sııaqty shekteýler qoıylǵan. Sonymen birge, jumyssyz boryshkerlerdi turaqty túrde jumyspen qamtý sharalary qabyldanýda.

«Osy turǵyda ana men balaǵa qatysty quqyqbuzýshylyqqa jol bergen tulǵalardyń jaýapkershiligin kúsheıtý úshin birneshe zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar endi. Keı boryshkerler balanyń kámelet jasyna tolǵanyn kútip, bereshekten qutylamyn degen oımen alıment tólemeýi múmkin. Balanyń kámelet jasyna tolǵany boryshkerdi bereshekten bosatpaıdy. Erli-zaıyptynyń oılary men maqsattary bir arnaǵa toǵyspaı ajyrasýyna bala kináli emes. Sol sebepti, ana qolynda qalǵan urpaǵyna ákesiniń moraldyq, materıaldyq járdem kórsetýi – onyń paryzy. Egemendi elimizdiń erteńgi bolashaǵy – jas urpaq. Balanyń bilimdi, densaýlyǵy myqty azamat bolyp ósýi úshin ata-ana nekesin buzsa da, teńdeı qamqorlyq jasaǵany abzal», - deıdi Damılıa Hamıtova.