Qazaqstanda týrısterdi nelikten jaqtyrmaıdy
Bıyl elimizdegi ishki týrızmniń jáne Qazaqstanǵa keletin týrısterdiń birshama óskeni baıqalyp otyrǵan kórinedi. Buǵan eń aldymen álemdik qarjylyq sektordaǵy ózgerister, sonymen qatar ózge de jahandyq úderister yqpal etti. Sońǵy ýaqytta Eýropada qaýipsizdikke qatysty, kóshi-qon baǵytyndaǵy birqatar máseleler týyndaǵany belgili. Osy rette jappaı týrızm Ońtústik Shyǵys Azııaǵa qaraı aýyp keledi. Jalpy, bul úderisti Qazaqstan ońtaıly paıdalana alsa, utarymyz mol bolmaq. Mamandardyń paıymynsha, aldaǵy jyly elordada ótetin EKSPO-2017 halyqaralyq kórmesin barynsha utymdy paıdalanǵan jaǵdaıda, týrısterdiń sanyn kúrt arttyrýǵa múmkindik bar. Alaıda, EKSPO aıaqtalǵannan keıin elimizde týrısterdiń qarasy qalyń bola ma? Buǵan eshkim de kepildik bere almaıdy. Demek, salaǵa uzaqmerzimge kózdelgen, ıaǵnı sheteldikterdi qyzyqtyratyn negizgi faktor kerek bolyp tur. Osy oraıda túrki órkenıetiniń mańyzdy orny retinde Qazaqstan týrısterdiń keń qyzyǵýshylyǵyna ıe bolar edi. Elimizge saparlap keletin sheteldik týrısterge qazirgi kezde áralýan tabıǵatymyzdy jáne erekshe mádenıetimizdi, salt-dástúrimizdi usyna alamyz. ıAǵnı osy baǵytta halyqaralyq týrısterge elimizdiń ózindik ereksheligi, tarıh pen mádenıet, túrki órkenıeti qyzyqty. Sebebi, sheteldikterdi búginde záýlim úılermen, qaladaǵy erekshe nysandarmen, kýrorttyq oryndarmen tańǵaldyrý ekinshi orynǵa syrǵyp otyr. Halyqaralyq týrıster eń aldymen eldiń bolmysyn, tereńde jatqan tarıhyn, baı mádenı murany basty nazarǵa alady. Bul rette qazaq halqynyń usynary az emes.
Salany damytý aıasynda ákimshilik múmkindikter men eldegi týrızm ıdeologııasy turǵysynda týrızm mártebesin arttyrý kerek bolyp tur. Qazaqstanda týrızmge belsendi túrde nazar aýdaryp, eleýli tabys kózi retinde qarastyratyn ýaqyt jetti . Týrızm salasyna jaýap beretin departamenttiń de mártebesin kóterý qajettigi týyndap otyr. Osy rette onda bilikti mamandardyń sanyn kóbeıtýge de mán bergen durys sekildi.
Sala mamandarynyń deregine súıensek, elimizdiń ishinde jaǵajaı týrızmi birinshi orynda eken, bul baǵyt el azamattary úshin eń kóp suranysqa ıe bolyp otyr. Sonymen qatar qazirgi kezde endi emdeý-saýyqtyrý týrızminiń úlesi arta bastaǵany baıqalady. Sondyqtan da búginde ishki týrızmdi damytýda atalǵan eki segmentke qoldaý jasaǵan abzal.
Jalpy alǵanda, Qazaqstanǵa óziniń týrıstik ımıdjin qurý qajet. Osy rette elimizdiń aınasy ispettes bola alatyn brend kerek. Máselen, kórshiles Qytaı men Reseı sekildi eki alpaýyt eldiń keńinen taraǵan ózindik brendteri bar. Qytaı halyqaralyq týrısterdi shyǵys jekpe-jegi men Uly Qytaı qorǵany sekildi tarıhı nysanymen tartyp turady. Al sheteldikter balalaıkany, qalyń qardy, aıýdy, Qyzyl alań kórinisterin birden Reseımen baılanystyrady jáne osylardy kórý úshin aqshalaryn shashýǵa daıyn. Bul turǵyda týrıstik salada Qazaqstannyń eki jaǵynda Reseı men Qytaı sekildi eki alpaýyt bar dep aıtýǵa bolady. Sondyqtan da osy jerde elimiz «Batys Eýropa-Batys Qytaı» jobasynyń múmkindikteri arqyly salany qarqyndy túrde órge shyǵara alady. Osy dańǵyl joldyń boıynda qyzmet kórsetý ınfraqurylymyn jetildirý mańyzdy bolyp tur. Eýropadan Qytaıǵa nemese keri baǵytta saparlaǵan týrısterge tek qyzmet kórsetý jolymen de salany birer jylda joǵary deńgeıge shyǵarýǵa áleýet bar.
