Qazaqstanda ishki týrızmdi damytý joldary – sarapshy pikiri
Týrızm 32 salany damytýǵa kómektesedi
«Jaqynda biz Býrabaıda otandyq týrızm mamandary úshin aqparattyq sapar uıymdastyrdyq. Olarǵa Býrabaıdyń kórikti jerleri, qonaq úıler men medıtsınalyq keshender kórsetildi. Árıne, ondaǵy maqsat – ózimizdiń ishki, ıaǵnı Qazaqstan saparlaryn satýǵa úıretý. Statıstıkaǵa sáıkes, eldegi týrıstik agentterdiń 90%-y syrtqy saıahatqa jumys isteıdi, 10%-y ǵana ishki týroperatorlar», - dedi Jazıra Jankına.
Onyń aıtýynsha, qazir ishki týrızmdi damytý – JІÓ-ge qomaqty aqsha aınalymyn ákeletin mańyzdy sala.
«Sebebi, týrızm 32 salamen tikeleı baılanysty. Bıletti qospaǵanda, adamdar tamaqtanady, bazarlyq alady, qonaq úı jaldaıdy, ondaǵy – jıhaz, tósek-oryn, súlgi-maılyqtar, qyzmetkerler kıimi – munyń bári jeńil ónerkásip. Kólik kompanııalary qonaqtardy tasymaldaıdy, gıdter óńirdiń tarıhyn baıandaıdy – bul ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar damyta alatyn shaǵyn bıznes. Demek, turǵyndar aqsha taba bastaıdy. Qazir Qazaqstanda týrızmge basym sala retinde kóńil bólinbeı otyr. Máselen, Aqmola oblysynyń týrıstik áleýeti zor, biraq ýrbanıstıka turǵysynan retsizdikter baıqalady. Býrabaı tabıǵı park bolǵandyqtan, ınfraqurylymdy da tabıǵı tústerde jasaýǵa bolady. Oryndyqtardy da alıýmınııden góri, tabıǵı aǵashtan jasasa ádemirek bolar edi. Qyzmet kórsetý sapasy da – bólek áńgime», - deıdi týrızm mamany.
Pandemııadan keıingi týrızm – jańa múmkindikter
Spıkerdiń aıtýynsha, pandemııa shekteýleri ishki týrızmniń damýyna zor serpin berdi. Turǵyndardyń ózi ishki týrlarǵa qyzyǵýshylyq tanyta bastady. Qonaq úıler baǵasy da arzandaı tústi.
«Kovıdten keıingi týrızm endi qarqyn alyp keledi. Qazaqstandyqtar shetelge barmaı, óz elinde-aq ǵajap jerler bar ekenin kórdi. Eń aldymen, biz óz jerimizdi súıýimiz kerek. Tipti, turǵyndar óz qalasynyń tarıhyn bilmeýi múmkin. Bul da qıyndyq týdyrady, óıtkeni týrıstiń munda qaıta oralýy turǵyndarǵa baılanysty. Halqy qonaqjaı bolmasa, qyzmet jaqsy kórsetilmese, ishki týrızm de damymaıdy. Adamdar saıahatqa emotsııa úshin, kóterińki kóńil kúı úshin barady. Eger siz keremet qonaq úıge kelseńiz, biraq qyzmetkerler qatqyl, taǵamy dámsiz bolsa, oǵan qaıta oralýyńyz ekitalaı», - deıdi Jazıra Jankına.
Sonymen birge, jańadan qurylǵan Abaı, Ulytaý jáne Jetisý oblystary da zor týrıstik áleýetke ıe. Týrıstik operatorlar osy aımaqtardyń tarıhı oryndarynda jańa týrıstik marshrýttar qura alady.
«Men basqaratyn KITO agenttigi jumys pen taǵylymdama baǵytynan bólek, eldegi kórikti oryndarǵa sapar uıymdastyrady, óndiristik týrızm boıynsha – zaýyttarǵa, sakraldy týrızm – kesenelerge, dark tourism baǵytynda – ALJIR, Qarlag mýzeılerine baramyz. Sondaı-aq, Qazaqstanda Baıqońyr qalashyǵyna týrıst aparýǵa ruqsat berilgen 8 uıymnyń birimiz», - dedi ol.
Qazaqstanda qonaq úılerge juldyz berilmeıdi
Týrızm mamany Qazaqstanǵa keletin týrıster kólemi áli de az ekenin aıtty jáne zańnamada da rettelýi tıis máseleler kóp.
