Qazaqstanda kimder donor bola alady
«Álemde donorlyq qan men onyń komponentteriniń analogy men almastyrǵyshtary joq, sondyqtan donorlyq qan men onyń komponentteriniń kózi adam. Búginde dúnıejúzinde qan donorlyǵy men onyń komponentterin damytýdyń biryńǵaı standarty qabyldanǵan – bul qan men onyń komponentteriniń óteýsiz donorlyǵyn damytý», - deıdi spıker.
Aıtýynsha, donorlyq birneshe túrge bólinedi. Qazaqstanda onyń mynandaı túrleri bar: 450 ml kóleminde tolyq qan tapsyrý. Apparattyq ádispen 400-600 ml kóleminde qan plazmasyn tapsyrý.
Donorlyqtyń túri men mólsherin qan ortalyǵynyń dárigeri donordyń ótinishi boıynsha emes, aýrýhanalardyń qajettilikterin, qan bankiniń jaǵdaıyn jáne donordyń fızıkalyq múmkindikterin eskere otyryp anyqtaıdy.
Statıstıkaǵa sáıkes eń suranysqa ıe, qajet bop jatatyn qan toptary - oń rezýs faktorly birinshi jáne ekinshi qan toptary. Eń sırek kezdesetin qan túrleri – teris rezýs faktorlyq barlyq qan toptary.
«2020-2021 jyldardaǵy pandemııa kezeńinde medıtsınalyq uıymdarda josparly medıtsınalyq kómek kórsetýden bas tartýǵa jáne olardy COVID-statsıonarlarǵa qaıta beıindeýge baılanysty donorlyq 10%-ǵa tómendedi. 2022 jyly jaǵdaı kerisinshe ózgerdi, qan komponentterin tutynýdyń 10%-ǵa artýy baıqalady, soǵan baılanysty donorlyqtyń da dál osyndaı 10%-ǵa artýy baıqaldy», - dedi Jandos Nádirov.
Almaty qalalyq qan ortalyǵynyń 2021 jylǵy statıstıkalyq derekteri boıynsha qan jáne onyń komponentterin tapsyrý sany 16 961 bolsa, 2022 jyly donorlar sany 18 516-ǵa jetken. Paıyzdyq kórsetkishte 8-9 paıyzǵa ósken.
Qan ortalyǵynyń dırektory elimizde donorlarǵa qoıylatyn talaparǵa da toqtaldy.
«18 jasqa tolǵan jáne donorlyqqa qatysýǵa ótinish bergen kezde fızıkalyq densaýlyǵy myqty, aýyr sozylmaly aýrýlary joq kez kelgen azamat donor bola alady. Biraq soǵan qaramastan, eger adam daıyndyqsyz kelse, mysaly, jeke basyn kýálandyratyn qujattary bolmasa, ol adam qaıyrymdylyqqa qatysýdan shettetilýi múmkin. Oǵan qatysý úshin kóp daıyndyqtyń qajeti joq»,- dedi ol.
Sondaı-aq qoıylatyn talaptardyń qatarynda: dene salmaǵy 50 kg-nan bastalýy kerektigi bar. Qyzdar men áıelder úshin tsıkli aıaqtalǵannan keıin kem degende 5 kún ótýi kerek. Júktilik ýaqytsha medıtsınalyq bosatý bolyp tabylady, bala emizýshiler de 1 jylǵa deıin qan ótkize almaıdy.
«Túngi aýysymda jumys istegen adam da jetkilikti uıyqtamaıynsha, ýaqytsha bosatylady. Dári-dármekterdi qabyldaǵan kezde, qabyldanǵan dárige baılanysty medıtsınalyq toqtatý 3 kúnnen 14 kúnge deıin taǵaıyndalady. Alkogoldi qabyldaǵannan keıin 72 saǵat boıy qan tapsyrýǵa tyıym salynady», - dep atap ótti qan ortalyǵynyń dırektory.
Sonymen qatar, ol tatýaj, pırsıng, tatýırovka saldyrǵan adamdar 6 aıǵa deıin qan ótkizýden ýaqytsha bosatylatynyn tilge tıek etti.
«Ómir boıy donor bola almaýǵa absolıýtti qarsy kórsetkishterge mynalar jatady: AITV-ınfektsııasy, V jáne S vırýstyq gepatıtteri, parazıtarlyq aýrýlar, jynystyq jolmen beriletin ınfektsııalar, týberkýlez, gormonaldy aýrýlar, júrek-qan tamyrlary aýrýlary, qaterli isik aýrýlary, organdaryn alyp tastaý, múgedektik jáne taǵy basqalary»,- dep qortyndylady spıker.