Qazaqstanda shızofrenııa týraly qazaq tilinde kitap jaryq kórdi
Dúnıejúzilik mentaldyq saýlyq kúni qarsańynda Niettes alańynda shızofrenııaǵa arnalǵan jańa veb-saıttyń, sondaı-aq qazaq tiline aýdarylǵan «Shızofrenııanyń jalpy kúıi: jaqyndaryńyzǵa arnalǵan kitap» kitabynyń tusaýkeseri ótti.
Bul is-shara shızofrenııa dıagnozy bar adamdarǵa jáne olardyń jaqyndaryna qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan. Kitap eń aldymen aýyr dertke shaldyqqan naýqastardyń jaqyn adamdaryna arnalǵan.
Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń málimetinshe, jyl basynda Qazaqstanda bul aýrýmen 40 myńnan astam adam tirkeldi.
Bul oqyrmandarǵa aýrýdyń sıpattamalaryn jaqsyraq túsinýge ǵana emes, sonymen qatar olardyń qoldaý men qamqorlyq kórsetetin tulǵa retindegi rólin túsinýge kómektesedi. Kitapta jaqyn adamǵa qalaı kómektesý kerektigi, kútimniń emotsıonaldyq jáne fızıkalyq qıyndyqtarymen qalaı kúresýge bolatyny týraly mańyzdy bilimder jáne ishki daıyndyqpen jáne jaýapkershilikti sezine otyryp, óz rólińizdi qabyldaýǵa arnalǵan keńester bar.
Kitap elektrondy nusqada qoljetimdi. Kólemi shaǵyn, túsinikti tilmen jazylǵan jáne jarqyn sýrettermen toltyrylǵan, ol aýrýdyń aǵymynyń barlyq ereksheligin naqty túsindiredi. Emdeýdiń eń qolaıly nusqasyn qalaı tańdaý kerektigi, onymen kúresý týraly baıandalǵan.
Kitap avtorlary – tájirıbeli psıhoterapevter men psıhıatrlar Pıter Falkaı, ıAnosh Kalman, Fıdes Sofııa Heımkes, Zoltan Sarkany.
Jańa veb-saıtta shızofrenııa, aýrýdyń kezeńderi, onyń dıagnostıkasy men emi týraly eki tilde tolyq aqparat berilgen. Sondaı-aq jalǵan derekterdi naqty derekterden ajyratýǵa múmkindik beretin «Mıfter men shyndyq» bólimi bar. Sonymen qatar oqyrmandar qaıdan qoldaý alýǵa, týystarynyń aýrýy týraly balalarmen qalaı sóılesýge bolady, patsıent dári-dármek pen medıtsınalyq kómek alýdan bas tartqan jaǵdaıda ne isteý kerek jáne t.b. suraqtarǵa jaýap taba alady.
«Shızofrenııa sııaqty aýyr aýrýlar jıi mıfter men jalǵan aqparattarmen birge júredi. Bul qajetti bilimdi meńgerýge jáne tıimdi emdeýdi, onyń ishinde zamanaýı preparattardy qoldanýdy der kezinde bastaýǵa kedergi keltiredi. 2024 jyldyń mamyr aıynda qajettilikterdi saraptaý maqsatynda biz saýalnama júrgizgen bolatynbyz, sonyń nátıjesinde qol jetimdi aqparattyń, ásirese qazaq tilindegi aqparattyń jetispeýshiligi anyqtaldy. Bul senýge bolatyn senimdi aqparattyq resýrs qurýdyń bastapqy núktesi boldy. Bizdiń veb-saıt pen kitabymyz shızofrenııa týraly túsinikti ózgertýge, mıfterdi joqqa shyǵarýǵa jáne aýrýdy jaqsyraq túsinýge yqpal etedi dep úmittenemiz», - deıdi Gedeon Richter Kazakhstan kompanııasynyń PR menedjeri Dınara Birmaǵanbetova.
Ashyq otyrys formatynda ótken sharada Astana qalalyq Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń shtattan tys bas psıhıatry Elena Polıenko da sóz sóıledi.
«Shızofrenııa – úkim emes. Bul dıagnozben siz qalypty ómir súre alasyz. Qazir farmatsevtıka áldeqaıda alǵa basyp, adamdarǵa aýrýmen kúresýge jáne joǵary sapaly remıssııaǵa jáne qaıta áleýmettenýge qol jetkizý múmkindigimen tolyqqandy ómir súrýge kómektesetin tıimdi preparattardy usynady. Ókinishke qaraı kóptegen adam dıagnozdy qabyldaýǵa qorqady, óıtkeni olarda aqparat jetkiliksiz», - dedi ol.
Psıhıkalyq densaýlyq saqtaý ambýlatorııalyq qyzmetiniń meńgerýshisi Almagúl Aıtjanova atalǵan jınaqtyń jaryq kórýine qatysty pikirin bildirdi.
«Biz qoǵam retinde bul aýrýdy destıgmatızatsııalaýymyz kerek. Al mundaı bastamalardyń buǵan kóp kómegi tıeri sózsiz. Biz adamdardy stereotıpterden arylta otyryp, shızofrenııa týraly aqparattandyrýymyz kerek. Osyndaı sapaly ári ózekti materıaldar qazaq tilinde shyǵa bastaǵanyna óte qýanyshtymyn», - dedi A. Aıtjanova.
Kitapty aýdarý jáne veb-saıtty qurý Gedeon Richter Kazakhstan júzege asyrǵan «Rahmet, dáriger» áleýmettik-tanymdyq jobasy aıasynda júzege asyryldy.
«Gedeon Richter kompanııasy birneshe jyldan beri Qazaqstanda shızofrenııamen aýyratyn adamdarǵa qoldaý kórsetip keledi. Kitapty memlekettik tilge aýdaryp, arnaıy veb-saıtty ashý – osy dıagnozben aýyratyn naýqastarǵa tolerantty jáne qurmetpen qaraýdy nasıhattaýdaǵy mańyzdy qadam. Kompanııa tek medıtsınalyq kómek kórsetip qana qoımaı, aýrýdy destıgmatızatsııalaýǵa jáne habardarlyqty arttyrýǵa kómektesý arqyly qoǵamnyń kózqarasyn ózgertýge tyrysady. Bul joba patsıentter men olardyń jaqyndaryn qoldaýǵa, sondaı-aq anaǵurlym ınklıýzıvti jáne túsinistikti qoǵam qurýǵa baǵyttalǵan keshendi kúsh-jigerdiń bir bóligi», - dep qorytyndylady Gedeon Richter Kazakhstan bas dırektory Pavel Hegaı.