«Biz áli týrısterdiń kim ekenin jete túsinbegen sııaqtymyz. Týrıst sanyn esepteıtin jóndi statıstıka joq. Májiliste de «Týrızm týraly» zańmen jumys istedik, áli de bul zańnyń retteletin tusy kóp. Bir ǵana trofeılik ańshylyq taqyryby bir jarym jyl boıy talqylandy. Standarttar áli jasalmady. Qonaq úı bıznesine biliktilik ólshemi qajet. Bizdiń elimizde otandyq qonaq úılerge juldyz berilmeıdi. Tek qana sheteldik qonaq úı jelileri halyqaralyq júıemen baǵalanyp, qandaı da bir juldyzdy alady. Bizde de álemniń qonaq úılerinen kem túspeıtin jaqsy jobalar bar, biraq elimizde standarttar men talaptar jazylmaǵan. Gıdter men ekskýrsııa jetekshileriniń de ara-jigi ajyratylmady», - deıdi Jazıra Jankına.
Spıker eldegi ınfraqurylym men dárethanalardyń jaı-kúıin jáne qyzmet kórsetý sapasyn - ishki týrızmniń ózekti máselesi dep atady.
«Bizde týrızm mamandyǵynyń ózi on jyl buryn oqytyla bastady. Mamandyq paıda bolsa da, mamandar tapshy bolyp otyr. Óıtkeni, týrızmdi oqytatyn oqytýshylardyń da biliktiligin tekserý kerek. Týrızm mamandary halyqaralyq termınologııany bilýi kerek. Qonaq úılerdiń de, barmen-daıashylardyń da óz termınderi bar. Nelikten bizge Rixos, Wyndham Garden sekildi sheteldik franshızamen jumys isteý yńǵaıly? Óıtkeni, ondaǵy qyzmetkerdiń 30%-y – óz standarttary, attestatsııalyq sertıfıkattary bar sheteldik mamandar, barlyq shemasy bar», - deıdi ol.
Ár aımaqtyń óz týrısteri bar
«Ázirge kórshiles Reseıden týrıster kóptep keledi, óıtkeni shekaralas elmiz. Sondaı-aq, túrikter men mysyrlyqtar Qazaqstanǵa kelýdi unatady. Ár aımaqtyń ereksheligine qaraı, týrıster de ózgerip otyrady. Mysaly, Býrabaı aımaǵy qytaılar men arabtarǵa qyzyqty bolady. Al, norvegııalyqtar men skandınavtyqtardy qyzyqtyra almaımyz, óıtkeni mundaı klımat pen taý-tas olarda da bar. Arab ámirlikterinde qum men teńiz bar, sol úshin qazaqstandyqtar onda jıi barady. Al olar, kerisinshe ystyq klımat bastalǵanda salqyn aýa raıy men ormandy izdeıdi. Biraq, bizde kóptegen qonaq úıler sheteldik týrıstiń erekshelikterin eskere bermeıdi. Mysaly, arabtar úshin dárethanalarda dáret alýǵa yńǵaıly bıde bolýy kerek. Qytaılyq týrısterge sorpany birinshi berýge bolmaıdy, olar suıyq tamaqty eń sońynan iship úırengen. Shanyshqynyń ornyna taıaqshalar qoıý sekildi usaq nıýanstardy da eskerý kerek», - dep keńes berdi Jazıra Jankına.
Aıta keteıik, byltyr qonaq kútý oryndary (qonaq úıler, meımanhanalar jáne t. b.) kórsetken qyzmetter kólemi 109 mlrd teńgege jetti. Bul 2020 jylǵa qaraǵanda 63,1%-ǵa artyq.
Qyzmetterdiń basym bóligi Almatyda – 27,9 mlrd teńgege kórsetilgen. Jyldyq ósim - 66,1%. Úzdik úshtikke elorda (20,3 mlrd teńge) jáne Aqmola oblysy (10,5 mlrd teńge) kiredi. Eń az qyzmet Qyzylorda oblysynda – 1,1 mlrd teńgege ǵana kórsetilgen.
Ótken jyly Qazaqstannyń qonaq úıleri 5,5 mln týrısti qabyldaǵan. Óńirlik bóliniste kelýshilerdiń basym bóligi Almatyda tirkelgen, onda 1,2 mln adamǵa qyzmet kórsetilgen.