Resmı málimetterge qaraǵanda, respýblıkanyń JІÓ-degi týrızmniń úlesi shamamen 0,9 paıyzdy quraıdy (tek jatyn oryn jáne tamaqtaný boıynsha qyzmet túrlerin eseptegende). 2016 jyldyń I jartyjyldyǵynda ishki týrıster qatary 2,1 mln adamdy quraǵan. Bul ótken jylǵy kórsetkishke qaraǵanda 5,8 paıyzǵa artyq. Onyń ishinde 217 myń ishki jáne 5 myń syrttan kelgen týrıst kýrorttyq aımaqtarǵa barǵan. Іshki týrısterdiń 73 paıyzǵa jýyǵy (1,5 mıllıon adam) qonaq úı, demalys úıi jáne ózge týrıstik bazalar sekildi ornalasý oryndarynyń qyzmetin paıdalanǵan.
Belgili bolǵandaı, týrızmniń negizgi bóligin ishki týrıster men halyqaralyq iskerlik saparlar quraıdy. Sheteldik qonaqtar elge kóbinese iskerlik jáne kásibı maqsattarda keledi, ıaǵnı bul kórsetkish 80 paıyzdan astam deńgeıde. Ókinishke qaraı, Qazaqstan Túrkııa, QHR, BAÁ, Taıland sekildi elder úshin «týrıstik donor» bolyp qalyp otyr.
Atap aıtqanda, saladaǵy memlekettik retteýge toqtalatyn bolsaq, 2010 jyly Úkimet Qazaqstan Respýblıkasy týrıstik ındýstrııasynyń perspektıvti baǵyttaryn damytýdyń 2010-2014 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamasyn qabyldady. Qujattyń mindeti - básekege qabiletti týrıstik ónimdi, Qazaqstannyń týrıstik marketıngtik strategııasyn qalyptastyrý, týrıstik ındýstrııanyń kadrlyq áleýetin damytý, Astanadaǵy Halyqaralyq mamandandyrylǵan EKSPO-2017 kórmesin uıymdastyrýdy jáne ótkizýdi eskere otyryp, salanyń damýy boıynsha sharalar keshenin júzege asyrý. Sonymen qatar jumys qarqynyn arttyrý maqsatynda 2014 jyly Týrıstik salany damytýdyń 2020 jylǵa deıingi tujyrymdamasy qabyldandy. Jańa baǵdarlamanyń basty maqsaty «Qazaqstannyń týrıstik ortalyq retinde búkil álemge tanymal beınesin» qurý, sondaı-aq týrıster qataryn (ishki jáne syrttan kelgen) 8,19 mıllıonǵa deıin jetkizý boldy. Bul rette osy qujattarda kózdelgen mindetterdi is júzinde oryndaý aıryqsha mańyzǵa ıe.
Keıbireýler jergilikti jerlerdegi turǵyndar týrısterdi jaqtyrmaıtynyn, eshqandaı paıda keltirmeıtin jat baǵyt retinde túsinedi degen pikir aıtýda. Eger osyndaı pikir týyndap jatsa, týrızmnen keletin mol tabys jaıynda málimetter el arasynda durys nasıhattalmaı jatyr degen paıym eriksiz oıǵa keledi. Bul baǵyttaǵy sharalardy tek týrızm salasy naryǵynyń ókilderimen eńserý múmkin emes ekeni anyq. Dál osy salany tanymal etetindeı tolyqqandy aýqymdy memlekettik, qoǵamdyq aktsııa júzege asyrylsa degen tilek bar.
